Thạc Sĩ Quản lý khắc phục tình trạng học sinh bỏ học tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC
Trang
Trang bìa phụ
Lời cam đoan . i
Lời cảm ơn. ii
Mục lục . iii
Danh mục các từ viết tắt iv
Danh mục các bảng, sơ đồ, biểu đồ .v
MỞ ĐẦU . 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu . 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 3
5. Giả thuyết khoa học . 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu . 4
7. Phương pháp nghiên cứu 4
8. Cấu trúc luận văn . 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KHẮC PHỤC TÌNH
TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề . 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản . 10
1.3. Chức năng, nhiệm vụ quản lý của Hiệu trưởng trường THCS đối với
công tác quản lý học sinh. 18
1.4. Đặc điểm của HS Trung học cơ sở . 20
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng và hậu quả của tình trạng HS bỏ học . 21
1.6. Nội dung quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học của Hiệu trưởng
trường THCS 29
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý khắc phục tình trạng học sinh bỏ học
tại các Trường THCS . 33
Tiểu kết chương 1 . 35
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC VÀ QUẢN LÝ
KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC TẠI CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG
VĂN, TỈNH HÀ GIANG . 36
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế, văn hóa- xã hội huyện Đồng Văn,
tỉnh Hà Giang . 36
2.2. Tình hình giáo dục của huyện Đồng Văn và đặc điểm của 5 trường
THCS được nghiên cứu 37
2.3. Thực trạng học sinh bỏ học tại các trường THCS trên địa bàn huyện
Đồng Văn, tỉnh Hà Giang . 44
2.4. Thực trạng biện pháp quản lý khắc phục tình trạng học sinh bỏ học tại
các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang 50
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý khắc phục tình trạng học
sinh bỏ học tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn 68
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý khắc phục tình trạng học sinh bỏ học tại
các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang 70
Tiểu kết chương 2 . 74
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC
SINH BỎ HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN ĐỒNG VĂN, TỈNH HÀ GIANG 75
3.1. Định hướng đề xuất biện pháp 75
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp 79
3.3. Các biện pháp quản lý khắc phục tình trạng học sinh bỏ học tại các trường
THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang 80
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp . 96
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
3.5. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp đề xuất . 98
Tiểu kết chương 3 . 107
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 108
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 112
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ
CB Cán bộ
CBQL Cán bộ quản lý
CĐ Cao đẳng
CNH-HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa
CNTT Công nghệ thông tin
ĐH Đại học
GD Giáo dục
GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
THCS Trung học cơ sở
GV Giáo viên
GVCN Giáo viên chủ nhiệm
HS Học sinh
KTĐG Kiểm tra đánh giá
KT-XH Kinh tế - xã hội
PPDH Phương pháp dạy học
QLGD Quản lý giáo dục
QLNN Quản lý nhà nước
QLNT Quản lý nhà trường
XH Xã hội
XHHGD Xã hội hóa giáo dục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Trang
Bảng 2.1: Học sinh năm học 2010 - 2011 39
Bảng 2.2: Học sinh năm học 2011 - 2012 40
Bảng 2.3: Học sinh năm học 2012 - 2013 40
Bảng 2.4 Chất lượng giáo dục học sinh qua 3 năm học . 41
Bảng 2.5 Đội ngũ cán bộ quản lý (tính đến năm học 2012- 2013) 41
Bảng 2.6: Về đội ngũ giáo viên (tính đến năm học 2012- 2013) . 42
Bảng 2.7. Thống kê chất lượng giờ dạy của GV các trường qua 3 năm học . 43
Bảng 2.8. Thống kê cơ sở vật chất của 5 trường THCS được khảo sát. 43
Bảng 2.9. Thống kê HS THCS bỏ học qua 3 năm học 44
Bảng 2.10. Thống kê nguyên nhân HS bỏ học từ gia đình 45
Bảng 2.11. Thống kê nguyên nhân HS bỏ học từ môi trường xã hội 46
Bảng 2.12. Thống kê nguyên nhân HS bỏ học từ nhà trường 46
Bảng 2.13. Thống kê nguyên nhân HS bỏ học từ bản thân HS . 47
Bảng 2.14. Thống kê biểu hiện của HS bỏ học 47
Bảng 2.15. Thống kê hậu quả của tình trạng HS bỏ học . 48
Bảng 2.16. Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
biện pháp nâng cao nhận thức cho HS và các lực lượng giáo
dục về tình trạng HS bỏ học 51
Bảng 2.17. Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
việc chỉ đạo điều tra, phân loại nguyên nhân HS bỏ học 53
Bảng 2.18. Nhận thức của CBQL và GV về việc nâng cao năng lực giáo
dục khắc phục tình trạng HS bỏ học cho GV và các lực lượng
giáo dục 55
Bảng 2.19. Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy HS
làm trung tâm, dạy học phân hóa 58
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
Bảng 2.20. Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
việc xây dựng môi trường giáo dục, trợ giúp cho HS có hoàn
cảnh khó khăn 61
Bảng 2.21 . Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
việc phối hợp các lực lượng giáo dục nhà trường - gia đình - xã
hội 65
Bảng 2.22. Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện của CBQL và GV về
việc thực hiện xã hội hóa giáo dục 67
Bảng 2.23.Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý khắc phục tình
trạng học sinh bỏ học tại các trường THCS trên địa bàn huyện
Đồng Văn . 68
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm nhận thức tính cần thiết của các biện pháp
đề xuất. . 100
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính khả thi của các biện
pháp đề xuất. 103
Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
đề xuất. . 105

Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp 98
Biểu đồ: 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 106


1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế phát triển của khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức, giáo
dục đóng vai trò quan trọng trong việ
- .
loại, sẽ phát triển mạnh mẽ tính ham học của con người. Ai
.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định "Đổi mới
căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa,
xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế" và "Giáo dục- đào tạo có sứ mệnh
nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan
trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam".
Trong đó mục tiêu cụ thể với giáo dục phổ thông đến năm 2020, tỷ lệ đi học
đúng tuổi ở Tiểu học là 99%, Trung học cơ sở là 95% và 80% thanh niên trong
độ tuổi đạt trình độ học vấn Trung học phổ thông và tương đương. Giáo dục
THCS nhằm giúp học sinh củng cố, phát triển những kết quả của giáo dục Tiểu
học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kĩ
thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học Trung học phổ thông, Trung cấp học
nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động
Tại điều 27 Luật giáo dục đã chỉ rõ: Mục tiêu của giáo dục phổ thông là
giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các
kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và
trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc
sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
Để thực hiện tốt định hướng của Đại hội XI về giáo dục và đạt được các
mục tiêu cụ thể về các cấp học thì vấn đề cần khắc phục và cấp thiết nhất đó là
phải khắc phục được tình trạng học sinh (HS) bỏ học. Hiện nay tình trạng HS bỏ
học xảy ra nhiều, không những ở vùng khó khăn mà ngay cả vùng thành thị, vùng
có nền kinh tế phát triển. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì trong
năm học 2012- 2013 tỉ lệ học sinh bỏ học trên cả nước là 88.305/14.781.561
học sinh.
Tỉnh Hà Giang là một tỉnh miền núi có tỉ lệ HS bỏ học cao, trong năm
học 2012- 2013 toàn tỉnh có 1.704/141.174 HS bỏ học. Huyện Đồng văn là một
trong 62 huyện nghèo nhất của cả nước có tỉ lệ HS bỏ học rất cao chiếm 3,62%
(665/18.364) trong năm học 2012- 2013.
Vấn đề HS bỏ học ảnh hưởng rất nhiều đến việc đào tạo nguồn nhân lực
cho đất nước. Vì vậy, muốn khắc phục tình trạng HS bỏ học cần có sự quan
tâm của các cấp, các ban ngành và toàn xã hội, đặc biệt là sự quản lý của người
lãnh đạo nhà trường - môi trường trực tiếp giáo dục các em.
Hiệu trưởng trường THCS là người đứng đầu nhà trường, là nhà hoạt động
xã hội trong cộng đồng. Vì vậy, Hiệu trưởng trường THCS có vai trò và trách
nhiệm quan trọng trong việc khắc phục tình trạng HS bỏ học để thực hiện tốt chủ
trương chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nguồn nhân lực cho sự
nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH-HĐH) đất nước.
Bỏ học có bản chất xã hội sư phạm phức tạp, nên khắc phục tình trạng HS
bỏ học là công việc đầy khó khăn và vất vả. Vì vậy, Hiệu trưởng nhà trường cần
phải có những biện pháp hợp lí, phù hợp để khắc phục hiệu quả tình trạng bỏ học
của HS, đây cũng là nhiệm vụ cấp bách trong các cơ sở giáo dục hiện nay.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý khắc
phục tình trạng học sinh bỏ học tại các Trường trung học cơ sở trên địa bàn
huyện Đồng văn, tỉnh Hà Giang”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng HS bỏ học, đề xuất
các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm khắc phục tình trạng HS bỏ học
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng văn, góp phần thực hiện mục
tiêu phổ cập Giáo dục THCS và cơ hội học tập cho HS ở các vùng khó khăn
hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
- Công tác quản lý giáo dục HS tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng
Văn, tỉnh Hà Giang.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
- Biện pháp quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học tại các trường THCS
trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đề tài nghiên cứu biện pháp quản lý của Hiệu trưởng Trường THCS
khắc phục tình trạng HS bỏ học.
4.2. Giới hạn về địa bàn khảo sát: Đề tài tiến hành khảo sát tại 05 trường
THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang
4.3.Giới hạn về khách thể khảo sát
+ Cán bộ quản lý của nhà trường: 10
+ GV, nhân viên của nhà trường: 50
+ HS của nhà trường: 500
+ Nghiên cứu trường hợp 10 em HS bỏ học
+ Phụ huynh HS: 05
+ Lãnh đạo chính quyền địa phương: 10
5. Giả thuyết khoa học
Hiện tượng HS vùng khó khăn tại các trường THCS trên địa bàn huyện
Đồng văn, tỉnh Hà Giang bỏ học có xu hướng gia tăng, tuy nhiên chưa có biện
pháp quản lý hữu hiệu khắc phục tình trạng này. Nếu nghiên cứu, đề xuất và áp
dụng các biện pháp quản lý theo hướng nâng cao nhận thức và năng lực cho các
lực lượng giáo dục, chỉ đạo dạy học sát đối tượng HS, xây dựng môi trường
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

4
học tập thân thiện, phối hợp chặt chẽ các lực lượng giáo dục . sẽ hạn chế, ngăn
ngừa và khắc phục được tình trạng HS bỏ học, đảm bảo duy trì sĩ số và hoạt
động dạy học của Nhà trường, thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục THCS trên địa
bàn huyện Đồng Văn.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học
tại các trường THCS.
6.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng HS bỏ học và các biện pháp quản lý
khắc phục tình trạng HS bỏ học tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng
Văn, tỉnh Hà Giang.
6.3. Đề xuất biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm khắc phục tình trạng
HS bỏ học tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang
trong thời gian tới.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Phân tích và tổng hợp các tài liệu về
quản lý giáo dục, quản lý trường học, lý luận dạy học và những tài liệu liên
quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Địa bàn điều tra: 05 trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn
Đối tượng điều tra: Khảo sát, lấy ý kiến của CBQL, GV, nhân viên và
một số lãnh đạo chính quyền địa phương nhằm đánh giá thực trạng quản lý của
Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang về
tình trạng HS bỏ học.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn CBQL, giáo viên,
nhân viên, số HS đã bỏ học tại nhà trường và phụ huynh HS, một số lãnh đạo
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

5
chính quyền địa phương để làm rõ thực trạng quản lý của Hiệu trưởng các trường
THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang về tình trạng HS bỏ học.
7.2.3. Phương pháp quan sát: Quan sát cơ sở vật chất, trường lớp, Các tổ
chức hoạt động của các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của lãnh đạo Ủy ban
nhân dân huyện Đồng Văn, lãnh đạo phòng Giáo dục huyện Đồng Văn.
7.3. Các phương pháp hỗ trợ: Sử dụng thống kê toán học để xử lý số liệu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học tại
các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng văn,
Chương 2: Thực trạng quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học tại các
trường THCS.
Chương 3: Biện pháp quản lý khắc phục tình trạng HS bỏ học tại các
trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Văn, tỉnh Hà giang.