Tài liệu Tại sao nhiều doanh nghiệp nhà nước hoạt động kinh doanh không hiệu quả

TẠI SAO NHIỀU DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH KHÔNG HIỆU QUẢ
Huỳnh Thế Du
Đến cuối năm 2003, cả nước còn khoảng 4.800 doanh nghiệp nhà nước, tổng số vốn
được đánh giá lại khoảng 189.000 tỷ đồng, bình quân mỗi doanh nghiệp sở hữu 40 tỷ
đồng, song số doanh nghiệp có vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm tới 47%, đa số do địa phương
quản lý1. Thực tế trong 3 năm qua, tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp có vốn đầu
tư nhà nước chỉ ở mức 10%. Số doanh nghiệp có lãi chiếm 77%, nhưng chỉ khoảng 40%
trong số đó có mức lãi cao hơn lãi suất huy động vốn của các ngân hàng thương mại2.
Nếu loại trừ các doanh nghiệp có những lợi thế riêng biệt như bưu chính viễn thông,
điện, khai khoáng, tài chính ngân hàng và sử dụng suất chiết khấu hợp lý3 thì số
doanh nghiệp có NPV <0 sẽ chiếm tỷ trọng đa số. Tại sao nhiều doanh nghiệp nhà nước
hoạt động kinh doanh không hiệu quả? Theo tôi, một trong những nguyên nhân cơ bản
nằm ở cơ chế tổ chức và hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước mà cốt lõi là quyền
lợi và nghĩa vụ của những người được giao điều hành, quản lý doanh nghiệp, vấn đề
khuyến khích đối với người lao động. Với cơ chế này, những người điều hành doanh
nghiệp và những người lao động trong doanh nghiệp hầu như không có động cơ để làm