Tài liệu Sử dụng gián tiếp luật so sánh trong hoạt động lập pháp

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp có thể được triển khai ở các cấp độ khác nhau, tuỳ thuộc vào mục đích của nhà làm luật. Ở mức độ bao quát nhất, nghiên cứu so sánh luật có thể giúp xác định những mảng văn bản pháp luật nào ở trong nước còn thiếu, cần phải bổ sung để điều chỉnh những lĩnh vực quan hệ xã hội mới phát sinh. Ở đây, luật so sánh đóng vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ nhu cầu điều chỉnh bằng pháp luật đối với mảng quan hệ xã hội nào đó và giúp các nhà làm luật nhận thức rõ được nhu cầu này. Sau khi đã xác định được những khoảng trống trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, nhà làm luật, nếu thấy cần thiết, có thể tiếp tục sử dụng luật so sánh vào quá trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật cụ thể.
Đối với các nhà làm luật trong nước, có hai cách tiếp cận để sử dụng luật so sánh trong quá trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật: hoặc sử dụng trực tiếp luật so sánh hoặc sử dụng gián tiếp luật so sánh thông qua việc dùng chuyên gia pháp lí của nước ngoài. Cụm từ “sử dụng gián tiếp luật so sánh” (trong cách tiếp cận thứ hai) rất có thể gây tranh cãi vì có lẽ cho đến nay, hầu như chưa có tiền lệ sử dụng cách gọi này. Trong bài viết này, cụm từ nói trên được khai thác để hàm chỉ tình huống ở đó, các nhà làm luật trong nước không tự mình sử dụng luật so sánh phục vụ hoạt động lập pháp mà sử dụng





kiến thức luật so sánh của các chuyên gia pháp lí đến từ nước khác. Thực tiễn hoạt động lập pháp ở Việt Nam trong những năm gần đây cho thấy việc sử dụng chuyên gia pháp lí đến từ các nước phát triển để hỗ trợ các nhà làm luật trong nước xây dựng pháp luật đã trở thành hiện tượng phổ biến. Vấn đề cần bàn ở đây không phải là về phương pháp và kĩ năng sử dụng luật so sánh của các chuyên gia nước ngoài trong quá trình giúp các chuyên gia trong nước làm luật mà vấn đề là ở chỗ làm thế nào để sử dụng hiệu quả chuyên gia nước ngoài trong hoạt động lập pháp. Ví dụ: nên lựa chọn các chuyên gia nước ngoài như thế nào; cần khai thác kiến thức của họ ra sao và nên xử lí như thế nào đối với những tình huống không mong muốn có thể nảy sinh trong suốt quá trình họ làm việc với các nhà làm luật trong nước để có được kết quả tốt nhất. Bài viết này xin đưa ra một vài gợi mở nhằm giải đáp những câu hỏi trên và cũng là để góp phần tăng cường hiệu quả sử dụng chuyên gia pháp lí nước ngoài trong hoạt động lập pháp.
II. ƯU THẾ CỦA VIỆC SỬ DỤNG CHUYÊN GIA PHÁP LÍ NƯỚC NGOÀI TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP
Mặc dù còn có nhiều tranh cãi về cái lợi
và hại của việc sử dụng chuyên gia pháp lí nước ngoài trong hoạt động lập pháp nhưng