Thạc Sĩ Tác động của các khu công nghiệp đến phát triển bền vững nông thôn ở tỉnh Vĩnh Phúc

Đề tài: Tác động của các khu công nghiệp đến phát triển bền vững nông thôn ở tỉnh Vĩnh Phúc

Abstract. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về phát triển bền vững và phát triển
bền vững nông thôn trong quá trình công nghiệp hoá. Phân tích sự tác động của các
khu công nghiệp đến phát triển bền vững nông thôn ơ tinh Vinh Phuc̉ ̉ ̃ ́ . Đề xuất
những giải pháp chủ yế u nhằ m phát tri ển bền vững nông thôn trong quá trình phát
triển các khu công nghiệp ơ tinh Vinh Phuc.̉ ̉ ̃ ́

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Phát triển bền vững (PTBV) là xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển của xã hội loài
người; là yêu cầu bức thiết đối với mọi nền kinh tế và quốc gia trên thế giới, đặc biệt là
những lĩnh vực sản xuất vật chất sử dụng nhiều tài nguyên thiên nhiên và liên quan đến môi
trường. Tại hội nghị thượng đỉnh về môi trường và phát triển ở Rio de Janerio (Braxin) năm
1992, các nhà hoạt động kinh tế, xã hội, môi trường và chính trị đã thống nhất quan điểm
PTBV là trách nhiệm chung của các quốc gia và toàn nhân loại, đồng thời thông qua tuyên bố
chung về PTBV gồm 27 nguyên tắc cơ bản.
Hội nghị thượng đỉnh thế giới về PTBV tại Jo Hannesburrg (Cộng hoà Nam Phi) năm 2002
cũng đã khẳng định: PTBV là phát triển hài hoà cả ba mặt: Kinh tế, xã hội, môi trường để đáp
ứng những nhu cầu về đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của thế hệ hiện tại nhưng không
làm tổn hại, gây trở ngại đến khả năng cung cấp tài nguyên để phát triển kinh tế - xã hội mai
sau, không làm giảm chất lượng cuộc sống của các thế hệ tương lai.
Nhận thức được tầm quan trọng và tính tất yếu đó, Việt Nam đã sớm hội nhập vào xu thế
PTBV. Ngày 17/08/2004 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 153/2004/QĐ-TTg
về Định hướng chiến lược PTBV ở Việt Nam. Trong đó PTBV nông nghiệp, nông thôn là một
nội dung quan trọng đối với sự PTBV ở nước ta.
Tỉnh Vĩnh Phúc được tái lập ngày 01/01/1997, là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng châu thổ
sông Hồng, cửa ngõ Tây Bắc của thủ đô Hà Nội, là một trong 8 tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng
điểm Bắc Bộ. Toàn tỉnh có diện tích tự nhiên là 123176.43 ha. Trong đó đất nông nghiệp
chiếm khoảng 70,3%, dân số sống ở khu vực nông thôn chiếm khoảng 77.1%. Vĩnh Phúc
phát triển nông nghiệp chủ yếu với nghề trồng lúa nước truyền thống, rau, hoa, quả, chế biến
nông, hải sản thực phẩm. Bên cạnh thế mạnh về nông nghiệp, những năm vừa qua tốc độ phát
triển công nghiệp của tỉnh tăng nhanh, giá trị sản xuất công nghiệp đứng thứ 7 cả nước.
Thành tựu đó có đóng góp quan trọng của các khu công nghiệp (KCN) trong tỉnh. Nó không
những góp phần thu hút vốn đầu tư, giải quyết việc làm cho phần lớn lao động địa phương
mà còn thu hút lao động ở các vùng khác Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng và phát
triển, các KCN của tỉnh cũng có những tác động tiêu cực đến PTBV nông thôn như: Làm mất
cân đối và thiếu hụt các nguồn lực dành cho phát triển nông thôn, diện tích đất nông nghiệp
bị thu hẹp, nhiều người mất việc làm sau khi Nhà nước thu hồi đất xây dựng các KCN, nảy
sinh nhiều hiện tượng xã hội phức tạp (lô đề, cờ bạc, nghiện hút ), chất lượng môi trường bị
suy giảm nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến đời sống, sức khoẻ người dân và tình hình sản
xuất nông nghiệp
Làm thế nào để PTBV nông thôn ở tỉnh Vĩnh Phúc trong quá trình phát triển các KCN
không chỉ là vấn đề lớn của tỉnh mà còn là vấn đề của toàn xã hội. Xuất phát từ lý do trên, đề
tài: “Tác động của các khu công nghiệp đến phát tri ển bền vững nông thôn ơ tinh Vinh ̉ ̉ ̃
Phúc ” được chọn làm luận văn thạc sỹ kinh tế chính trị.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Ở nước ta, đã có nhiều công trình khoa học đi vào nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực
trạng phát triển các KCN. Cụ thể là:
- Nhiều công trình nghiên cứu thông qua việc đánh giá thực trạng phát triển các KCN cả
nước về những mặt được và chưa được, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục phát
triển các loại hình KCN. Công trình cụ thể là: VS.TS Nguyễn Chơn Chung, PGS. TS Trương
Giang Long (2004): Phát triển các KCN, khu chế xuất trong quá trình CNH, HĐH, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội; Võ Thanh Thu (5/2006): “Phát triển KCN, khu chế xuất đến năm
2020, triển vọng và thách thức ” - Tạp chí Cộng sản, số 100.
- Một số nghiên cứu đi vào phân tích hiệu quả của việc phát triển các KCN dưới góc độ
sử dụng tài nguyên đất đai như: Đặng Hùng: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất trong
KCN ”, Tạp chí bất động sản nhà đất Việt Nam, số 32, tháng 5/2006.
- Ngoài ra, một số nghiên cứu tìm ra các giải pháp nhằm đảm bảo vấn đề xã hội trong
hoạt động của KCN. Các nghiên cứu này bao gồm: Lê Xuân Bá (2007): Cơ chế, chính sách
thu hút đầu tư của các thành phần kinh tế vào lĩnh vực xây dựng nhà ở cho công nhân tại các
KCN, khu chế xuất - Đề tài cấp Bộ, Bộ KHĐT, Hà Nội; Hoàng Hà, Ngô Thắng Lợi, Vũ
Thành Hưởng và một số tác giả khác (2009): Một số giải pháp giải quyết việc làm, nhà ở,
đảm bảo đời sống cho người lao động và đảm bảo an ninh nhằm phát triển KCN của tỉnh
Hưng Yên trong quá trình CNH, HĐH, Nxb Lao động - xã hội.
Về vấn đề phát triển nông nghiệp nông thôn nói chung và vấn đề PTBV nông thôn nói
riêng đã có một số công trình nghiên cứu khoa học như: Đặng Kim Sơn (2008): Nông
nghiệp, nông dân, nông thôn Vi ệt Nam hôm nay và mai sau , Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội; GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (2006): CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn Vi ệt Nam -
con đường và bước đi, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; PGS. TS Nguyễn Sinh Cúc (2003):
Nông nghiệp, nông thôn Vi ệt Nam thời kỳ đổi mới, Nxb Thống kê, Hà Nội; TS Đỗ Đức
Quân (2010): Một số giải pháp nhằm PTBV nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ trong quá
trình xây dựng, phát triển các KCN, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS Nguyễn Xuân
Thảo (2005): Góp phần PTBV nông thôn Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Đến nay chưa có công trình khoa học nao nghiên cưu về tác động của các KCN đến PTBV nông ̀ ́
thôn ở tỉnh Vĩnh Phú.c
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
3.1. Mục đích
Nghiên cứu sự tác động của các khu công nghiệp đến phát triển bền vững nông thôn, trên
cơ sở đo đánh giá thực trạng và đề xuấ t môt số giai phap chu yế u nhằ m ́ ̣ ̉ ́ ̉ phát triển bền vững
nông thôn ơ tinh Vinh Phuc trong quá trình phát triển các khu công nghiệp hiên nay.̉ ̉ ̃ ́ ̣
3.2. Nhiêm vu