Luận Văn Rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh thông qua sử dụng SGK lịch sử vận dụng vào dạy học Lịch sử thế

A- MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong mấy thập kỷ trở lại đây, cùng với sự tiến bộ của các ngành khoa học cơ bản, lý luận dạy học trong khoa học giáo dục cũng có những bước tiến đáng kể. Sự nghiệp CNH - HĐH đất nước gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế trí thức đang đòi hỏi đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy và học.
Cùng với xu thế đổi mới quan niệm về SGK trên thế giới, từ năm 2001 Bộ Giáo dục và Đào tạo nước ta đã triển khai thực hiện đổi mới chương trình SGK cho các bậc học từ tiểu học đến THPT. Đồng thời, tiến hành đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp. Có thể nói, cốt lõi của phương pháp dạy và học mới là hướng tới học tập chủ động, độc lập, tự giác.
Trong điều kiện của xã hội hiện đại, khoa học và công nghệ phát triển rất mạnh mẽ, sự bùng nổ của cách mạng thông tin đã tác động, ảnh hưởng sâu sắc đến giáo dục nói chung và quá trình dạy học nói riêng. Trong hoàn cảnh như vậy, giáo dục ý thức tự học, tự học một cách thường xuyên, có kế hoạch, phương pháp học tập đúng đắn, khoa học cho HS là một nhiệm vụ bắt buộc và trách nhiệm nặng nề của GV. Chỉ có tự học, tự sáng tạo, học đi đôi với hành mới đáp ứng yêu cầu của sự phát triển xã hội đang đòi hỏi một nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cho dù nguồn thông tin khoa học đến với con người trong thời đại công nghệ là rất đa dạng, mọi nơi, mọi lúc, thì thông tin từ tài liệu ấn phẩm đối với HS phổ thông vẫn là nguồn quan trọng nhất. Một trong những phương tiện để tổ chức hoạt động tự lực học tập, phát huy tính tích cực của HS là SGK. SGK là tài liệu có nội dung cơ bản, hiện đại, khoa học, là tài liệu chính thống để HS học tập. Do đó trước hết cần phải rèn luyện cho HS kỹ năng tự học thông qua việc sử dụng có hiệu quả SGK. Đó sẽ là cơ sở để phát huy năng lực tự học sau này cho các em.
So với thời kỳ cận đại - hiện đại, lịch sử thế giới nguyên thủy, cổ
đại, trung đại là một phần kiến thức khó, mới mẻ đối với HS lớp 10. Trong mỗi bài, lượng kiến thức nhiều và phức tạp. Thêm nữa, có những vấn đề lý luận khó như tư hữu - giai cấp - xã hội - nhà nước, vấn đề về các hình thái kinh tế xã hội Do đó, để nâng cao hiệu quả dạy học, không chỉ đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực của người GV trong việc đổi mới phương pháp dạy học mà còn cần sự cố gắng, tự học rất lớn của bản thân mỗi HS. Tuy nhiên, HS lớp 10 nhìn chung chưa có thói quen tự học và kỹ năng tự học chưa được hình thành rõ nét, đặc biệt là kỹ năng sử dụng, khai thác triệt để SGK. Vì thế, vai trò trách nhiệm của người GV trong việc đưa ra các biện pháp RLKNTH cho HS càng nặng nề hơn.
Xuất phát từ những lý do trên em chọn “Rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh thông qua sử dụng SGK lịch sử vận dụng vào dạy học Lịch sử thế giới nguyên thủy, cổ đại, trung đại (SGK 10 THPT - chương trình chuẩn” làm đề tài nghiên cứu khoa học của mình với mong muốn đề xuất một số biện pháp giúp RLKNTH thông qua việc khai thác triệt để SGK lịch sử cho HS. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử ở trường THPT hiện nay.

MỤC LỤC
A- MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 2
3. Đối tượng nghiên cứu. 6
4. Mục đích, nhiệm vụ 6
5. Phạm vi nghiên cứu. 7
6. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. 7
7. Bố cục: 7
B- NỘI DUNG 8
Chương 1. 8
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ VIỆC VIỆC RLKNTH CHO HỌC SINH. 8
THÔNG QUA SỬ DỤNG SGK LỊCH SỬ - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN 8
1.1. Cơ sở lý luận. 8
1.1.1. Quan niệm về kỹ năng tự học lịch sử 8
1.1.2. Quan niệm về RLKNTH thông qua sử dụng SGK lịch sử 10
1.1.3. Các kỹ năng tự học cần rèn luyện cho HS khi sử dụng SGK. 14
1.2. Cơ sở thực tiễn. 17
1.2.1. Thực tiễn việc RLKNTH thông qua sử dụng SGK lịch sử cho học sinh THPT của giáo viên. 17
1.2.2. Thực trạng việc rèn luyện kỹ năng tự học của học sinh. 19
1.2.3. Nguyên nhân: 21
Chương 2. 24
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH 24
THÔNG QUA SỬ DỤNG SGK LỊCH SỬ - VẬN DỤNG VÀO DẠY HỌC LỊCH SỬ THẾ GIỚI NGUYÊN THỦY, CỔ ĐẠI, TRUNG ĐẠI 24
(LỚP 10 THPT - CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN). 24
2.1. Vị trí - ý nghĩa, nội dung của Phần 1 - Lịch sử thế giới nguyên thủy, cổ đại, trung đại (SGK lớp 10 - chương trình chuẩn). 24
2.1.1. Vị trí: 24
2.1.2. Ý nghĩa: 24
2.1.3. Một số nội dung cơ bản: 25
2.2. Một số yêu cầu mang tính nguyên tắc khi RLKNTH thông qua sử dụng SGK cho học sinh THPT. 28
2.3. Một số biện pháp. 30
2.2.1. Rèn luyện kỹ năng tự học thông qua sử dụng SGK ở nhà. 30
2.2.1.1. Rèn luyện kỹ năng đọc SGK, tạo thói quen đọc sách trước khi đến lớp cho HS. 30
2.2.1.2. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng SGK để làm tài liệu ôn tập, củng cố, hệ thống kiến thức và làm bài tập ở nhà. 34
2.2.2. Tự học trên lớp. 35
2.2.2.1. RLKNTH cho học sinh thông qua việc khai thác triệt để bài viết trong SGK. 36
2.2.2.2. RLKNTH cho HS thông qua khai thác triệt để kênh hình. 39
2.2.2.3. Sử dụng hệ thống câu hỏi - bài tập trong SGK. 44
2.2.2.4. RLKN vừa theo dõi SGK vừa nghe giảng và ghi chép cho HS. 51
C- KẾT LUẬN 53