Tiến Sĩ Tác động của phát triển các khu công nghiệp đến nông thôn qua nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Hưng Yên

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là con đường phát triển tất yếu của
mọi quốc gia trên thế giới, nhất là các nước đang phát triển, là chủ trương chính
sách lớn của Đảng và nhà nước ta. Để tiến hành CNH, HĐH trong thời gian vừa qua
các địa phương trên phạm vi cả nước đã và đang tiến hành xây dựng nhiều KCN tại
những nơi có lợi thế về đất đai và các điều kiện sản xuất khác.
Sự phát triển các KCN ở các địa phương trong cả nước hơn 20 năm qua đã
và đang có những tác động tích cực đến kinh tế- xã hội nông thôn như: góp phần
tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng ngành công
nghiệp, dịch vụ và giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp; đóng góp tích cực vào ngân
sách nhà nước; phát triển cơ sở hạ tầng tạo lên diện mạo nông thôn mới, mang lại
văn minh đô thị. Ngoài ra, còn tạo thêm việc làm cho hàng triệu lao động trực tiếp
trong các KCN và gián tiếp ở vùng ven các KCN; giúp cho một bộ phận nông dân
chuyển đổi nghề nghiệp từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp hoặc
dịch vụ; làm tăng thu nhập, cải thiện đời sống của nông dân. Tuy nhiên, sự phát
triển của các KCN trong thời gian qua đã và đang có những tác động tiêu cực đến
nông thôn như: (i) làm giảm diện tích đất nông nghiệp và ảnh hưởng đến an ninh
lương thực của địa phương khi một phần diện tích đất nông nghiệp bị chuyển sang
đất xây dựng các KCN; (ii) ảnh hưởng đến vấn đề việc làm và thu nhập của người
dân nông thôn khi một bộ phận dân cư không còn đất nông nghiệp để sản xuất phải
chuyển đổi nghề nghiệp; (iii) làm ô nhiễm môi trường nông thôn do hoạt động của
các KCN; (iv) thay đổi thiết chế văn hóa nông thôn khi một lượng lớn lao động từ
nơi khác chuyển đến làm việc tại các KCN.
Hưng Yên là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, có vị trí địa
kinh tế khá thuận lợi cho việc phát triển kinh tế- xã hội, giao lưu với các tỉnh và là
cửa ngõ phía Đông của thủ đô Hà Nội. Trong những năm qua, tỉnh Hưng Yên đã có
nhiều chính sách và biện pháp để đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH nông nghiệp,
nông thôn, đặc biệt là tập trung xây dựng phát triển các KCN, qua đó đã đưa Hưng Yên từ một tỉnh thuần nông trở thành tỉnh có ngành công nghiệp và thương mại khá
phát triển, đời sống của người dân, nhất là nông dân có sự cải thiện đáng kể. Bên
cạnh tác động thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh, quá trình phát triển các
KCN hiện nay đã bộc lộ những tồn tại, tác động tiêu cực đến nông nghiệp, nông dân
và nông thôn của tỉnh. Những tác động này đã, đang và sẽ gây ra những cản trở đến
quá trình CNH, HĐH nông thôn của tỉnh Hưng Yên.
Để tìm ra giải pháp nhằm phát huy được những tác động tích cực và hạn chế
những tác động tiêu cực của phát triển các KCN đến nông thôn, góp phần phát triển
nông thôn bền vững, tác giả chọn đề tài “Tác động của phát triển các khu công
nghiệp đến nông thôn qua nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Hưng Yên” làm đề tài
Luận án Tiến sĩ kinh tế.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu



Các vấn đề về phát triển các KCN và tác động của việc phát triển các KCN
đến nông thôn được nhiều nhà quản lý, nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm
nghiên cứu. Có thể tổng quan một số nghiên cứu có tính tiêu biểu sau:
a) Các nghiên cứu về khu công nghiệp
Có nhiều nghiên cứu trong nước về phân tích và đánh giá thực trạng phát
triển các KCN. Các nghiên cứu đã đưa ra những đánh giá khá sâu sắc và nêu bật
những thành tựu đạt được; tồn tại, hạn chế cơ bản và nguyên nhân hạn chế trong
phát triển KCN, từ đó đề xuất giải pháp nhằm phát triển bền vững KCN: Nghiên
cứu “Phát triển các KCN, khu chế xuất trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa” của Nguyễn Chơn Trung và Trương Giang Long, NXB Chính trị Quốc gia, Hà
Nội, 2004[55]; nghiên cứu “Phát triển KCN, khu chế xuất đến năm 2020, triển vọng
và thách thức”của Võ Thanh Thu, Tạp chí Cộng sản số 106, tháng 5/2006[50];
Luận án tiến sĩ kinh tế của Đinh Hữu Quí (2005),“Mô hình khu kinh tế đặc biệt
trong quá trình phát triển kinh tế của các nước với việc hình thành và phát triển các
khu kinh tế đặc biệt ở nước ta”[45]; Luận án tiến sĩ kinh tế của Nguyễn Ngọc Dũng
(2011),“Phát triển các khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn Hà Nội“[29]. Nghiên
cứu “Ảnh hưởng của chính sách phát triển các KCN tới phát triển bền vững ở Việt
Trả lời · 11-01-2016 lúc 07:57 #1