Tiến Sĩ Quản lý nghiên cứu khoa học tại các cơ sở bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỤC LỤC
Nội dung Trang
MỞ ĐẦU 11
1. Lý do lựa chọn đề tài . 11
2. Mục đích nghiên cứu . 13
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 13
4. Phạm vi nghiên cứu . 13
5. Giả thuyết khoa học 14
6. Nhiệm vụ nghiên cứu 14
7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 15
8. Luận điểm bảo vệ 16
9. Những đóng góp mới của luận án . 17
10. Cấu trúc của luận án 18
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 19
1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý NCKH . 19
1.1.1. Nghiên cứu quản lý NCKH ở nước ngoài . 19
1.1.2. Nghiên cứu quản lý NCKH ở Việt Nam . 24
1.1.3. Nhận định về tổng quan nghiên cứu . 25
1.2. Nghiên cứu khoa học tại các CSBD CBQLGD . 26
1.2.1. Khái niệm cơ sở bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục . 27
1.2.2. Khái niệm nghiên cứu khoa học tại các CSBD CBQLGD 29
1.2.3. Nội dung NCKH tại các CSBD CBQLGD 30
1.3. Đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD . 31
1.3.1. Khái niệm 31
1.3.2. Quá trình thực hiện đề tài . 31
1.3.3. Quy trình cụ thể . 34
1.4. Quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD 42
1.4.1. Khái niệm quản lý trong khoa học quản lý 42
1.4.2. Khái niệm quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 47
1.4.3. Nội dung quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 48
1.5. Quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD 48
1.5.1. Khái niệm 48
1.5.2. Cơ cấu tổ chức trong quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở . 49
1.5.3. Vai trò, trách nhiệm và hành động cụ thể của chủ thể quản lý và các chủ
thể có liên quan 50
1.5.4. Nội dung quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở . 53
1.5.4.1. Quản lý TVXĐ vấn đề nghiên cứu . 53
1.5.4.2. Quản lý TVTC thuyết minh . 55
1.5.4.3. Quản lý triển khai nghiên cứu và kiểm tra . 56
1.5.4.4. Quản lý đánh giá, nghiệm thu 58
1.5.4.5. Quản lý thực hiện quyền tác giả và quyền sở hữu KQNC . 60
1.5.4.6. Quản lý áp dụng KQNC vào thực tiễn . 61
1.5.5. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở . 62
1.5.5.1. Yếu tố chủ quan 62
1.5.5.2. Các yếu tố khách quan cơ bản . 64
1.6. Hiệu quả NCKH tại các CSBD CBQLGD 73
1.6.1. Khái niệm hiệu quả . 73
1.6.2. Khái niệm hiệu quả NCKH tại các CSBD CBQLGD . 73
1.6.3. Những biểu hiện NCKH có hiệu quả tại các CSBD CBQLGD . 73
Kết luận chương 1 . 76
Chương 2: Thực trạng quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 78
2.1. Khái quát về các CSBD CBQLGD . 78
2.1.1. Sự phát triển CSBD CBQLGD . 78
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của các CSBD CBQLGD 79
2.1.3. Những đặc trưng giống nhau ở các CSBD CBQLGD 84
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 85
2.2.1. Mục đích khảo sát . 85
2.2.2. Phạm vi (đơn vị, thời gian) và nội dung khảo sát . 85
2.2.3. Mẫu khách thể khảo sát 86
2.2.4. Phương pháp khảo sát . 86
2.3. Thực trạng NCKH tại các CSBD CBQLGD 88
2.3.1. Mức độ nhận thức về tầm quan trọng của NCKH 88
2.3.2. Mức độ thực hiện NCKH 89
2.3.3. Mức độ thực hiện các đề tài NCKH 92
2.3.4. Mức độ thực hiện theo quy trình cụ thể 95
2.3.5. Mức độ thực hiện hai nhiệm vụ giảng dạy và NCKH 97
2.4. Thực trạng nội dung quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD
CBQLGD 99
2.4.1. Quản lý TVXĐ vấn đề nghiên cứu cấp cơ sở . 99
2.4.2. Quản lý TVTC thuyết minh nghiên cứu đề tài NCKH cấp cơ sở . 101
2.4.3. Quản lý triển khai nghiên cứu và kiểm tra đề tài NCKH cấp cơ sở 102
2.4.4. Quản lý đánh giá, nghiệm thu đề tài NCKH cấp cơ sở 104
2.4.5. Quản lý thực hiện quyền tác giả và quyền sở hữu KQNC đề tài NCKH
cấp cơ sở . 107
2.4.6. Quản lý áp dụng KQNC đề tài NCKH cấp cơ sở vào thực tiễn . 109
2.5. Thực trạng các yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở
tại các CSBD CBQLGD . 111
2.5.1. Yếu tố chủ quan 111
2.5.2. Yếu tố khách quan cơ bản . 116
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD 130
2.6.1. Những ưu điểm . 130
2.6.2. Những hạn chế 130
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế 132
Kết luận chương 2 . 133
Chương 3: Giải pháp quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD . 135
3.1. Định hướng các giải pháp đề xuất 135
3.1.1. Góp phần thực hiện Chiến lược phát triển KH&CN và Chiến lược phát
triển giáo dục 2011-2020 135
3.1.2. Ưu tiên thực hiện các nhiệm vụ NCKH phục vụ công tác quản lý giáo
dục và công tác giảng dạy thuộc chức năng, nhiệm vụ của CSBD
CBQLGD 136
3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp 137
3.3. Các giải pháp đề xuất 138
3.3.1. Giải pháp 1: Nâng cao vai trò, trách nhiệm của chủ thể quản lý thông
qua việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách trong NCKH . 138
3.3.2. Giải pháp 2: Hoàn thiện các quy trình cụ thể trong quá trình thực hiện
đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD . 147
3.3.3. Giải pháp 3: Phát triển mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và các chủ thể
có liên quan trong quá trình thực hiện đề tài NCKH cấp cơ sở tại các
CSBD CBQLGD . 156
3.4. Khảo nghiệm về sự cần thiết và tính khả thi các giải pháp đề xuất . 164
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm . 164
3.4.2. Các bước khảo nghiệm . 164
3.4.3. Đối tượng tiến hành khảo nghiệm 164
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm 164
3.5. Thực nghiệm xây dựng quy trình TVXĐ vấn đề nghiên cứu và TVTC
thuyết minh đề tài NCKH cấp cơ sở . 167
3.5.1. Mục đích thực nghiệm 167
3.5.2. Tiêu chuẩn đánh giá kết quả thực nghiệm 167
3.5.3. Đối tượng, hình thức thực nghiệm 168
3.5.4. Địa điểm, thời gian thực nghiệm 168
3.5.5. Các bước tiến hành thực nghiệm 169
3.5.6. Kết quả thực nghiệm . 170
3.5.7. Mối quan hệ giữa việc thực hiện quản lý TVXĐ và TVTC với hiệu quả
NCKH . 176
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 179
Các công trình của tác giả liên quan đến luận án 183
Tài liệu tham khảo 184
MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài
Nghiên cứu khoa học (NCKH) ở các cơ sở giáo dục nói chung, tại cơ sở
bồi dưỡng (CSBD) cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD) nói riêng là một
trong những nhiệm vụ cơ bản. Đối với các CSBD CBQLGD, nó không chỉ
góp phần nâng cao chất lượng, uy tín của các CSBD CBQLGD, mà còn là
quá trình không thể thiếu để huấn luyện cho các cán bộ quản lý đương chức
và kế cận trong việc thực hiện sứ mệnh truyền bá, áp dụng, sản sinh tri thức,
đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội.
Tuy nhiên, trong giáo dục ở nước ta, đây là lĩnh vực còn nhiều bức
xúc do kết quả và chất lượng NCKH - khả năng áp dụng vào thực tiễn có
nhiều bất cập trong quan hệ với việc đáp ứng yêu cầu phát triển của
các cơ sở cũng như kinh tế, xã hội của đất nước.
Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên là sự bất
cập, hạn chế trong công tác quản lý. Chính vì thế mà trong các Nghị quyết
của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, các Quyết định
của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt “Chiến lược phát triển khoa học và
công nghệ giai đoạn 2011-2020” và “Chiến lược phát triển giáo dục giai



đoạn 2011-2020” đều khẳng định: “ .Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về tổ chức,
cơ chế quản lý, cơ chế hoạt động .”.
Trong bối cảnh chung của việc quản lý trong NCKH ở Việt Nam, Bộ
Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có nhận định về hạn chế trong NCKH
tại các trường Đại học, Cao đẳng, Học viện, Viện nghiên cứu và các CSBD
CBQLGD trực thuộc Bộ trong 5 năm từ 2006 đến 2010, với nhiều nguyên
nhân [14] như: Về nhân lực cho NCKH; Về cơ cấu tổ chức nhân sự trong
NCKH; Về công tác quản lý; Về kinh phí, cơ sở vật chất và trang thiết bị
cho NCKH; Về kết quả nghiên cứu (KQNC) .
Qua việc đánh giá chung của Bộ GD&ĐT về các hạn chế, một điều rất
rõ nét được thể hiện là: Công tác quản lý trong NCKH có nhiều hạn chế,
liên quan đến sự công khai, minh bạch trong quá trình quản lý NCKH; Liên
quan đến vai trò, trách nhiệm, tài năng và nghệ thuật của các chủ thể khi
thực hiện chức năng quản lý của mình trong quá trình quản lý NCKH.
Theo quy định, quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD gồm nhiều
nội dung. Tuy nhiên, việc quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở là một việc định
kỳ hằng năm, tốn nhiều thời gian của các nhà quản lý tại các CSBD
CBQLGD và là việc mà các CSBD CBQLGD có thể chi phối cũng như
kiểm soát từ khi bắt đầu đến khi kết thúc quá trình nghiên cứu này.
Việc các KQNC của đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD
ít được áp dụng vào thực tiễn, ngoài các lý do về vai trò, trách nhiệm của
chủ thể quản lý và các chủ thể có liên quan, lý do bị ảnh hưởng bởi các
yếu tố tác động, còn có lý do ở việc quản lý quá trình thực hiện.
Cho đến nay, trong nỗ lực tìm lời giải cho quản lý NCKH tại các
CSBD CBQLGD nhằm hướng tới nâng cao hiệu quả NCKH, đặc biệt là,
các KQNC áp dụng được vào thực tiễn vẫn chưa được quan tâm đúng mức.
Để nâng cao hiệu quả NCKH, đặc biệt là, các KQNC của đề tài NCKH
cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD áp dụng được vào thực tiễn, cần phải
đưa ra các giải pháp theo hướng:
- Nâng cao vai trò, trách nhiệm của chủ thể quản lý thông qua việc
hoàn thiện các cơ chế, chính sách trong NCKH.
- Hoàn thiện các quy trình cụ thể cũng như phát triển mối quan hệ giữa
chủ thể quản lý với các chủ thể có liên quan trong quá trình thực hiện đề tài
NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD.
Chính những lý do khách quan nói trên trong NCKH tại các CSBD
CBQLGD cùng sự mong mỏi chủ quan, nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài:
“Quản lý nghiên cứu khoa học tại các cơ sở bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo
dục“ với trọng tâm là quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở làm đề tài luận án
tiến sĩ nhằm góp phần đổi mới quản lý theo tinh thần: Công khai, minh
bạch, đúng vai trò, trách nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả NCKH, đặc biệt là,
các KQNC của đề tài NCKH cấp cơ sở tại các CSBD CBQLGD áp dụng
được vào thực tiễn.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các giải pháp quản lý NCKH tại các CSBD CBQLGD nhằm
nâng cao hiệu quả NCKH, đặc biệt là, các KQNC của đề tài NCKH cấp cơ
sở tại các CSBD CBQLGD áp dụng được vào thực tiễn.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: Nghiên cứu khoa học tại các CSBD CBQLGD.
Đối tượng nghiên cứu: Quản lý đề tài NCKH cấp cơ sở.
4. Phạm vi nghiên cứu
Về địa bàn: Trên cơ sở về tư cách pháp nhân và chức năng, nhiệm vụ
có tính tương tự, luận án giới hạn nghiên cứu tại bốn cơ sở bao gồm: Học
viện Quản lý giáo dục, Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục Thành phố Hồ
Chí Minh, Trường Bồi dưỡng Cán bộ giáo dục Hà Nội và Trường Bồi
dưỡng Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục tỉnh Phú Thọ.