Tài liệu Sa Nhân Tím

Công dụng:
Quả sa nhân là thuốc kích thích và giúp tiêu hoá, chữa đau bụng,
đầy trướng, tiêu chảy, nôn mửa, kiết lỵ thuộc hàn, động thai. Ngày dùng: 3 -
6 g dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán; thường dùng phối hợp với các vị
thuốc khác. Hiện đã thống kê được trên 60 bài thuốc có vị sa nhân (Nguyễn
Chiều, 1993; Nguyễn Tập và cộng sự, 1995).
Hình thái:
Cây thảo, sống lâu năm, cao 1,5 - 2,5 m hoặc hơn. Thân rễ có các lá
bẹ, mọc bò lan chằng chịt trên mặt đất. Lá mọc so le thành hai dãy, hình
mác, dài 20 - 30 cm, rộng 5 - 6 cm, gốc hình nêm, đầu thuôn nhọn, mép
nguyên, hai mặt nhẵn, mặt trên sẫm bóng, mặt dưới nhạt; cuống lá dài 5 - 10
mm; bẹ lá to, dài, có khía, lưỡi bẹ mỏng, dài 1,5 - 3,0 cm, phần gốc ôm lấy
thân. cụm hoa mọc từ thân rễ thành bông ngắn.
Hoa 5 - 7, tổng bao gồm lá bắc ngoài hình bầu dục, màu nâu, lá bắc
trong dạng ống; đài nhỏ dài 1.5 cm, có 3 răng nhọn; tràng hình ống dài 1,3 -
1,5 cm, màu trắng, chia 3 thuỳ, mặt ngoài có lông thưa, thuỳ giữa hình trứng
ngược, hai thuỳ bên hẹp; cánh môi gần tròn, đường kính 2,0 - 2,6 cm, mép
màu vàng, có sọc đỏ ở giữa, đầu cánh môi xẻ hai thuỳ nhỏ gập ra phía sau,
không có nhị lép, chỉ nhị dài hơn bao phấn; bầu hình trụ tròn, hơi phình ở
giữa, có lông trắng. Quả hình cầu hoặc hơi hình trứng, đường kính 1,3 - 2
cm, dài 1,5 - 2,5 cm, mặt ngoài có gai ngắn, mềm, màu tím, chia 3 ô, hạt đa
dạng, có áo hạt nếm có vị ngọt, đường kính 3 - 4 mm. Toàn cây và quả vò
nát có mùi thơm.