Thạc Sĩ Tác động của hoạt động tín dụng trong việc phát triển Kinh tế nông nghiệp - Nông thôn tại huyện Đại

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài


Muốn mở rộng phát triển bất kỳ ngành kinh tế nào cũng cần có vốn, vốn là một trong những nguồn lực quan trọng nhất. Để đáp ứng được nhu cầu vốn cho tất cả các ngành, các khu vực kinh tế đặc biệt với ngành nông nghiệp ở khu vực nông thôn miền núi nhiều khó khăn, Nhà nước cần có những chính sách tín dụng hiệu quả thông qua các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Đại Từ, các tổ chức tín dụng, tổ chức xã hội cho vay vốn bằng nhiều hình thức, phục vụ bằng nhiều phương thức để đáp ứng nhu cầu cho người sản xuất và kinh doanh. Thời gian qua, cùng với việc đổi mới chính sách kinh tế, cơ chế quản lý, hệ thống chính sách tiền tệ nói chung và chính sách tín dụng nói riêng đã có những đổi mới căn bản, thể hiện trên nhiều mặt, như hình thành hệ thống ngân hàng quản lý nhà nước về lĩnh vực tiền tệ; ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng thực hiện chức năng kinh doanh tiền tệ. Luật Ngân hàng nhà nước và các tổ chức tín dụng đã được Quốc hội thông qua làm cơ sở pháp lý cho quản lý tiền tệ và thực thi chính sách tín dụng. Nhà nước đang rất quan tâm đến các chính sách tài chính tín dụng, vì đã xác định được trong giai đoạn phát triển kinh tế hiện nay vốn là nguồn lực đặc biệt quan trọng quyết định đến khả năng mở rộng sản xuất và phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Tuy nhiên, nguồn vốn chưa được sử dụng hiệu quả, cần có những đánh giá khách quan về thực trạng của hoạt động tín dụng để từ đó có cơ sở thực tiễn đề xuất giải pháp tích cực huy động và sử dụng nguồn vốn.

Đại Từ là một huyện miền núi, kinh tế chậm phát triển mặc dù trong những năm gần đây đã có những bước tiến nhất định, song cơ cấu ngành nông

nghiệp vẫn chiếm tỉ trọng lớn hơn rất nhiều so với ngành công nghiệp và dịch vụ, với phương thức sản xuất tự cung tự cấp là chủ yếu, kinh tế kém phát triển so với nhiều vùng trong tỉnh nói riêng và trong cả nước nói chung. Để từng bước phát triển kinh tế, địa phương cần được đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ vốn cho sản xuất. Bước đầu cho vay vốn cải thiện điều kiện sản xuất, mở rộng quy mô theo hướng sản xuất hàng hoá tập trung. Hiện nay, ngành sản xuất nông nghiệp rất cần vốn sản xuất kinh doanh, việc ưu tiên cho ngành nông nghiệp ở khu vực nông thôn miền núi còn hạn chế. Vì đầu tư cho sản xuất nông nghiệp khó thu hồi vốn, rủi ro cao và hiệu quả kinh tế rất thấp. Hơn nữa, người nông dân quen với phương thức sản xuất cũ, với tâm lý tiểu nông không mạnh dạn đầu tư sản xuất. Tỉnh cần có chính sách hỗ trợ cụ thể không chỉ vốn mà còn khoa học công nghệ và kinh nghiệm, để nguồn vốn đầu tư cho địa phương sớm đem lại hiệu quả.
Yêu cầu hiện nay là cần có đánh giá tổng quan về thực trạng hoạt động tín dụng ở địa phương, những kết quả đạt được, tồn tại và nguyên nhân từ đó rút kinh nghiệm tiếp tục phát huy kết quả và hạn chế những tồn tại, đưa ra chính sách thích hợp với thực tế và đem lại hiệu quả hơn. Vì những lý do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài "Tác động của hoạt động tín dụng trong việc phát triển Kinh tế nông nghiệp - Nông thôn tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên".

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đề tài thực hiện nhằm góp phần ổn định và nâng cao đời sống, kinh tế, xã hội, giảm nghèo của người dân trong khu vực nghiên cứu nói riêng và của tỉnh Thái Nguyên nói chung thông qua việc tăng hiệu quả hoạt động tín dụng.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận chung về tín dụng và tín dụng

trong phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn.

- Đánh giá thực trạng về tín dụng và phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn tại huyện Đại Từ.

- Phân tích tác động hoạt động tín dụng đến phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (Quy mô vốn vay, hiệu quả sử dụng vốn của các hộ)

- Đề xuất một số giải pháp về hoạt động tín dụng nhằm thúc đẩy kinh tế nông nghiệp huyện Đại Từ nói riêng và các huyện có điều kiện tương tự nói chung thông qua chính sách tín dụng và hoạt động tín dụng.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

- Những hộ nông dân có vay vốn của ngân hàng cho sản xuất kinh doanh nông nghiệp của huyện Đại Từ.

- Hoạt động cung ứng tín dụng của ngân hàng cho hộ nông dân trong hoạt động sản xuất kinh doanh nông nghiệp trên địa bàn huyện Đại Từ.

- Chính sách hỗ trợ cho vay vốn của địa phương.


3.2. Phạm vi nghiên cứu

3.2.1. Nội dung nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu: Hoạt động cho vay tín dụng của Ngân hàng Chính sách Xã hội và Ngân hàng NN&PTNT; tác động của tín dụng đến thu nhập của hộ từ trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ và một số hoạt động khác.

3.2.2. Phạm vi thời gian

Đề tài nghiên cứu thực trạng hoạt động tín dụng trong giai đoạn 2006-

2008. Số liệu sơ cấp được thu thập trong năm 2008.

3.2.3. Phạm vi không gian

Đề tài chủ yếu tập trung nghiên cứu hoạt động của Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Đại Từ, Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại Từ, và 3 xã được lựa chọn nghiên cứu là: xã Cù Vân (35 hộ), Hùng Sơn (40 hộ), Minh Tiến (30 hộ) huyện Đại Từ.

4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp mới của luận văn.

Đề tài có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cho phát triển kinh tế của huyện Đại Từ - Thái Nguyên nói riêng và các huyện khác có điều kiện tương tự. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp các nhà quản lý đánh giá được thực trạng của hoạt động tín dụng trên địa bàn huyện Đại Từ giai đoạn 2006-2008, sự tác động của tín dụng đến phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn tại địa phương, để từ đó có các chính sách sử dụng tín dụng nông nghiệp một cách có hiệu quả.

5. Bố cục của luận văn.

Bố cục luận văn gồm các phần sau:

Phần mở đầu

Chương 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu về tín dụng và phương pháp nghiên cứu. Chương 2: Thực trạng hoạt động tín dụng tại huyện Đại Từ.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng. Kết luận và kiến nghị








MỤC LỤC Trang

Trang phụ bìa i
Lời cam đoan ii
Lời cảm ơn iii
Mục lục iv
Danh mục các chữ viết tắt vii
Danh mục các bảng biểu vii
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ ix
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu 2
2.1. Mục tiêu chung 2
2.2. Mục tiêu cụ thể 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu 3
3.2.1. Nội dung nghiên cứu 3
3.2.2. Phạm vi thời gian 4
3.2.3. Phạm vi không gian 4
4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp mới của luận văn 4
5. Bố cục của luận văn 4
CHưƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VỀ TÍN DỤNG VÀ CÁC PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở khoa học 5
1.1.1. Cơ sở lý luận về tín dụng 5
1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và các hình thức tín dụng 5
1.1.1.2. Lãi suất tín dụng 8
1.1.1.3. Nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động tín dụng 10
1.1.1.4. Hộ nông dân với tín dụng 12
1.1.2. Cơ sở thực tiễn 20
1.1.2.1. Hoạt động tín dụng Nông nghiệp - Nông thôn hiện nay ở một số
nước trên thế giới và ở Việt Nam 20
1.1.2.2. Hệ thống các tổ chức tín dụng phục vụ cho phát triển kinh tế nông
nghiệp của Việt Nam 29
1.1.2.3. Tổng quan tài liệu đã nghiên cứu về tác động của tín dụng đến
phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn 34
1.1.2.4. Bài học kinh nghiệm của Việt Nam và chính sách tín dụng phát
triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn 37
1.2. Phương pháp nghiên cứu 41

1.2.1. Phương pháp thu thập thông tin 41

1.2.1.1. Thu thập tài liệu thứ cấp 41

1.2.1.2. Thu thập tài liệu sơ cấp 41

1.2.1.3. Xử lý số liệu ban đầu 42

1.2.2. Phương pháp phân tích số liệu 43

1.2.2.1. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 43

1.2.2.2. Phương pháp thống kê so sánh 44

1.2.2.3. Phương pháp hàm sản xuất 45

CHưƠNG II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ

2.1. Đặc điểm điều kiện Tự nhiên - Kinh tế - Xã hội 46

2.1.1. Vị trí địa lý, đặc điểm khí hậu, địa hình 46

2.1.2. Tài nguyên thiên nhiên 46

2.1.3. Đặc điểm Kinh tế - xã hội 47

2.1.2.1. Đặc điểm xã hội 47

2.1.2.2. Đặc điểm kinh tế 48

2.1.4. Đánh giá chung về ảnh hưởng của điều kiện TN-KT-XH đến phát
triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn huyện Đại Từ 52

2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng huyện Đại Từ 53

2.2.1. Tình hình cung ứng vốn tín dụng đầu tư cho phát triển kinh tế nông
nghiệp của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ 53

2.2.1.1. Tình hình đầu tư vốn tín dụng cho phát triển kinh tế nông nghiệp
của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ 54

2.2.1.2. Kết quả hoạt động của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ 60

2.2.2. Tình hình cung ứng vốn tín dụng đầu tư cho phát triển kinh tế
nông nghiệp của Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại Từ 61
2.2.2.1. Tình hình đầu tư vốn tín dụng cho phát triển kinh tế nông nghiệp
của Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại Từ 62
2.2.2.2. Kết quả hoạt động của NN&PTNT huyện Đại Từ trong giai đoạn
2006-2008 65

2.3. Tình hình sử dụng vốn vay của các hộ nông dân 65

2.3.1. Đặc điểm của các hộ được điều tra 66

2.3.2. Nhu cầu vay vốn của các hộ điều tra 69

2.3.2.1. Số lượng hộ có nhu cầu vay vốn với các mức lãi suất 69

2.3.2.2. Nhu cầu về mức vốn vay 70

2.3.2.3. Nhu cầu thời gian vay vốn 71

2.3.3. Tình hình sử dụng vốn vay cho sản xuất KD của các hộ điều tra 71

2.4. Tác động của tín dụng tới thu nhập hộ nông dân 74

2.4.1. Tác động của tín dụng với thu nhập của hộ nông dân 74

2.4.2. Tác động của tín dụng đối với lao động việc làm và xoá đói giảm nghèo 75

2.4.2.1. Hộ vay vốn để mở rộng sản xuất 75

2.4.2.2. Hộ vay vốn để đầu tư ngành sản xuất mới 76

2.4.3. Các nhân tố tác động đến thu nhập của hộ 77

CHưƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG

3.1. Định hướng, mục tiêu phát triển hoạt động tín dụng nông thôn 82

3.2. Giải pháp về tăng hiệu quả sử dụng vốn của hộ 84

3.2.1. Giải pháp chung cho các nhóm hộ 87

3.2.2. Giải pháp cho nhóm hộ nghèo và nhóm hộ trung bình 84

3.2.3. Giải pháp cho nhóm hộ khá 86

3.3. Giải pháp về thị trường vốn tín dụng huyện Đại Từ 88

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO 93

PHỤ LỤC 95

Kết quản phân tích hàm Cobb-Douglas 95

Phiếu điều tra hộ 99



DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT


ĐVT Đơn vị tính

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

KD Kinh doanh

PBoC Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc

NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hội

NHNN&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

NHTMCP Ngân hàng Thương mại cổ phần

TN - KT - XH Tự nhiên - Kinh tế - Xã hội

TW Trung ương

UBND Uỷ ban nhân dân

UD Ngân hàng làng xã Indonesia


MỤC DANH CÁC BẢNG

Bảng 1 Tình hình sử dụng đất của huyện Đại Từ giai đoạn 2006-2008 50
Bảng 2 Cơ cấu sử dụng đất của huyện Đại Từ giai đoạn 2006-2008 51
Bảng 3 Doanh số cho vay của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ 54
Bảng 4 Số hộ vay vốn của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ 55

Bảng 5 Biến động nguồn vốn tín dụng giải quyết việc làm từ Ngân hàn
CSXH huyện Đại Từ g 57

Bảng 6
Dư nợ và doanh số thu nợ của Ngân hàng CSXH Đại Từ
58

Bảng 7 Tỷ trọng kết cấu nguồn vốn của Ngân hàng CSXH huyện Đại
Từ giai đoạn 2006-2008
59

Bảng 8 Doanh số cho vay của Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại trong lĩnh vực nông nghiệp giai đoạn 2006 - 2008
62

Bảng 9
Số hộ vay vốn của Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại Từ
64
Bảng 10 Dư nợ và doanh số thu nợ của Ngân hàng NN&PTNT huyện Đại Từ 64
Bảng 11 Thông tin về chủ hộ điều tra 66
Bảng 12 Thông tin về giá trị tài sản của các hộ điều tra 68

Bảng 13 Tỉ lệ nhu cầu vay vốn của các nhóm hộ được điều tra với các
mức lãi suất khác nhau
69

Bảng 14 Tỉ lệ nhu cầu vay vốn của các nhóm hộ được điều tra với các mức cho vay khác nhau
70

Bảng 15 Tỉ lệ nhu cầu vay vốn của các nhóm hộ được điều tra với thời
gian cho vay khác nhau
71

Bảng 16
Cơ cấu hộ sử dụng vốn cho từng ngành qua điều tra
71
Bảng 17 Cơ cấu lượng vốn sử dụng cho từng ngành qua điều tra 72
Bảng 18 Mức tăng thu nhập của hộ được điều tra do vốn vay mang lại 74
Bảng 19 Mức độ tăng quy mô sản xuất của các ngành sau khi vay vốn 76
Bảng 20 Kết quả phân tích mối tương qua giữa các nhân tố với thu nhập
của tất cả các nhóm hộ 77

Bảng 21 Kết quả phân tích mối tương qua giữa các nhân tố với thu nhập
của nhóm hộ khá 79

Bảng 22 Kết quả phân tích mối tương qua giữa các nhân tố với thu nhập
của nhóm hộ trung bình 80

Bảng 23 Kết quả phân tích mối tương qua giữa các nhân tố với thu nhập của nhóm hộ nghèo


DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1 Quy luật cung cầu tiền tệ 10
Sơ đồ 2 Quy trình thủ tục xét duyệt cho vay hộ nghèo. 32
Biểu đồ 1

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Cơ cấu sử dụng đất năm 2008 của huyện Đại Từ
Biểu đồ 2 Tỉ lệ hộ vay vốn phân theo ngành của Ngân hàng
CSXH huyện Đại Từ giai đoạn 2006 - 2008
56

Biểu đồ 3 Biến động của nguồn vốn giải quyết việc làm của Ngân hàn
CSXH huyện Đại Từ giai đoạn 2006-2008 g 57

Biểu đồ 4 Tổng dự nợ của Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ

giai đoạn 2006 - 2008
58

Biểu đồ 5 Doanh số cho vay phân theo ngành của Ngân hàng
NN&PTNT huyện Đại Từ 2006 - 2008
62

Biều đồ 6
Cơ cấu số hộ sử dụng vốn cho từng ngành sản xuất
72

Biểu đồ 7 Cơ cấu sử dụng vốn cho từng ngành sản xuất theo từn
nhóm hộ điều tra g 72

Biều đồ 8
Cơ cấu lượng vốn vay sử dụng cho từng ngành sản xu
ất 73

Biểu đồ 9 Cơ cấu sử dụng vốn cho từng ngành sản xuất theo từn
nhóm hộ điều tra g 73