Chuyên Đề Tác động của Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA) tới quan hệ thương mại Việt Nam - H

?Mục Lục Trang
Lời mở đầu 1
Chương 1: Tổng Quan về sự phát triển quan hệ thương mại Việt 5
Nam ư Hàn quốc
1.1 Khái quát về quá trình phát triển quan hệ thương mại Việt ư Hàn 5
1.2. Các nhân tố tác động đến sự phát triển quan hệ thương mại Việt ư 7
Hàn
1.2.1. Các nhân tố bên ngoài 7
1.2.2. Các nhân tố bên trong 8
1.2.3. Vị trí của Việt nam trong quan hệ thương mại AseanưHàn Quốc 10
1.3. Thực trạng quan hệ thương mại Việt Nam ư Hàn Quốc 14
1.3.1. Về hoạt động xuất nhập khẩu 14
1.3.2. Về tốc độ tăng trưởng kim ngạch mậu dịch Việt Nam ư Hàn Quốc 20
1.3.3. Về cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước 21
CHƯƠNG 2: Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc Và tác 27
động của nó đến phát triển quan hệ thương mại Việt ư Hàn
2.1. Khái quát chung về Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc 27
2.1.1. Bối cảnh ra đời của Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc 27
(AKFTA)
2.1.2 Mục tiêu của Hiệp định 30
2.1.3. Nội dung chính của Hiệp định 31
2.1.4. So sánh mức cam kết của Hiệp định AKFTA với các Hiệp định thế giới 38
và khu vực khác Việt Nam tham gia
2.2. Tác động của Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc đến 40
hoạt động xuất nhập khẩuViệt ư Hàn
2.2.1. Những cam kết thực hiện AKFTA của Việt Nam và của Hàn Quốc 40
2.2.2.Tác động của việc thực hiện AKFTA đến khả năng phát triển quan hệ 44
thương mại của Việt Nam với Hàn Quốc
2.2.3. Một số tác động khác 58




2.3. Đánh giá chung về tác động của Hiệp định thương mại tự do AKFTA 61
đến việc phát triển quan hệ thương mại Việt ư Hàn
2.3.1. Những tác động tích cực 61
2.3.2. Những tác động tiêu cực 62
CHƯƠNG 3: Cơ hội, Thách thức và những giải pháp chủ yếu nhằm 65
phát triển quan hệ thương mại Việt Nam ư Hàn Quốc
trong bối cảnh thực hiện AKFTA
3.1. Cơ hội và thách thức của Việt Nam trong quá trình thực hiện Hiệp 65
định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc (AKFTA)
3.1.1. Cơ hội của Việt Nam trong quá trình thực hiện AKFTA 65
3.1.2. Thách thức của Việt Nam trong quá trình thực hiện AKFTA 69
3.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển quan hệ thương mại Việt Nam 71
ư Hàn Quốc trong bối cảnh thực hiện AKFTA
3.2.1. Nhóm các giải pháp vĩ mô nhằm phát triển quan hệ thương mại Việt ư 71
Hàn trong quá trình thực hiện AKFTA
3.2.2. Nhóm các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu trên cơ sở thực hiện 74
AKFTA
3.2.3. Nhóm các giải pháp định hướng hoạt động nhập khẩu trên cơ sở thực 80
hiện AKFTA để hạn chế nhập siêu từ Hàn Quốc
3.3. Một số kiến nghị 82
3.3.1. Các kiến nghị đối với Chính phủ và các Bộ, Ngành 82
3.3.2. Các kiến nghị đối với doanh nghiệp 83
3.3.3. Các kiến nghị đối với các tổ chức hỗ trợ xuất khẩu, hiệp hội doanh 84
nghiệp, hiệp hội ngành hàng
Kết luận 86
Phụ lục
89
Tài liệu tham khảo 91




Lời mở đầu
Hàn Quốc hiện là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Việt
Nam (đứng thứ 9 về xuất khẩu và thứ 5 về nhập khẩu). Quy mô thương mại giữa
Việt Nam và Hàn Quốc tăng khá nhanh với tổng kim ngạch thương mại hai chiều
tăng từ 4,71 tỷ USD năm 2006 lên 6,58 tỷ USD năm 2007 và đạt 4,766 tỷ USD
trong 6 tháng đầu năm 2008.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hàn Quốc năm 2007
mới chỉ chiếm khoảng 2,76% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và kim
ngạch nhập khẩu từ Hàn Quốc mới chiếm khoảng 8,7% tổng kim ngạch nhập khẩu
của Việt Nam. Đây là con số quá nhỏ, chưa xứng đáng với tiềm năng và thế mạnh
của hai nước.
Điều đáng quan tâm là trong quan hệ thương mại với Hàn Quốc, Việt Nam
luôn ở trong tình trạng nhập siêu và tình trạng nhập siêu tăng liên tục trong những
năm qua. Nếu năm 1995, Việt Nam nhập siêu từ Hàn Quốc hơn 1 tỷ USD thì con số
này năm 2001 lên tới 1,5 tỷ USD, năm 2006 là trên 3 tỷ USD, năm 2007 là 4,081
tỷ USD và 6 tháng đầu năm 2008 là 2,765 tỷ USD.
Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do các nhà đầu tư Hàn
Quốc nhập khẩu thiết bị máy móc để hình thành cơ sở vật chất phục vụ cho các
hoạt động sản xuất và đầu tư tại Việt Nam. Với xu hướng đầu tư của Hàn Quốc vào
Việt Nam ngày càng tăng và các nhà máy đã đầu tư tại Việt Nam đang mở rộng sản
xuất thì nhu cầu nhập khẩu sẽ không giảm mà có nhiều khả năng tăng mạnh trong
các năm tới. Để cải thiện cán cân thanh toán, Việt Nam không chủ trương hạn chế
nhập khẩu mà phải tìm biện pháp tăng cường xuất khẩu sang Hàn Quốc.
Ngày 24/08/2006, tại Kuưaưla Lăm ư pơ, Malaysia, các Bộ trưởng Thương
mại ASEAN (trừ Thái Lan) và Hàn Quốc đã ký Hiệp định thương mại tự do
ASEAN ư Hàn Quốc (AKFTA). Theo đó, các bên sẽ cắt giảm thuế đối với 90% các
mặt hàng nhập khẩu vào năm 2010. Hiệp định này được đánh giá là có thể tạo cho
Việt Nam những điều kiện để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu sang Hàn Quốc. Với
cơ cấu kinh tế giữa hai nước mang tính bổ sung nhiều hơn là cạnh tranh, AKFTA sẽ
tạo điều kiện thúc đẩy hơn nữa quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và
Hàn Quốc, giúp Việt Nam từng bước giải quyết được vấn đề nhập siêu từ Hàn Quốc
bằng cách tăng cường xuất khẩu mà không hạn chế nhập khẩu. Cùng với việc Thái
Lan chưa tham gia ký kết AKFTA, đây là cơ hội để Việt Nam tăng cường khả năng
cạnh tranh với hàng xuất khẩu của Trung Quốc và Thái Lan trên thị trường Hàn
Quốc.
Bên cạnh những lợi ích thu được từ việc thực hiện AKFTA, xuất khẩu của
các nước thành viên mới của ASEAN (trong đó có Việt Nam) chắc chắn sẽ phải đối
mặt với sức ép cạnh tranh từ những nước phát triển hơn trong khu vực như
Singapore, Malaysia, Inđônêxia, Philippines .trên thị trường Hàn Quốc. Kinh
nghiệm thực hiện Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Trung Quốc (ACFTA)
cho thấy: Trong khi nhiều nước ASEAN đã có được những lợi ích do ACFTA mang
lại thì Việt Nam lại chưa tận dụng được những cơ hội này.
Từ những lý do cơ bản nêu trên, việc tổ chức nghiên cứu Đề tài: “Tác động
của Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA) tới quan hệ
thương mại Việt Nam - Hàn Quốc” nhằm đề xuất các giải pháp để tận dụng các cơ
hội, vượt qua thách thức do việc thực hiện AKFTA, cải thiện tình trạng thâm hụt
cán cân thương mại trong quan hệ thương mại với Hàn Quốc của Việt Nam là rất
cần thiết.
Hiện nay, đã có một số tài liệu, công trình nghiên cứu ở trong nước và nước
ngoài đề cập đến các vấn đề có liên quan đến quan hệ thương mại Việt Nam ư Hàn
Quốc dưới các góc độ khác nhau như:
ã Trần Bá Cường, Những điểm khác biệt cơ bản giữa quy tắc xuất xứ trong Hiệp
định khu vực thương mại tự do ASEANưHàn Quốc (AKFTA) và Hiệp định khu
vực thương mại tự do ASEAN (AFTA), UBQG về HTKTQT năm 2006.
2




ã Tô Cẩn, Hiệp định thương mại tự do dưới gốc độ của Hàn Quốc (theo tài liệu
nghiên cứu của KOICA).
ã Tô Cẩn, Hội nhập kinh tế ASEAN và hợp tác ASEAN ư Hàn Quốc (theo
nghiên cứu của Viện Chính sách kinh tế quốc tế Hàn Quốc).
ã Đặng Thị Hải Hà, Phân tích về Hiệp định Thương mại hàng hoá trong khuôn
khổ AKFTA, Vụ CSTM đa biên ư Bộ Thương mại 5/2006.
ã Đặng Thị Hải Hà, Đánh giá tác động đối với Việt Nam khi tham gia Hiệp
định thương mại hàng hoá ASEAN ư Hàn Quốc, Vụ CSTM đa biên ư Bộ
Thương mại 7/2006.
ã Đặng Thị Hải Hà, Chính sách khu vực mậu dịch tự do của Hàn Quốc và nỗ lực
đẩy nhanh các đàm phán khu vực mâu dịch tự do, Vụ CSTM đa biên, Bộ
Thương mại 3/2007.
ã Nguyễn Hồng Nhung, Chu Thắng Trung, Thực trạng quan hệ thương mại Việt
Nam-Hàn Quốc, Những vấn đề kinh tế thế giới số 6 năm 2005.
ã Cẩm Thơ, Chính sách FTA của Hàn Quốc, bài học từ FTA Hàn Quốc ư Chi
Lê ư UBQG về HTKTQT 11/2006.
ã Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công Thương, Kinh nghiệm thực thi Luật cạnh
tranh của Hàn Quốc, Hà Nội tháng 11/2007.
ã UBQG về HTKTQT, Đánh giá tác động của Hiệp định khu vực thương mại tự
do AKFTA, Hà Nội 1/2007.
ã UBQG về HTKTQT, Cam kết cắt giảm thuế quan trong khuôn khổ Hiệp định
thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc, Hà Nội 2007.
Tuy nhiên, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về tác động của Hiệp định
thương mại tự do AKFTA tới quan hệ thương mại Việt Nam ư Hàn Quốc và đề xuất
được các giải pháp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức do việc thực hiện các
cam kết trong khuôn khổ AKFTA đem lại nhằm phát triển hơn nữa quan hệ thương
mại Việt ư Hàn.
Mục tiêu chính của đề tài là nghiên cứu tác động, ảnh hưởng của Hiệp định
thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc (AKFTA) tới quan hệ thương mại hai nước,
phân tích các cơ hội và các thách thức đặt ra với thương mại Việt Nam trong lộ
trình thực hiện các cam kết AKFTA và tìm các giải pháp để phát triển quan hệ
thương mại song phương và cải thiện tình trạng nhập siêu với Hàn Quốc.
Đối tượng nghiên cứu của Đề tài là các nội dung của Hiệp định khu vực
thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc (AKFTA), quan hệ thương mại Việt Nam ư
Hàn Quốc và các tác động tích cực và tiêu cực do việc thực hiện AKFTA đem lại
cho Việt Nam trong phát triển quan hệ thương mại hàng hóa Việt ư Hàn.
Do giới hạn về nhiều mặt, Đề tài tập trung nghiên cứu tác động của Hiệp
định khu vực mậu dịch tự do AKFTA đến thương mại hàng hoá giữa hai nước giai
đoạn trước khi ký kết Hiệp định, từ khi ký Hiệp định đến nay và triển vọng trong
những năm tiếp theo. Các lĩnh vực khác như: Thương mại dịch vụ, vấn đề về đầu tư,
sở hữu trí tuệ .chỉ được xem xét như yếu tố bổ sung, hỗ trợ cho thương mại hàng
hoá giữa hai nước phát triển.
Để thực hiện Đề tài, một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng kết
hợp là: Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu, khảo sát thực chứng, phương pháp
phân tích, so sánh, tổng hợp, phương pháp chuyên gia và hội thảo chuyên đề
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, Đề tài được kết cấu thành
3 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan về sự phát triển quan hệ thương mại Việt Nam ư Hàn Quốc
Chương 2: Hiệp định thương mại tự do ASEAN ư Hàn Quốc và tác động của nó đến
quan hệ thương mại Việt ư Hàn
Chương 3: Cơ hội, thách thức và những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển quan
hệ thương mại Việt Nam ư Hàn Quốc trong bối cảnh thực hiện AKFTA
4