Tài liệu Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng

Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng
thương mại
Lê Thị Phương Liên:
Là một trong những lĩnh vực hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại (NHTM),
thanh toán quốc tế (TTQT) ra đời và phát triển không ngừng như là một tất yếu khách
quan. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động của mình, TTQT không chỉ đơn thuần mang
lại những lợi ích kinh tế mà còn phát sinh những nguy cơ có thể gây ra rủi ro, tổn thất
trực tiếpcho đất nước, cho ngân hàng (NH), cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất
nhập khẩu.
Rủi ro trong hoạt động TTQT của NHTM là vấn đề xảy ra ngoài ý muốn trong quá trình
tiến hành hoạt động TTQT và ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh của NHTM.
Trong quá trình tiến hành hoạt động TTQT, rủi ro xảy ra khi quyền lợi của một bên tham
gia bị vi phạm. Rủi ro không chỉ được hiểu theo nghĩa hẹp là việc chứng từ không được
thanh toán, mà còn được hiểu rộng ra là bất kỳ một sự chậm trễ nào trong các khâu của
quá trình TTQT. Rủi ro có thể xảy ra với tất cả các bên tham gia: Với người bán, rủi ro
xảy ra khi bán hàng không thu được tiền hoặc chậm thu được tiền, rủi ro về thị trường,
rủi ro không nhận hàng, rủi ro không thanh toán ; với người mua, rủi ro xảy ra khi
người bán giao hàng không đúng với các điều kiện của hợp đồng (không đúng số lượng,
chủng loại ), rủi ro không giao hàng, rủi ro trong quá trình vận chuyển hàng hoá ; với
NH có liên quan, rủi ro xảy ra khi người mua hoặc người bán thiếu trung thực, không
thực hiện đúng cam kết đã ghi trong hợp đồng, do tỷ giá biến động
Các loại rủi ro thường gặp trong quá trình tiến hành hoạt động TTQT của NHTM
Đối với phương thức chuyển tiền: Đây là một phương thức thanh toán trong đó một
khách hàng (người trả tiền, người mua, người nhập khẩu ) yêu cầu NH phục vụ mình
chuyển một số tiền nhất định cho người hưởng lợi (người bán, người xuất khẩu, người
cung ứng dịch vụ ) ở một địa điểm nhất định. NH chuyển tiền phải thông qua đại lý của
mình ở nước người hưởng lợi để thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền. Trong phương thức
này, người bán có thể gặp rủi ro không được người mua thanh toán trong trường hợp trả
tiền sau. Hoặc người mua có thể gặp rủi ro không được người bán giao hàng hoặc giao
hàng kém phẩm chất trong trường hợp trả tiền trước.
Đối với phương thức nhờ thu: Là phương thức mà người bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ
giao hàng sẽ ký phát hối phiếu đòi tiền người mua, nhờ NH thu hộ số tiền ghi trên hối
phiếu đó. Có 2 loại nhờ thu: Nhờ thu phiếu trơn và nhờ thu kèm chứng từ. Phương thức
này có nhược điểm là không đảm bảo quyền lợi của người bán, vì việc thanh toán hoàn
toàn phụ thuộc vào ý muốn của người mua, tốc độ thanh toán chậm và NH chỉ đóng vai
trò là người trung gian đơn thuần mà thôi.
Phương thức tín dụng chứng từ: Là một sự thoả thuận mà trong đó một NH (NH mở thư
tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (người xin mở thư tín dụng) cam kết sẽ trả một số
tiền nhất định cho một người thứ ba (người hưởng lợi số tiền của thư tín dụng) hoặc chấp
nhận hối phiếu do người thứ ba ký phát trong phạm vi số tiền đó, khi người thứ ba này
xuất trình cho NH một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong
thư tín dụng. Phương thức này hiện đang được sử dụng rất phổ biến, vì nội dung