Thạc Sĩ Quản lý kinh tế nông nghiệp ở huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT i
DANH MỤC CÁC BẢNG ii
PHẦN MỞ ĐẦU 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP 8
1.1 Các khái niệm 8
1.1.1. Khái niệm về nông nghiệp 8
1.1.2. Khái niệm quản lý kinh tế trong nông nghiệp 8
1.2. Đặc điểm của kinh tế nông nghiệp 9
1.2.1. Sản xuất phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên 9
1.2.2. Sản xuất mang tính thời vụ 9
1.2.3. Sản xuất lạc hậu, năng suất lao động thấp 10
1.3. Vai trò của nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân 11
1.3.1. Đảm bảo an ninh lương thực 11
1.3.2. Cung cấp đầu vào (nguyên liệu) cho ngành công nghiệp 12
1.3.3. Là nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu nông sản 13
1.3.4. Làm phát triển thị trường nội địa 13
1.4. Nội dung quản lý nhà nước trong nông nghiệp 14
1.4.1. Đề ra phương hướng, định hướng cho sự phát triển nông nghiệp. 14
1.4.2. Xây dựng và lập quy hoạch, kế hoạch phát triển nông nghiệp 14
1.4.3. Đảm bảo cho nông nghiệp phát triển trong điều kiện tốt nhất 15
1.4.4. Bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người nông dân thông qua các cơ chế, chính sách 15
1.4.5. Chính sách đất nông nghiệp ở Việt Nam 16
1.4.6. Chính sách thuế GTGT mới gắn với nông nghiệp, nông thôn, nông dân 18
1.5. Kinh nghiệm quản lý kinh tế nông nghiệp ở một số địa phương 19
1.5.1. Kinh nghiệm của huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương 19
1.5.2. Kinh nghiệm của huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình 23
1.5.3. Bài học Kinh nghiệm đối với huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên 27
Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KHOÁI CHÂU TỈNH HƯNG YÊN GIAI ĐOẠN 2007 ĐẾN NAY 29
2.1. Tình hình hoạt động nông nghiệp của huyện Khoái Châu 29
2.1.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế 29
2.1.2. Sản phẩm nông nghiệp 30
2.1.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho nông nghiệp 31
2.1.4. Tình trạng nông dân bỏ ruộng 32
2.1.5. Thu nhập và đời sống của người nông dân 34
2.2. Các chính sách về phát triển nông nghiệp 35
2.2.1. Chính sách đất đai 35
2.2.2. Chính sách huy động và sử dụng vốn 36
2.2.3. Chính sách bảo hộ nông nghiệp 37
2.2.4. Chính sách chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp 38
2.2.5. Chính sách phát triển khoa học công nghệ phục vụ nông nghiệp 38
2.2.6. Chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 39
2.3. Thực trạng quản lý kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Khoái Châu 40
2.3.1. Quản lý các ngành sản xuất 40
2.3.2. Quản lý và sử dụng các nguồn lực 45
2.3.3. Thực hiện phát triển kinh tế theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới 48
2.3.4. Nâng cao năng lực cạnh tranh các sản phẩm nông nghiệp 57
2.3.5. Phát triển hình thức tổ chức sản xuất 57
2.4. Đánh giá chung 62
2.4.1. Những thành tựu 62
2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân 63
2.4.3. Những vấn đề đặt ra từ công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu 65
Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN LÝ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN KHOÁI CHÂU TỈNH HƯNG YÊN ĐẾN NĂM 2020 69
3.1. Thuận lợi và khó khăn đối với quản lý kinh tế nông nghiệp 69
3.1.1. Thuận lợi 69
3.1.2. Khó khăn 70
3.2. Quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển nông nghiệp của huyện Khoái Châu đến năm 2020 và những năm tiếp theo 71
3.2.1. Quan điểm chủ đạo về phát triển sản xuất bền vững nông nghiệp huyện 71
3.2.2. Mục tiêu phát triển nông nghiệp Khoái Châu đến năm 2020 73
3.2.3. Định hướng phát triển nông nghiệp Khoái Châu đến năm 2020 và những năm tiếp theo 74
3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý kinh tế nông nghiệp huyện Khoái Châu đến năm 2020 76
3.3.1. Xác định rõ quy hoạch về phát triển các ngành sản xuất (nông ,lâm, thủy sản) 76
3.3.2. Khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, đảm bảo phát triển bền vững 78
3.3.3. Chính sách bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người nông dân và doanh nghiệp 80
3.3.4. Đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển nông nghiệp 82
3.3.5. Chính sách hỗ trợ vốn cho người nông dân 82
3.3.6. Nâng cao vai trò quản lý của Nhà nước trong phát triển nông nghiệp 83
3.3.7. Ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp 84
3.3.8. Cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật 85
3.3.9. Phát triển thị trường tiêu thụ 86
3.3.10. Phát triển kinh tế nông nghiệp gắn liền với xây dựng nông thôn mới 86
KẾT LUẬN 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO 91


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa
1 CCN Cụm công nghiệp
2 CN Công nghiệp
3 CNN Công nghiệp nhẹ
4 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa
5 CPI Chỉ số giá hàng tiêu dùng
6 FAO Tổ chức nông lương của Liên hợp quốc
7 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài
8 GDP Gross domestic product – Tổng sản phẩm quốc nội
9 GDTX Giáo dục thường xuyên
10 GTGT Giá trị gia tăng
11 HDI Chỉ số phát triển con người
12 HĐND Hội đồng nhân dân
13 HTX Hợp tác xã
14 KCN Khu công nghiệp
15 KHKT Khoa học kỹ thuật
16 KT-XH Kinh tế - Xã hội
17 NGO Non-governmental organization – Tổ chức phi chính phủ
18 NN Nông nghiệp
19 NTM Nông thôn mới
20 TTCN Tiểu thủ công nghiệp
21 UBND Ủy ban nhân dân
22 WB Ngân hàng Thế giới
23 WFP Chương trình lương thực của Liên hợp quốc
24 WHO World Health Organization – Tổ chức Y tế thế giới
25 WTO Tổ chức Thương mại Thế giới
26 XHCN Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Bảng Nội dung Trang
1 Bảng 2.1 Giá trị sản phẩm trồng trọt, nuôi trồng thủy sản trên 1 đơn vị diện tích đất nông nghiệp và đất canh tác theo giá hiện hành giai đoạn 2005-2011 30
2 Bảng 2.2 Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất ngành trồng trọt giai đoạn 2008-2011 41
3 Bảng 2.3 Số gia súc, gia cầm, kết quả sản xuất kinh doanh của trang trại trong toàn huyện 43
4 Bảng 2.4 Cơ cấu giá trị sản xuất ngành thủy sản theo giá thực tế giai đoạn 2000 – 2011 44
5 Bảng 2.5 Số đơn vị và lao động nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản qua 2 kỳ tổng điều tra năm 2006 và năm 2011 46
6 Bảng 2.6 Cơ cấu giá trị các ngành sản xuất trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ và thủy sản theo giá thực tế 49
7 Bảng 2.7 Kết quả sản xuất kinh doanh của HTX nông nghiệp năm 2010 phân theo địa phương của huyện 59



PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:
Ngày nay, hầu hết các nước đang phát triển đều dựa vào nông nghiệp trong nước để cung cấp lương thực thực phẩm cho tiêu dùng, nó tạo nên sự ổn định, đảm bảo an toàn cho phát triển.
Nguyên liệu từ nông nghiệp là đầu vào quan trọng cho sự phát triển của các ngành công nghiệp chế biến nông sản trong giai đoạn đầu quá trình công nghiệp hóa của các nước đang phát triển trong đó có Việt nam chúng ta.
Các nước đang phát triển đều có nhu cầu rất lớn về ngoại tệ để nhập khẩu máy móc, vật tư, thiết bị, nguyên liệu mà chưa tự sản xuất được trong nước. Một phần nhu cầu ngoại tệ đó có thể đáp ứng được thông qua xuất khẩu nông sản.
Nông sản còn được coi là nguồn hàng hóa để phát triển ngành ngoại thương ở giai đoạn đầu. Trong lịch sử, quá trình phát triển ở một số nước cho thấy vốn được tích lũy từ những ngành nông nghiệp tạo ra hàng hóa xuất khẩu. Đó là trường hợp của các nước: Úc, Canada, Đan Mạch, Thụy Điển, Mỹ và cả Việt Nam
Nông nghiệp cung cấp vốn cho các ngành kinh tế khác như: nguồn thu từ thuế đất nông nghiệp, thuế xuất khẩu nông sản, nhập khẩu tư liệu sản xuất nông nghiệp. Nguồn thu này được tập trung vào ngân sách Nhà nước và được dùng để đầu tư cho phát triển kinh tế
Nông nghiệp và nông thôn là thị trường rộng lớn và chủ yếu của sản phẩm trong nước, việc tiêu dùng của người nông dân và mạng dân cư nông thôn đối với hàng hóa công nghiệp, hàng hóa tiêu dùng (vải, đồ gỗ, dụng cụ gia đình, vật liệu xây dựng), hàng hóa tư liệu sản xuất (phân bón, thuốc trừ sâu, nông cụ, trang thiết bị, máy móc) là tiêu biểu cho sự đóng góp về mặt thị trường của ngành nông nghiệp đối với quá trình phát triển kinh tế. Sự đóng góp này cũng bao gồm cả việc bán lương thực, thực phẩm và nông sản nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác
Khoái Châu là huyện thuộc vùng đồng bằng Bắc bộ, là một huyện thuần nông với sản xuất nông nghiệp là chính. Những năm gần đây, hòa nhịp với công cuộc đổi mới của đất nước, ngành nông nghiệp huyện đã đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế của huyện Khoái Châu nói riêng và của tỉnh Hưng Yên nói chung, mức tăng trưởng của nông nghiệp năm sau cao hơn năm trước, tham gia mạnh mẽ trong tiến trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện. Tuy nhiên, nông nghiệp Khoái Châu vẫn chưa phát triển mạnh, năng suất lao động thấp, đời sống nông dân còn nhiều khó khăn. Bên cạnh đó là việc đô thị hóa nhanh chóng làm suy giảm diện tích đất đai, dẫn đến việc nông dân bỏ ruộng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp của huyện. Thực trạng này đã phản ánh sự hạn chế, bất cập trong quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu và đặt ra những vấn đề cần phải tháo gỡ.
Xuất phát từ thực tế đó, tôi đã chọn vấn đề “Quản lý kinh tế nông nghiệp ở huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu:
Ở nước ta, vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân hiện nay đang ngày càng được quan tâm. Có nhiều công trình khoa học đã nghiên cứu về các vấn đề này trên nhiều giác độ khác nhau. Cuốn sách “Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn ở Việt Nam- Con đường và bước đi”, do GS.TS Nguyễn Kế Tuấn làm chủ biên, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2006, đã đưa ra những lý giải có tính tổng quát về con đường, bước đi và các giải pháp thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn nước ta, đồng thời phân tích và làm rõ thực trạng và những kết quả đạt được trong phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta những năm vừa qua. Trên cơ sở đó xác định những bước đi cơ bản về phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2020.
Cuốn sách “Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam sau hai mươi năm đổi mới- Quá khứ và hiện tại” của PGS.TS. Nguyễn Văn Bích, Nhà xuất Bản Chính trị Quốc gia, 2007, đã khái quát một chặng đường phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta từ những năm đầu tiên của thế kỷ XX đến nay, trong đó những vấn đề nông nghiệp, nông thôn sau hai mươi năm đổi mới (từ 1986 đến 2006), với những thành tựu to lớn cũng như những hạn chế và nguyên nhân của nó đã được tác giả đánh giá và phân tích sâu sắc.
“Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam- Hôm nay và mai sau” của tác giả Đặng Kim Sơn, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2008, đã nêu bật thực trạng các vấn đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn hiện nay, những thành tựu cũng như những khó khăn vướng mắc trong quá trình xây dựng và phát triển, trong đó các vấn đề về kinh tế - xã hội nông thôn như thu nhập và khả năng tích lũy, điều kiện sống của các hộ nông dân; các tổ chức xã hội, quan hệ cộng đồng, môi trường làng xã; quan hệ giữa nông thôn với đô thị và công nghiệp đã được tác giả nghiên cứu và làm rõ.
Gần đây có cuốn sách “Nông nghiệp, nông thôn, nông dân Việt Nam trong quá trình phát triển đất nước theo hướng hiện đại, do PGS.TS. Nguyễn Danh Sơn chủ biên, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, năm 2010. Cuốn sách đề cập tới một số vấn đề mới về vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước khi đã thoát khỏi danh sách các nước nghèo, bước sang một giai đoạn mới cao hơn về chất của việc chuyển mạnh từ một xã hội nông nghiệp, nông dân sang xã hội công nghiệp hiện đại, gắn chặt với phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế.
Trong những năm qua, đã có một số đề tài khoa học, có giá trị lý luận và thực tiễn, góp phần thiết thực vào việc quản lý và thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp cả nước nói chung và nông nghiệp huyện Khoái Châu nói riêng. Những đề tài này chủ yếu tập trung vào việc nghiên cứu quá trình phát triển nông nghiệp hoặc quản lý nông nghiệp nói chung, như một số công bố sau:
- Ấn phẩm (2011), Kết quả cuộc tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản trên địa bàn huyện Khoái Châu, Chi cục Thống kê huyện Khoái Châu.
- Phạm Thị Khanh và các đồng tác giả (2010), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội.
- Bùi Thị Thu Hằng (2012), Phát triển nông nghiệp bền vững ở Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ, Đại học kinh tế - ĐHQGHN.
- Nguyễn Vĩnh Thanh, Lê Sỹ Thọ và các đồng tác giả (2010), Nông nghiệp Việt Nam sau khi gia nhập WTO – Thời cơ và thách thức, Nxb Lao động xã hội Hà Nội.
Tuy nhiên, chưa có công trình nào đề cập trực tiếp đến quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Do vậy, cùng với việc kế thừa những kết quả nghiên cứu khoa học trước đây, luận văn sẽ tập trung làm rõ thực trạng phát triển nông nghiệp và công tác quản lý nông nghiệp của huyện Khoái Châu, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý nông nghiệp, thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu :
3.1. Mục đích nghiên cứu:
- Phân tích và đánh giá thực trạng về quản lý kinh tế nông nghiệp huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, giai đoạn từ 2007 đến nay, đồng thời đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý kinh tế nông nghiệp.
- Phân tích thực trạng quản lý kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Khoái Châu giai đoạn từ 2007 đến nay. Đánh giá những thành công và hạn chế, làm rõ nguyên nhân của những thành công và hạn chế đó.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao công tác quản lý kinh tế nông nghiệp huyện Khoái Châu trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.
Với mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, câu hỏi đặt ra cần được trả lời là:
- Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý kinh tế nông nghiệp là gì?
- Thực trạng công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu trong những năm qua thể hiện như thế nào? Những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết là những vấn đề gì?
- Để quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu cần có những giải pháp nào?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
4.1. Đối tượng:
Trong khuôn khổ luận văn này, đối tượng nghiên cứu chủ yếu là công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.
- Phạm vi về thời gian: nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2007 đến nay và định hướng đến năm 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:
- Phương pháp phân tích và tổng hợp: Nghiên cứu, thu thập thông tin thông qua báo chí, tài liệu, đề án, nghị quyết, quyết định, báo cáo của huyện làm cơ sở lý luận cho đề tài, hình thành giả thuyết khoa học và đưa ra các phương hướng, dự định cho việc giải quyết vấn đề nghiên cứu
- Phương pháp phân tích hệ thống: Phân tích, đánh giá một cách có hệ thống về công tác quản lý kinh tế nông nghiệp, qua đó làm rõ thực trạng phát triển nông nghiệp của huyện Khoái Châu
- Phương pháp thu thập số liệu: Dựa trên nguồn thông tin sơ cấp và thứ cấp thu thập được từ những tài liệu nghiên cứu trước đây để xây dựng cơ sở luận cứ để chứng minh giả thuyết
- Phương pháp phân tích thống kê: phương pháp này sẽ được sử dụng để phân tích các số liệu thống kê thu thập được nhằm làm rõ thực trạng phát triển nông nghiệp, hoạt động quản lý kinh tế nông nghiệp của địa bàn nghiên cứu. Nguồn số liệu được sử dụng cho các phương pháp trên được cung cấp từ tài liệu chuyên ngành, sách chuyên khảo, ; các số liệu, tài liệu đã công bố như các ấn phẩm, Niên giám thống kê của Chi cục thống kê huyện Khoái Châu; tài liệu lưu trữ, văn kiện, hồ sơ, văn bản luật, chính sách, thu thập từ các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức kinh tế - xã hội.
6. Những đóng góp của luận văn:
Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận cũng như thực tiễn công tác quản lý kinh tế nông nghiệp. Trên cơ sở đó đưa ra quan điểm, phương hướng và giải pháp mang tính khoa học và thực tiễn, với mong muốn đóng góp vào việc đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện. Việc thực hiện các giải pháp, nắm bắt được cơ hội và thách thức mà luận văn đề xuất nhằm góp phần phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững đối với phát triển kinh tế nông nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.
7. Kết cấu nội dung luận văn:
Ngoài các phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành ba chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý kinh tế nông nghiệp.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2007 đến nay.
Chương 3: Giải pháp nâng cao công tác quản lý kinh tế nông nghiệp của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên đến năm 2020.
Kết luận
Tài liệu tham khảo