Tài liệu Sinh thái học đồng ruộng

Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO

TRƯờNG ĐạI HọC NÔNG NGHIệP I

PGS.TS. trần đức viên - ts. nguyễn thanh lâm

Chủ biên: PGS.TS. trần đức viên

giáo trình

sinh thái học đồng ruộng

NHà XUấT BảN NÔNG NGHIệP

Hà NộI - 2006

1

LỜI NểI éẦU

ronđổisử phọc liờn hệT

g cỏc hệ sinh thỏi lục địa thỡ hệ sinh thỏi đồng ruộng là nơi cú biến tự nhiờn sõu sắc nhất kể từ khi cú loài người đến nay. Trong lịch hỏt triển của sinh thỏi học, bộ mụn được phỏt triển đầu tiờn là sinh thỏi với rừng, sau đú với đồng cỏ, ao hồ, sau cựng mới xõy dựng được sinh thỏi học liờn quan với đồng ruộng. Loài người bắt đầu làm ruộng vào cuối thời đại đồ đỏ cũ (trước cụng nguyờn khoảng 7.000 năm), so với lịch sử lõu dài một triệu năm của loài người thỡ phải núi là khỏ gần. Trong quỏ trỡnh phỏt triển nụng nghiệp, trớ tuệ loài người khụng dừng lại ở việc điều khiển mụi trường sống cho cõy trồng, mà cũn tiến lờn điều khiển di truyền của thực vật.

Sự phỏt triển của nụng nghiệp hiện đại đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Khuynh hướng tăng việc đầu tư, thực chất là sự đầu tư năng lượng hoỏ thạch, để thay thế dần cho cỏc nguồn lợi tự nhiờn đó làm mụi trường sống bị hủy hoại. Do đấy, cần phải phỏt triển một nền nụng nghiệp dựa nhiều hơn vào việc khai thỏc hợp lý cỏc nguồn lợi tự nhiờn của hệ sinh thỏi và bảo vệ mụi trường sống. éú là nhiệm vụ số một của sinh thỏi học nụng nghiệp - cơ sở của việc bố trớ cơ cấu cõy trồng và vật nuụi hợp lý ở cỏc vựng sản xuất nụng nghiệp.

Sự phỏt triển kinh tế - xó hội đặt ra yờu cầu ngành nụng nghiệp phải phấn đấu để tăng năng suất cõy trồng hơn nữa. Ruộng cõy trồng năng suất cao là một hệ sinh thỏi hoạt động hài hoà, đạt được sự cõn đối giữa cỏc yếu tố cấu thành nú. Do đấy, thực chất của kỹ thuật tăng năng suất cõy trồng là kỹ thuật điều khiển sự hoạt động của hệ sinh thỏi đồng ruộng năng suất cao.

Giỏo trỡnh Sinh thỏi học đồng ruộng bao gồm 5 chương. Chương I cung cấp khỏi niệm chung về hệ sinh thỏi đồng ruộng. Chương II mụ tả cấu trỳc và chức năng của hệ sinh thỏi đồng ruộng. Chương III mụ tả sự vận động của hệ sinh thỏi đồng ruộng liờn quan đến cỏc nhõn tố ỏnh sỏng, đất đai, cõy trồng, cỏ dại, tuần hoàn vật chất và phõn bún. Chương IV giới thiệu cỏc biện phỏp điều khiển hệ sinh thỏi đồng ruộng. Chương V giỳp cho người học, đặc biệt là sinh viờn sau đại học hệ thống hoỏ cỏc khối kiến thức đó học và cỏc kỹ thuật học hệ thống của hệ sinh thỏi đồng ruộng.

Để giỳp học tốt mụn này, trong từng chương cú phần đầu giới thiệu nội dung, mục đớch và yờu cầu đối với sinh viờn. Sau mỗi chương, cú trỡnh bày phần túm tắt, cõu hỏi ụn tập và tài liệu đọc thờm. Phần cuối của giỏo trỡnh là danh mục tài liệu tham khảo và phần từ vựng (Glossary) để mụ tả cỏc khỏi niệm và cỏc định nghĩa quan trọng được sử dụng trong giỏo trỡnh này.