Luận Văn Tác động của tự do hoá dịch vụ ngân hàng theo cam kết WTO đối với cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàn

LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Xu hướng toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra một cách mạnh mẽ và trở thành một xu thế phổ biến trên thế giới, biểu hiện rõ nét của xu thế này chính là việc ra đời của các liên kết mang tính khu vực và quốc tế như ASEAN, EU, WTO Mục tiêu chủ yếu của các liên kết này là thúc đẩy tự do hoá thương mại quốc tế, giảm dần và tiến tới xoá bỏ các hàng rào bảo hộ do các quốc gia áp đặt nhằm cản trở tự do thương mại. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó, với việc gia nhập Hiệp hội ASEAN, ký kết hiệp định thương mại song phương với Hoa Kỳ, và cách đây 2 năm (07/11/2006) là sự kiện nước ta chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO đã đánh dấu quá trình hội nhập đầy đủ của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới. Gia nhập WTO mang lại cho chúng ta nhiều thuận lợi, song bên cạnh đó cũng đặt chúng ta trước những thách thức to lớn do việc thực thi các cam kết hội nhập tạo ra.
Một trong những lĩnh vực được đánh giá là sẽ chịu tác động rất lớn trong quá trình hội nhập đó là lĩnh vực dịch vụ tài chính nói chung và dịch vụ ngân hàng nói riêng. Bởi lẽ đây là lĩnh vực rất nhạy cảm và có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế.
Việc tự do hoá dịch vụ ngân hàng đặt ngành Ngân hàng Việt Nam trước những thách thức rất lớn đặc biệt là áp lực cạnh tranh đến từ phía các ngân hàng nước ngoài. Các chuyên gia dự đoán ngành ngân hàng sẽ phải chịu một sức ép cạnh tranh cao khi Việt Nam thực hiện đầy đủ các cam kết WTO.
Trước tình hình đó, việc nghiên cứu những tác động của những cam kết WTO đối với cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng Việt Nam, đặc biệt là những phân tích dựa trên thực tế sau hai năm Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO sẽ mang một ý nghĩa thiết thực. Chính vì vậy em đã chọn vấn đề “Tác động của tự do hoá dịch vụ ngân hàng theo cam kết WTO đối với cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam” là đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
- Nghiên cứu những vấn đề cơ bản của cạnh tranh trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng, những tiêu chí xác định cạnh tranh và những yếu tố ảnh hưởng đến cường độ cạnh tranh của ngành.
- Phân tích tác động của những cam kết WTO với cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam.
- Đánh giá những kết quả đạt được sau hai năm hội nhập của hệ thống ngân hàng.
- Đưa ra một số giải pháp kiến nghị với Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước, và hệ thống ngân hàng thương mại nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của cả hệ thống ngân hàng Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng tập trung vào hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu là các yếu tố ảnh hưởng đến cạnh tranh của một ngân hàng và của toàn ngành ngân hàng.
4. Phương pháp nghiên cứu
Vận dụng lí luận vào thực tiễn, sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, khái quát hoá, tổng hợp.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần lời nói đầu, kết luận, danh mục các chữ viết tắt, các kí tự và danh mục các taì liệu tham khảo, khoá luận được trình bày thành ba chương:
Chương 1: Giới thiệu chung về dịch vụ ngân hàng và các cam kết WTO của Việt Nam trong lĩnh vực ngân hàng.
Chương 2: Tác động của những cam kết trong khuôn khổ WTO đối với cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng Việt Nam khi hội nhập WTO.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến các thầy cô trong Khoa Tại chức, Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế trường Đại học Ngoại thương đã tận tình giúp đỡ em trong thời gian học tập tại trường. Đặc biệt là em xin chân thành cảm ơn thầy giáo hướng dẫn Thạc sỹ Nguyễn Quang Hiệp đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành bài khoá luận tốt nghiệp này.

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU 1
CHƯƠNG 1. 4
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG VÀ CÁC CAM KẾT WTO CỦA VIỆT NAM TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG 4
1.1. GIỚI THIỆU VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG 4
1.1.1. Khái niệm 4
1.1.2. Vai trò của dịch vụ ngân hàng trong nền kinh tế quốc dân. 4
1.1.3. Các loại hình dịch vụ ngân hàng. 4
1.2. VÀI NÉT VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM - CƠ SỞ CHO VIỆC ĐƯA RA CÁC CAM KẾT TRONG KHUÔN KHỔ WTO 6
1.2.1. Tình hình chung của ngành Ngân hàng trước khi Việt Nam gia nhập WTO 6
1.2.2. Tính tất yếu của hội nhập trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam 11
1.3. CAM KẾT WTO CỦA VIỆT NAM TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG 13
1.3.1. Vài nét về quá trình gia nhập WTO của Việt Nam 13
1.3.2. Các nguyên tắc chung về mở cửa dịch vụ ngân hàng khi gia nhập WTO 15
1.3.3. Nội dung cụ thể các cam kết WTO của Việt Nam 19
1.3.4. Các văn bản pháp luật hướng dẫn thực hiện cam kết 21
CHƯƠNG 2. 25
TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG CAM KẾT TRONG KHUÔN KHỔ WTO ĐỐI VỚI CẠNH TRANH TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG 25
TẠI VIỆT NAM 25
2.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CẠNH TRANH TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG 25
2.1.1. Năng lực cạnh tranh của một ngân hàng. 25
2.1.2. Các tiêu chí đánh giá khả năng cạnh tranh của một ngân hàng 25
2.1.2.1. Nguồn vốn tự có của ngân hàng. 26
2.1.2.2. Chất lượng tài sản Có. 28
2.1.2.3. Năng lực quản lý. 28
2.1.2.4. Khả năng sinh lời 29
2.1.2.5. Khả năng thanh toán. 30
2.1.2.6. Nợ xấu. 32
2.1.2.7. Sự đa dạng và chất lượng của sản phẩm dịch vụ ngân hàng 34
2.1.2.8. Công nghệ. 35
2.1.2.9. Nguồn nhân lực. 36
2.1.2.10. Khách hàng. 36
2.1.3. Các nhân tố quy định cường độ cạnh tranh trong ngành Ngân hàng 37
2.1.3.1. Lý thuyết phân tích ngành của M. Porter: 37
2.1.3.2. Ứng dụng trong phân tích ngành Ngân hàng tại Việt Nam 40
2.2. PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG CAM KẾT WTO ĐỐI VỚI CẠNH TRANH TRANH TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM . 46
2.2.1. Cơ hội đối với ngành ngân hàng Việt Nam khi gia nhập WTO 46
2.2.2. Thách thức đối với ngành ngân hàng Việt Nam khi gia nhập WTO 47
2.2.3. Áp lực cạnh tranh của ngành ngân hàng khi Việt Nam gia nhập WTO 48
2.2.4. Nhận định vài nét về những yếu kém còn tồn tại của hệ thống ngân hàng Việt Nam sau 2 năm hội nhập. 60
CHƯƠNG 3. 62
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM KHI HỘI NHẬP WTO 62
3.1. MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH NGÂN HÀNG VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP. 62
3.1.1. Đối với NHNN 62
3.1.2. Đối với các TCTD 63
3.2. CÁC GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CẢI CÁCH VÀ HỘI NHẬP CỦA CÁC NGÂN HÀNG PHÙ HỢP VỚI CAM KẾT CỦA VIỆT NAM TRONG KHUÔN KHỔ WTO 64
3.3. CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP WTO 67
3.3.1. Đối với Nhà nước. 67
3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước. 72
3.3.3. Đối với hệ thống các ngân hàng thương mại 75
KẾT LUẬN 79