Luận Văn Quản trị rủi ro lãi suất tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Sóc Trăng

CHƯƠNG 1 GIỚI THIÊU

1.1.VẤN ĐÈ NGHIÊN CỨU 1.1.1. Sự cần thiet nghiên cứu

Hiện nay, mặc dù điều xác định là các ngân hàng hoạt động đa năng,

nhưng trên thực tế, hoạt động kinh doanh chủ đạo của các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam vẫn là các hoạt động ngân hàng truyền thống bao gồm huy động vốn và cho vay. Nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ ngân hàng khác chiếm tỷ trọng còn khá thấp. Với các NHTM nhỏ thì nguồn thu chính vẫn là sự chênh lệch lãi suất giữa huy động vốn và đau tư cũng như cho vay. Do vây, vấn đe quản lý rủi ro lãi suất trong hoạt động ngân hàng có vai trò rất quan trọng, thâm chí có tính quyết định tới hiệu quả hoạt động kinh doanh của các NHTM. Cơ chế điều hành lãi suất tại các ngân hàng Việt nam đang trong tiến trình tự do hóa tài chính. Đây là điều kiện tiền đe để các ngân hàng nâng cao tính tự chủ trong định giá các sản phẩm ngân hàng, góp phan nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình, nhưng cơ chế này cũng làm gia tăng rủi ro cho ngân hàng do biến động thường xuyên của lãi suất thị trường. Ke từ ngày 30-5-2002 khi mà lãi suất được tự do hóa các lực lượng thị trường sẽ tác động làm cho lãi suất thay đổi thường xuyên, biến động thất thường và khó dự đoán, điều này khiến cho các ngân hàng thương mại phải đối mặt thật sự với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Mặt khác, trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế, xu hướng tự do hóa hoàn toàn lãi suất, cạnh tranh giữa các tổ chức tài chính nói chung và giữa các NHTM nói riêng trở nên ngày càng mạnh mẽ, dẫn đến chênh lệch lãi suất đau ra - đau vào cũng đã bị rút ngan rất nhiều. Chính những yếu tố trên đã gây áp lực, cho nên quản lý rủi ro lãi suất trở thành trọng tâm chú ý đối với các nhà quản lý ngân hàng nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Sóc Trăng nói riêng, phải có ý thức cao và có các biện pháp quản lí rủi ro lãi suất một cách hiệu quả

nhất.

Với tính chất thời sự và tam quan trọng như vây, chúng ta can phải đi vào phân tích rủi ro lãi suất một cách sâu sắc, toàn diện nhằm phát huy một cách tối

đa năng lực quản lý đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại của nó gây ra cho bản thân ngân hàng cũng như cho nen kinh tế - xã hội của nước ta. Đó cũng chính là lý do mà em quyết định chọn đề tài “Quản trị rủi ro lãi suất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Sóc Trăng” làm luân văn tốt nghiệp.

1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn

Ở Việt Nam, từ tháng 8/2000 đến giữa năm 2002, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều hành lãi suất theo cơ chế lãi suất cơ bản. Với cơ chế này, lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng vừa chứa đựng yếu tố thị trường, vừa chứa đựng các yếu tố can thiệp hành chính của NHNN. Như vây, từ nay khi mà lãi su ất do thị trường quyết định, các lực lượng thị trường sẽ tác động làm cho lãi su ất thay đổi thường xuyên và khó dự đoán, điều này khiến cho các ngân hàng phải đối mặt thực sự với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Cho nên quản lý rủi ro lãi suất trở thành trọng tâm chú ý đối với các ngân hàng. Trên thế giới khoa học và công nghệ ve quản lý rủi ro trong kinh doanh ngân hàng đã đạt được trình độ hiện đại tiên tiến. Đó là việc áp dụng các phương pháp lượng hóa các rủi ro (như rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro tín dụng .) đồng thời sử dụng các công cụ hiện đại vào việc phòng chống các rủi ro như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn. Đối với nước ta với cơ ch ế điều hành lãi suất như trên và đất nước trong quá trình hội nhập thì ngân hàng phải thường xuyên đối mặt với nguy cơ tiềm an rủi ro lãi suất, do đó việc tìm ra chiến lược trong việc ngăn ngừa và kiềm chế rủi ro lãi suất phù hợp với tình hình nước ta là rất quan trọng. Một trong những chiến lược đó là quản lý chênh lệch nhạy cảm lãi suất hay còn gọi là mô hình định giá lại. Mô hình này yêu cầu nhà quản lý ngân hàng phải tiến hành phân tích kỳ hạn, định giá lại các cơ hội gan với những tài sản sinh lợi của ngân hàng, những khoản tiền gửi cũng như với những khoản vốn vay trên thị trường, kiểm soát và bảo vệ thu nhập từ lãi, chi phí trả lãi và tỷ lệ thu nhập lãi cân biên giá trị tài sản và giá trị ròng của tài sản.

Như vây, với những căn cứ khoa học, thực tiễn và những căn cứ từ mô hình trên, đe tài tập trung nghiên cứu công tác quản trị rủi ro lãi suất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo & PTNT) Tỉnh Sóc Trăng.


1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu chung

Cơ chế điều hành lãi suất tại các ngân hàng Việt Nam đang trong tiến trình tự do hóa tài chính. Đây là điều kiện tiền đe để các ngân hàng nâng cao tính tự chủ trong định giá các sản phẩm ngân hàng, góp phan nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình, nhưng cơ chế này cũng làm gia tăng rủi ro cho ngân hàng do biến động thường xuyên của lãi suất thị trường, điều này khiến cho các ngân hàng thương mại phải đối mặt thật sự với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất, cho nên quản lý rủi ro lãi suất, tức là phải hạn chế tới mức tối đa mọi ảnh hưởng xấu của sự biến động lãi suất đến thu nhập của ngân hàng, vấn đe trên đã trở thành trọng tâm chú ý đối với các nhà quản lý ngân hàng nói chung cũng như đối với NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng nói riêng.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

Đe đạt được mục tiêu trên, đe tài sẽ đi sâu vào những vấn đe cụ thể sau:

- Phân tích tình hình tài sản và nguồn vốn của ngân hàng qua 3 năm (2004 -2006).

- Phân tích tình hình biến động của tài sản và nguồn vốn nhạy cảm với lãi

su ất.

- Đo lường rủi ro lãi suất bằng mô hình định giá lại và mức tác động của sự thay đổi lãi suất đến thu nhập củ a ngân hàng.

- Dự báo mức lãi suất trong tương lai, từ đó đánh giá tình hình thay đổi lợi nhuận của ngân hàng.

- Đe ra biện pháp hạn chế rủi ro lãi suất và một số kiến nghị trong công tác quản trị rủi ro lãi suất đối với NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng.

1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.3.1. Không gian

NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng có rất nhiều phòng ban và bộ phân. Việc thực hiện nghiên cứu cũng như thu thập số liệu, thông tin cho đe tài chủ yếu được thực hiện tại phòng Nguồn vốn và phòng Tín dụng của NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng.

1.3.2. Thời gian

Số liệu phân tích của đe tài được cung cấp qua các năm 2004 - 2006. Thời gian thực hiện luân văn tốt nghiệp bắt đau từ ngày 05/03/2007 cho đến ngày 18/06/2007.

1.3.3. Đoi tượng nghiên cứu

Hoạt động của NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng rất phong phú và đa dạng với nhiều hình thức và dịch vụ khác nhau. Qua thời gian thực tập tại Ngân hàng, em đã tiếp thu được nhiều kiến thức thực tế, tuy nhiên do thời gian và kiến thức có hạn nên đe tài chỉ đi sâu nghiên cứu thông qua bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, biểu lãi suất . để tìm hiểu ve tình hình tài sản và nguồn vốn nhạy cảm với lãi suất (nhưng do tính bảo mật ve số liệu và việc cung cấp số liệu của ngân hàng nên chuyên đe không thể phân tích rủi ro lãi suất đối với từng kỳ hạn, từng tháng hay từng quý theo tình hình biến động của lãi suất mà tổng hợp phân tích sự nhạy cảm của các khoản mục tài sản, nguồn vốn đối với lãi su ất theo năm), nhân biết rủi ro lãi su ất, đo lường rủi ro lãi suất và mức độ thay đổi lãi suất ảnh hưởng lợi nhuận của ngân hàng qua 3 năm 2004 - 2006, dự báo lãi suất ảnh hưởng lợi nhuận trong tương lai và từ đó đe ra giải pháp góp phan hạn chế và phòng ngừa rủi ro lãi suất trong hoạt động quản trị rủi ro lãi suất của ngân hàng.

1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐÉN ĐÈ TÀI NGHIÊN CỨU

- Quản trị ngân hàng năm 2005, tác giả Lê Văn Tư: Quản lý lãi suất, trong đó tổng quan ve lãi suất, các phép đo lãi suất, dự báo mức thay đổi lãi suất và đặc biệt là mục quản trị rủi ro lãi suất (khái niệm, tính chất rủi ro lãi suất, đánh giá rủi ro lãi suất, phân tích độ nhạy cảm của lãi suất trên bảng tổng kết tài sản, phương pháp quản trị rủi ro lãi suất).

- Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngân hàng năm 2005, tác giả Nguyễn Văn Tiến: Nghiên cứu ve các phép đo lãi suất và những ứng dụng trong kinh doanh ngân hàng, xác định lãi suất hòa vốn bình quân, xác định chênh lệch đau vào - đau ra, dự báo lãi suất. Đặc biệt là phương pháp lượng hóa rủi ro lãi suất, cung cấp cho ta những phương pháp rất hiện đại để các nhà quản trị ngân hàng phòng chống được rủi ro lãi suất một cách hiệu quả để tránh những thiệt hại có thể xảy ra làm ảnh hưởng đến mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng. Tùy vào tình hình thực tế của đất nước và của chính bản thân ngân hàng mà có thể áp dụng những phương pháp sau: Mô hình kỳ hạn đến hạn, mô hình thời lượng, mô hình định giá lại, trong đó thì mô hình định giá lại trong đo lường rủi ro lãi suất là mô hình dùng để nghiên cứu sâu trong đe tài này vì nó đơn giản và phù hợp với tình hình nước ta hiện nay.

- Quản trị ngân hàng thương mại năm 2001, tác giả Perter S.Rose: Cung cấp kỹ thuật và chiến lược quản lý tài sản - nguồn vốn phòng chống rủi ro lãi su ất, cho rang rủi ro lãi suất - một trong những thách thức lớn nhất đối với hoạt động quản lý tài sản - nguồn vốn của ngân hàng (một trong những mục tiêu của hoạt động quản lý rủi ro lãi suất, quản lý chênh lệch nhạy cảm lãi suất).

- Quản trị ngân hàng thương mại, tác giả Ths. Thái Văn Đại: Những khái niệm, những kiến thức cơ bản can thiết trong quá trình qu ản trị ngân hàng thương mại.

- Một số tài liệu hỗ trợ là tiểu luân và luân văn ve phân tích hoạt động huy động vốn, cho vay, phân tích rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng và Ngân hàng khác trên địa bàn Tỉnh Sóc Trăng, những tài liệu liên quan đến đe tài nghiên cứu:

+ Phân tích hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNo & PTNT tỉnh Sóc Trăng tháng 04 năm 2005 của tác giả Võ Thị Ngọc Ba và tháng 05 năm 2005 của tác giả Lương Thị Ánh. Nội dung là tìm ra nhân tố ảnh hưởng đến việc huy động vốn tại ngân hàng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cũng như đáp ứng được nhu cầu vốn vay cho nhân dân cụ thể sẽ đi vào phân tích tình hình huy động vốn và cho vay vốn của NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng, từ đó kiến nghị biện pháp để khắc phục những van đe tồn đọng trong huy động vốn và cho vay vốn.

+ Phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng trung và dài hạn tại NHNo & PTNT tỉnh Sóc Trăng tháng 05 năm 2006 của tác giả Nguyễn Thanh Bằng. Nội dung là tìm ra nhân tố ảnh hưởng đến việc huy động vốn tại ngân hàng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cũng như đáp ứng được nhu cầu vốn vay cho nhân dân, cụ thể sẽ đi vào phân tích và đánh giá hoạt động tín dụng trung và dài hạn tại NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng.
Các đề tài trên đây đã sử dụng phương pháp chủ yếu là tổng hợp, phân tích và đánh giá các số liệu thứ cấp thu được từ các bảng báo cáo hàng năm của NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng và số liệu thứ cấp thu được thông qua các sách báo, tạp chí, internet, . Phương pháp đối chiếu so sánh số tuyệt đối, số tương đối, trên cơ sở so sánh sẽ xem xét xử lý, giải trình lý do sự tăng giảm, dùng phương pháp phân tích đánh giá mặt mạnh để phát huy, mặt yếu để khắc phục nhằm đạt đến hiệu quả tối đa trong hoạt động kinh doanh.

- Bên cạnh đó còn tài liệu trên tạp chí, thông tin trên mạng internet liên quan đe tài.