Tài liệu Tài liệu giảng dạy về sở hữu trí tuệ

TÀI LIỆU GIẢNG DẠY VỀ SỞ HỮU TRÍ TUỆ

Bản dịch này do Chương trình hợp tác EC-ASEAN về sở hữu trí tuệ cung cấp


Bài 5. Mạch tích hợp


1. Giới thiệu:


Thiết kế bố trí mạch tích hợp thường là kết quả của sựđầu tư rất lớn cả về thời gian của
các chuyên gia có trình độ cao lẫn tài chính. Luôn tồn tại nhu cầu tạo ra các mạch tích hợp
mới với kích thước nhỏ hơn và đồng thời tăng chức năng của chúng. Mạch tích hợp càng
nhỏ thì tốn càng ít vật liệu sản xuất chúng và cần càng ít không gian để bố trí chúng.
Mạch tích hợp được sử dụng trong nhiều sản phẩm, kể cả các sản phẩm vật dụng hằng
ngày nhưđồng hồ, TV, máy giặt, ô tô, v.v. cũng như trong các thiết bị xử lý dữ liệu phức
tạp.


Trong khi việc tạo ra một thiết kế bố trí mới cho mạch tích hợp cần một sựđầu tư lớn,
việc sao chép thiết kế bố trí đó chỉ tốn một chi phí rất nhỏ so với khoản đầu tư này. Việc
sao chép có thểđược thực hiện bằng cách chụp ảnh từng lớp của mạch tích hợp và tạo mặt
nạđể sản xuất chúng trên cơ sở các bức ảnh chụp được. Khả năng sao chép đó là nguyên
nhân chủ yếu dẫn đến việc cần phải có hệ thống pháp luật bảo hộ thiết kế bố trí.


Một khái niệm cần đề cập ởđây là “kỹ thuật phân tích ngược”. Trong ngành công nghiệp
mạch tích hợp, “kỹ thuật phân tích ngược” là việc sử dụng các các thiết kế bố trí hiện có
nhằm tiếp tục cải tiến chúng. Một quan điểm cho rằng nên cho phép sử dụng kỹ thuật
phân tích ngược thậm chí nếu có việc sao chép một thiết kế bố trí có trước, với điều kiện
nhờđó thiết kế bố trí tiến bộ hơn được tạo ra – công nghệ tiên tiến phục vụ lợi ích chung
của công chúng.


2. Hiệp ước về Sở hữu trí tuệ liên quan đến mạch tích hợp (Hiệp ước
Washington)


Việc bảo hộ thiết kế bố trí vi mạch bán dẫn hay còn gọi là cách bố trí được quy định trong
Hiệp ước về Sở hữu trí tuệ liên quan đến mạch tích hợp được ký kết tại Washing ton ngày
26/5/1989 (Hiệp ước Washington). Hiệp ước này ra đời sau việc ban hành hàng loạt đạo
luật quốc gia, như Luật bảo hộ vi mạch bán dẫn của Hoa Kỳ năm 1984, quy định việc bảo
hộ thiết kế bố trí như một quyền sở hữu trí tuệ riêng (“sui generis”). Mặc dù trước khi có
luật này, đã có quan điểm cho rằng thiết kế bố trí có lẽ nên được bảo hộ theo hệ thống luật
về quyền tác giả, nhưng vẫn tồn tại mối quan ngại, đặc biệt ở Hoa Kỳ, rằng nếu các nước
khác không bảo hộ thiết kế bố trí theo luật bản quyền tác giả, Hoa kỳ có thể áp dụng
nguyên tắc đối xử quốc gia để bảo hộ thiết kế bố trí cho công dân của các nước không
thừa nhận việc bảo hộ chúng. Ngoài ra, còn tồn tại một mối quan ngại khác là kỹ thuật
phân tích ngược được sử dụng bởi các công ty thuộc ngành công nghiệp này để phát triển
và tạo ra các phiên bản thiết kế bố trí của riêng họ, có thể là không phù hợp với khái niệm
sử dụng “lành mạnh” được hầu hết luật bản quyền tác giả của các nước bảo vệ. Sự cân
nhắc mang tính công nghiệp này là mối lo ngại của Hoa Kỳ, nước dẫn đầu thế giới về
công nghệ mạch tích hợp khi đó.


Kết quả là, Đạo luật về bảo hộ vi mạch bán dẫn của Hoa Kỳđã tách mạch tích hợp ra khỏi
các điều ước quốc tế về sở hữu trí tuệ. Điều này cho phép bảo hộ mạch tích hợp chỉ dành
cho công dân của các nước bảo hộ tương hỗđối với mạch tích hợp của công dân Hoa Kỳ
với các điều kiện tương tự như chếđộ bảo hộ quy định trong đạo luật này.


Diễn tiến này đã cố gắng đểđược hợp pháp hóa bằng việc ban hành Hiệp ước Washington
với quy định tương tự về chếđộ bảo hộ có đi có lại và cho phép tiến hành kỹ thuật phân
tích ngược.Thời hạn bảo hộ quy định trong Hiệp ước Washington là 8 năm. Thời hạn này
ngắn hơn thời hạn 10 năm mà Hoa Kỳ và Nhật Bản mong muốn, hai nước có nền công
nghiệp bán dẫn tại thời điểm đó. Vì vậy, Hoa Kỳ và Nhật Bản từ chối ký kết Hiệp ước
Washington và Hiệp ước không nhận được sựủng hộ của các nước công nghiệp phát triển
khác. Tại thời điểm ký kết Hiệp định TRIPS, Hiệp ước Washington chưa bắt đầu có hiệu
lực vì chỉ mới thu hút được 8 nước ký kết Hiệp ước này.


Mặc dù Hiệp ước Washington thất bại, Điều 36.1 của Hiệp định TRIPS đã coi nó như cơ
sở bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp. Điều 36.1 quy định rằng “Các nước thành viên
đồng ý quy định việc bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp phù hợp với các Điều từ 2 đến 7
(ngoại trừ đoạn 3 Điều 6), Điều 12 và Điều 16.3 của Hiệp ước Washington. Trong quá
trình đàm phán Hiệp định TRIPS đã có một số quan ngại về việc thông qua một hiệp ước
chỉ thu hút được rất ít thành viên ký kết. Mặt khác, quan điểm của các nước đang phát
triển cho rằng Hiệp ước Washing ton vừa ban hành thể hiện sựđồng thuận quốc tế về việc
bảo hộ loại hình quyền sở hữu trí tuệ này. Các điểm chưa thỏa đáng nhận thấy được của
Hiệp ước Washington được giải quyết bằng việc bổ sung các Điều từ 36 đến 39 của Hiệp
định TRIPS.


(a) Cơ chế bảo hộ:


Điều 35 kết hợp các Điều từ 2 và 7 (ngoại trừĐiều 6.3) của Hiệp ước Washington, cũng
nhưĐiều 12 và Điều 16.3 của Hiệp ước này. Nghĩa vụ bảo hộ quyền sở hữu trí tuệđối với
thiết kế bố trí được quy định tại Điều 3 Hiệp ước Washington. Điều 2 chứa các định nghĩa
có liên quan. Hình thức bảo hộ pháp lý được quy định tại Điều 4. Nguyên tắc đối xử quốc
gia được quy định tại Điều 5. Điều 6.1.1 liệt kê các hành vi được xem là bất hợp pháp nếu