Chuyên Đề Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng và những vấn đề liên quan đến tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại vi

MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT . 5
DANH MỤC CÁC BẢNG . .6
DANH MỤC CÁC HÌNH . 6
PHẦN MỞ ĐẦU . 7
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN HÀNG .9
1.1. Khái niệm tái cấu trúc hệ thống ngân hàng . .9
1.2. Nguyên nhân tái cấu trúc hệ thống ngân hàng . 11
1.3. Mục tiêu tái cấu trúc hệ thống ngân hàng . .12
1.3.1. Các mục tiêu ngắn và trung hạn . .12
1.3.2. Các mục tiêu dài hạn . 13
1.4. Điều kiện để thực hiện tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thành công . 13
1.5. Các phương thức tái cấu trúc hệ thống ngân hàng . 15
1.5.1. Xây dựng, điều chỉnh khung pháp lý và các cơ chế, chính sách cho việc điều
tiết, giám sát và đánh giá theo chuẩn mực quốc tế . .15
1.5.2. Thành lập cơ quan chuyên trách thực hiện tái cấu trúc . .16
1.5.3. Xử lý nợ khó đòi hay nợ không hiệu quả (NPL) . 17
1.5.4. Tái cấp vốn . 18
1.5.5. Xử lý nợ doanh nghiệp . 18
1.5.6. Đổi mới quản trị, công nghệ và nhân lực . .18
1.6. Những khó khăn và rủi ro khi thực hiện tái cấu trúc . 19
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 . 20
CHƯƠNG 2: NHỮNG BÀI HỌC VỀ TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN
HÀNG Ở CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI . .21
2.1. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng ở các nước Đông Á . .21
2.1.1. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Nhật . .21
2.1.1.1. Bối cảnh . .22
2.1.1.2. Phương pháp tái cấu trúc . 22
2.1.2. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Trung Quốc . .25
2.1.2.1. Bối cảnh . .25
1




2.1.2.2. Phương pháp tái cấu trúc . 26
2.2. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại khu vực Đông Nam Á . .30
2.2.1. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Thái Lan . .30
2.2.1.1. Bối cảnh . .30
2.2.1.2. Phương pháp tái cấu trúc . 31
2.2.2. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Malaysia . .34
2.2.2.1. Bối cảnh . .34
2.2.2.2. Phương pháp tái cấu trúc . 35
2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam . .36
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 . 38
CHƯƠNG 3: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
VIỆT NAM HIỆN NAY . .39
3.1. Thực trạng hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay . .39
3.1.1. Bối cảnh nền kinh tế Việt Nam sau khủng hoảng tài chính . 39
3.1.1.1. Tăng trưởng kinh tế . .39
3.1.1.2. Lạm phát . .40
3.1.1.3. Chính sách tài khóa và nợ công . 40
3.1.1.4. Thị trường tài chính . 41
3.2. Thực trạng hệ thống ngân hàng việt nam hiện nay . .41
3.2.1. Hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay . .41
3.2.2. Thực trạng hệ thống ngân hàng Việt Nam . .43
3.2.2.1. Chất lượng tài sản của hệ thống ngân hàng ngày một xấu hơn . 44
3.2.2.2. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu có xu hướng giảm mạnh . .46
3.2.2.3. Thanh khoản của hệ thống ngân hàng ngày càng tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn . .47
3.2.2.4. Quy mô vốn của các ngân hàng còn rất nhỏ, hiệu quả hoạt động chưa cao theo
chuẩn quốc tế . .48
3.2.2.5. Năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng Việt Nam so với khu vực và thế
giới còn rất thấp 49
3.3. Thực trạng việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay . 50
2




3.3.1. Định hướng và chiến lược của Chính phủ trong việc tái cấu trúc hệ thống ngân
hàng Việt Nam . .50
3.3.2. Thương vụ sáp nhập ba ngân hàng: NH TMCP Sài Gòn, NH Việt Nam Tín
nghĩa và NH TMCP Đệ Nhất . .54
3.3.2.1. Bối cảnh . .54
3.3.2.2. Nguyên tắc sáp nhập ba ngân hàng . .55
3.3.2.3. Lộ trình sáp nhập ba ngân hàng . .56
3.3.2.4. Phương án sáp nhập ba ngân hàng . 56
3.3.2.5. Quá trình sáp nhập ba ngân hàng . .57
3.3.2.6. Kết quả việc sáp nhập ba ngân hàng . 60
3.3.3. Thương vụ Sacombank . 62
3.3.3.1. Tình hình ngân hàng Sacombank . .62
3.3.3.2. Vì sao Sacombank là đích nhắm của những người đi thâu tóm? . .62
3.3.3.3. Diễn biến chính . .63
3.3.3.4. Diễn biến cụ thể . .64
3.3.3.5. Kết quả của cuộc họp ĐHĐCĐ 26/5/2012 . 65
3.3.3.6. Giai đoạn hậu M&A . .66
3.4. Đánh giá việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam . .66
3.4.1. Đánh giá định hướng tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam . .66
3.4.2. Đánh giá thương vụ sáp nhập ba ngân hàng . 70
3.4.3. Đánh giá thương vụ Sacombank . 71
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 . 72
CHƯƠNG 4: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC
HIỆN TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM (2011 - 2015) 73
4.1. Nhóm 1: Những giải pháp liên quan đến Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước 73
4.1.1. Giải pháp 1.1: Nâng cao vao trò của nhà nước trong việc thực hiện tái cấu trúc
hệ thống ngân hàng . .74
4.1.2. Giải pháp 1.2: Khôi phục lòng tin vào hệ thống ngân hàng thương mại . .75
4.2. Nhóm 2: Nhóm giải pháp liên quan đến các ngân hàng thương mại . .75
4.2.1. Giải pháp 2.1: Giải quyết nợ xấu . .75
3




4.2.2. Giải pháp 2.2: Hợp nhất . .78
4.2.3. Giải pháp 2.3: Giải quyết vấn đề thanh khoản . 79
4.2.4. Giải pháp 2.4: Mở rộng quyền sở hữu của nước ngoài trong thời gian nhất định80
4.2.5. Giải pháp 2.5: Cần có các biện pháp nâng cao chất lượng quản trị ngân hàng
sau khi đã được tái cơ cấu . 80
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 . 81
KẾT LUẬN . 82
PHỤ LỤC . 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 104


PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tái cấu trúc nền kinh tế là một phương pháp mà các quốc gia sử dụng để đối mặt và
giải quyết các vấn đề phát sinh trong và sau khủng hoảng kinh tế, trong đó, tái cấu trúc
hệ thống ngân hàng được coi là một trụ cột quan trọng. Việc hướng tới một hệ thống
ngân hàng ổn định, khoa học và hoạt động hiệu quả tạo điều kiện cho việc ổn định và
phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh khác trên thị trường. Đã không ít quốc gia
tiến hành tái cấu trúc hệ thống ngân hàng và đạt được những hiệu quả nhất định. Tháng
3/2012, Đề án tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam cũng đã được Chính phủ
thông qua mở đường cho hoạt động tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Việt Nam.
Với thực trạng hệ thống ngân hàng cũng như nền kinh tế Việt Nam hiện nay, thị trường
còn khá nhiều bất ổn, hệ thống ngân hàng tồn tại nhiều yếu kém, hoạt động thị trường
chưa hiệu quả thì việc tái cấu trúc được coi như là một hướng đi tích cực nhưng đồng
thời cũng không hề dễ dàng.
Nhằm nghiên cứu những vấn đề liên quan đến tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, rút ra
những bài học kinh nghiệm của các trường hợp tái cấu trúc hệ thống ngân hàng của các
quốc gia (đặc biệt trong khu vực châu Á), đồng thời nghiên cứu về thực trạng hệ thống
ngân hàng tại Việt Nam, đề tài TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN
HÀNG TẠI VIỆT NAM (2011 - 2015) đã được nhóm tập trung tìm hiểu. Trên cơ sở
đó, đề tài cũng đề xuất một số giải pháp cần thiết cho việc tái cấu trúc hệ thống ngân
hàng tại Việt Nam (2011 - 2015) với mong muốn hệ thống ngân hàng tại Việt Nam sẽ
được hoàn thiện và vững mạnh hơn, đảm bảo cho việc thực hiện các mục đích chung
của nền kinh tế.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài nghiên cứu những vấn đề liên quan đến tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, những
trường hợp tái cấu trúc ngân hàng trong thực tế, thực trạng và định hướng tái cấu trúc
hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2011 - 2015.
Về không gian, đề tài nghiên cứu trên địa bàn cả nước.
7




Về thời gian, đề tài nghiên cứu giới hạn hoạt động của chính phủ và các ngân hàng
trong giai đoạn trong và sau khủng hoảng tài chính năm 2008 đến nay.
Về nội dung, đề tài tập trung nghiên cứu tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, các phương
thức tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, các trường hợp tái cấu trúc hệ thống ngân hàng
trên thế giới, thực trạng ngân hàng Việt Nam và trên cơ sở đó đề xuất giải pháp cho
vấn đề này.
III. CÁC KẾT QUẢ MONG ĐỢI CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài đã hệ thống lại các vấn đề liên quan đến tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, bao
gồm nền tảng lý thuyết và những vấn đề thường gặp trong thực tiễn.
Cùng với đó, đề tài cũng tổng hợp về các trường hợp tái cấu trúc hệ thống ngân hàng
của các quốc gia trong thực tế, đặc biệt đi sâu vào các quốc gia ở Đông Á (Nhật Bản,
Trung Quốc) và Đông Nam Á (Thái Lan, Malaysia).
Đề tài đi vào tìm hiểu sâu về hệ thống ngân hàng tại Việt Nam và các vấn đề trong tái
cấu trúc hệ thống ngân hàng ở Việt Nam. Từ đó, đề xuất một số giải pháp cụ thể để
nâng cao hiệu quả của việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục tiêu của đề tài, nhóm đã vận dụng các lý thuyết của các môn học Tài
chính doanh nghiệp, Tài chính quốc tế, Nghiệp vụ ngân hàng thương mại, Ngân hàng
trung ương, Thị trường tài chính, Kinh tế vĩ mô, Lý thuyết tài chính tiền tệ và một số
môn học khác làm nền tảng. Bên cạnh đó, nhóm sử dụng phương pháp tổng hợp số liệu
và đánh giá về thực trạng thị trường tài chính cũng như hệ thống ngân hàng tại Việt
Nam; sử dụng các bài học rút được từ việc tái cấu trúc của các quốc gia thu thập được,
đề xuất giải pháp phù hợp cho việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam thời gian
tới.
V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Dựa trên những mục tiêu và định hướng cụ thể cho hướng triển khai đề tài, nội dung
chính của đề tài, ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm 4 chương:
Chương 1: Những vấn đề về tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. Chương 1 tập trung
nghiên cứu những vấn đề mang tính học thuật như tái cấu trúc hệ thống ngân hàng là
như thế nào, sự khác nhau giữa tái cấu trúc một ngân hàng và tái cấu trúc hệ thống
8




ngân hàng, các phương thức tái cấu trúc hệ thống ngân hàng . nhằm rút ra những nền
tảng, khái niệm cơ bản, phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
Chương 2: Những bài học kinh nghiệm về tái cấu trúc hệ thống ngân hàng ở các
nước trên thế giới. Chương này tổng hợp tương đối đầy đủ các trường hợp tái cấu trúc
của một số quốc gia khu vực Đông Á và Đông Nam Á bao gồm Nhật Bản, Trung
Quốc, Thái Lan, Malaysia qua bối cảnh, quá trình tái cấu trúc, kết quả đạt được cũng
như bài học rút được cho Việt Nam.
Chương 3: Những vấn đề về tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay.
Tìm hiểu và đánh giá sơ bộ về hệ thống ngân hàng tại Việt Nam, thực trạng và những
vấn đề mà hệ thống ngân hàng Việt Nam gặp phải. Chương này đi sâu vào phân tích
những động thái của thị trường khi có đề án tái cấu trúc hệ thống ngân hàng của chính
phủ, cụ thể là phân tích trường hợp sáp nhập của ba ngân hàng TMCP Sài Gòn, Đệ
nhất và Tín nghĩa Việt Nam và diễn biến vụ thâu tóm NHTMCP Sài Gòn thương tín
Sacombank.
Chương 4: Đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả việc tái cấu trúc hệ thống
ngân hàng Việt Nam (2011 - 2015). Từ những vấn đề phân tích ở trên, những đề xuất
cho vấn đề tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam được trình bày trong chương 4.