Thạc Sĩ Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn Thạc sỹ này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của
nhiều tập thể và cá nhân.
Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy giáo,
cô giáo trong Ban Giám hiệu, khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo, trường
Đại học Sư phạm đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS Nguyễn Thị
Thanh Huyền người thầy đã hướng dẫn giúp đỡ tôi trong việc định hướng về
nội dung đề tài, phương pháp nghiên cứu khoa học cũng như tận tình giúp đỡ
trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành được luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo
Vĩnh Phúc, Ban giám hiệu, các thầy cô giáo, Ban đại diện cha mẹ học sinh, học
sinh các trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc, cùng các bạn đồng
nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tôi có được các thông tin
cần thiết để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
Với thời gian và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế, bản thân dù đã cố
gắng rất nhiều, song chắc chắn luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu
sót, kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông cảm, giúp
đỡ, đưa ra những chỉ dẫn quý báu cho tôi.
Xin trân trọng cảm ơn !
Thái Nguyên, tháng năm 2014
Học viên



Nguyễn Thị Mai Chang
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC
. i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
MỞ ĐẦU . 1
1. Lý do chọn đề tài . 1
2. Mục đích nghiên cứu . 3
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 3
5. Giả thuyết khoa học . 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 4
7. Phương pháp nghiên cứu . 4
8. Cấu trúc luận văn . 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH THPT 6
1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề . 6
1.1.1. Trên thế giới 6
1.1.2. Ở Việt Nam 6
1.2. Một số khái niệm 8
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục 8
1.2.2. Văn hóa, văn hóa ứng xử . 12
1.2.3. Học sinh THPT 17
1.2.4. Giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh THPT 18
1.3. Một số vấn đề về giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh THPT . 19
1.3.1. Một số đặc điểm của học sinh THPT 19
1.3.2. Mục đích, ý nghĩa của giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh THPT 21
1.3.3. Nội dung giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh THPT . 22
1.3.4. Các con đường giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh THPT 25
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
1.4. Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử
cho học sinh THPT 28
1.4.1. Mục tiêu quản lý giáo dục văn hóa ứng xử . 28
1.4.2. Quản lý việc xây dựng kế hoạch GD VHƯX 29
1.4.3. Xây dựng bộ máy quản lý GD VHƯX cho học sinh . 30
1.4.4. Tổ chức thực hiện kế hoạch GD VHƯX cho học sinh 30
1.4.5. Chỉ đạo các hoạt động giáo dục văn hoá ứng xử cho HS 31
1.4.6. Quản lý việc kiểm tra đánh giá 32
Kết luận chương 1 32
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC . 33
2.1. Vài nét khái quát về các trường THPT thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc 33
2.2. Thực trạng giáo dục văn hoá ứng xử học sinh các trường THPT thành
phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc 35
2.2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên và học sinh các trường THPT
thành phố Vĩnh Yên về giáo dục văn hóa ứng xử . 35
2.2.2. Thực trạng giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT
thành phố Vĩnh Yên 42
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh
các trường THPT thành phố Vĩnh Yên . 55
trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc 55
, tỉnh Vĩnh Phúc . 58
2.3.3. Th , đánh giá hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho
học sinh các trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc 61
Kết luận chương 2 65
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN
HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC 66
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp . 66
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với mục tiêu GD và đào tạo của nhà trường 66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 67
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi . 67
3.2. Biện pháp quản lý giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường
THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc 67
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, HS về GD VHƯX
cho HS . 67
3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa công tác quản lý GD VHƯX cho HS 69
3.2.3. Biện pháp 3: Nâng cao nghiệp vụ cho các lực lượng tham gia GD
VHƯX cho HS 71
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà
trường tham gia quản lý GD VHƯX cho học sinh . 73
3.2.5. Biện pháp5: Đa dạng hoá hoạt động giáo dục văn hoá ứng xử . 76
3.2.6. Biện pháp 6: Huy động các nguồn lực, tăng cường cơ sở vật chất, các
điều kiện cho các hoạt động giáo dục văn hoá ứng xử . 79
3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cường kiểm tra, đánh giá; khuyến khích HS tự
kiểm tra, tự đánh giá; xây dựng và thực hiện quy chế khen thưởng
và trách phạt rõ ràng, hợp lý 80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp . 81
3.4. Khảo nghiệm các biện pháp . 82
3.4.1. Kết quả khảo nghiệm biện pháp theo ý kiến đánh giá của chuyên gia . 82
3.4.2. Nhận xét . 84
Kết luận chương 3 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ . 87
1. Kết luận 87
2. Khuyến nghị . 88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 91
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Ban giám hiệu BGH
Cách mạng CM
Cán bộ quản lý CBQL
Cha mẹ học sinh CMHS
Chủ nghĩa xã hội CNXH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNH-HĐH
Đạo đức ĐĐ
Điểm lệch chuẩn ĐLC
Điểm trung bình ĐTB
Giáo dục GD
Giáo dục công dân GDCD
Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT
Giáo dục văn hóa ứng xử GD VHƯX
Giáo viên GV
Giáo viên chủ nhiệm GVCN
Học sinh HS
Khoa học kỹ thuật KHKT
Quản lý QL
Trung học phổ thông THPT
Văn hóa ứng xử VHƯX

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Nhận thức của GV về giáo dục VHƯX 35
Bảng 2.2: Nhận thức của HS về GDVHƯX 37
Bảng 2.3: Nhận thức của GV và HS về ý nghĩa và tầm quan trọng của
giáo dục VHƯX . 40
Bảng 2.4: Đánh giá của GV về việc thực hiện mục tiêu giáo dục VHƯX
cho HS . 42
Bảng 2.5: Đánh giá của HS về việc thực hiện các mục tiêu giáo dục
VHƯX cho HS 44
Bảng 2.6: Đánh giá của GV về thực trạng thực hiện nội dung giáo dục
VHƯX cho HS 46
Bảng 2.7: Đánh giá của HS về nội dung giáo dục VHƯX cho HS . 48
Bảng 2.8: Đánh giá của GV về mức độ thực hiện các con đường giáo dục
VHƯX cho HS 50
Bảng 2.9: Những biểu hành vi VHƯX của HS các trường THPT thành
phố Vĩnh Yên 53
2.10: Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện kế hoạch giáo
dục VHƯX cho học sinh . 55
2.11: Đánh giá của CBQL và GV các trường THPT thành phố
dục văn hóa ứng xử . 58
2.12: Đánh giá của CBQL và GV về việc kiểm tra, đánh giá hoạt
động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh . 61
Bảng 3.1: Đánh giá của CBQL, GV các trường THPT Thành phố Vĩnh
Yên về tính cần thiết của các biện pháp Giáo dục văn hoá ứng
xử cho HS 83
Bảng 3.2: Đánh giá của CBQL, GV các trường THPT thành phố Vĩnh
Yên về tính khả thi của các biện pháp GD VHƯX cho học sinh 84
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Nhận thức của GV và HS về ý nghĩa và tầm quan trọng
của giáo dục VHƯX 40
Biểu đồ 2.2: Đánh giá của GV về việc thực hiện mục tiêu giáo dục
VHƯX cho HS 43
Biểu đồ 2.3: Đánh giá của GV về thực trạng thực hiện nội dung giáo
dục VHƯX cho HS . 47
Sơ đồ 2.4: Đánh giá của GV về mức độ thực hiện các con đường giáo
dục VHƯX cho HS . 50
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam nói chung, sự nghiệp Giáo
dục và Đào tạo nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm,
chăm lo và xây dựng. Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, Đảng và Nhà
nước ta luôn khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, cần phải đẩy
mạnh và phát triển văn hóa. Nhiệm vụ xây dựng con người mới do đó cũng
được quán triệt sâu rộng trong toàn xã hội. Đảng ta khẳng định: “Trong giai
đoạn cách mạng hiện nay, phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm, xây dựng
Đảng là nhiệm vụ then chốt, phát triển văn hóa làm nền tảng tinh thần của xã
hội”. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng (2011) đã chỉ
rõ phương hướng phát triển giáo dục - đào tạo trong thời gian tới là: “Phát
triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng
cao là một những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước.
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã
hội hóa; đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học; đổi mới cơ
chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục,
đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục
đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành. Đẩy mạnh giáo dục
nghề đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước. Xây dựng môi trường giáo dục
lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội; xây dựng
xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân học tập suốt đời”.
Với quá trình hội nhập toàn cầu, nền văn hóa Việt Nam được giao lưu
với nhiều nền văn hóa trên thế giới, điều đó cho phép chúng ta bổ sung, làm
phong phú thêm nền văn hóa nước nhà, song những yếu tố văn hóa tiêu cực,
phản giá trị cũng có dịp bùng phát gây ảnh hưởng không nhỏ tới tầng lớp nhân
dân đặc biệt là giới trẻ. Những năm gần đây, cùng với một số tác động tiêu cực
của nền kinh tế thị trường, một bộ phận không nhỏ HS ở các nhà trường thoái
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
hóa biến chất về đạo đức, lối sống, xuống cấp về văn hóa trong đó có văn hóa
ứng xử.
Lứa tuổi học sinh THPT là lực lượng đông đảo, là bậc học cao nhất của
giáo dục phổ thông, là chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng tham gia
vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Đại hội lần thứ IX của Đảng Cộng sản
Việt Nam đã xác định: “Đối với thế hệ trẻ, chăm lo bồi dưỡng, đào tạo phát
triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa, sức khỏe,
nghề nghiệp; giải quyết việc làm, phát triển tài năng và sức sáng tạo, phát huy
vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. [13, tr126]
Để thực hiện nhiệm vụ vinh quang và cũng đầy khó khăn này, bên cạnh
chuẩn bị về tri thức, học sinh cần được rèn luyện về đạo đức, lối sống có văn hóa,
đặc biệt là văn hóa ứng xử để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn và xã hội.
Thành phố Vĩnh Yên là trung tâm kinh tế - chính trị - văn hóa của tỉnh
Vĩnh Phúc. Đây là thành phố trẻ nên có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh. Điều
này làm cho đời sống kinh tế trong những năm gần đây phát triển mạnh mẽ,
nhu cầu học tập của nhân dân không ngừng tăng lên. Vì vậy, nơi đây tập trung
các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp đặc biệt hệ thống các
trường THPT. Sự phát triển của nền kinh tế làm cho đời sống tinh thần của học
sinh trong các trường THPT vừa phong phú vừa phức tạp. Thực tế ở các trường
THPT bên cạnh nhiều học sinh vẫn giữ được lối sống trong sáng, lành mạnh về
đạo đức và văn hóa thì vẫn tồn tại một bộ phận không nhỏ học sinh nảy sinh xu
hướng mới trong lối sống thiếu văn hóa nhất là trong hành vi ứng xử văn hóa
chưa đẹp, phản thẩm mỹ Để khắc phục tình trạng này, các trường THPT cần
quan tâm đến công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học
sinh, coi đây là vấn đề quan trọng, góp phần không nhỏ thực hiện mục tiêu giáo
dục: Đức, Trí, Thể, Mỹ.
Xuất phát từ nhận thức và thực tiễn trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản
lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT Thành
phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý
giáo dục.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp
quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT
Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay, nhằm góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhân cách học sinh.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT Thành
phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các
trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Giới hạn về nội dung
Văn hóa ứng xử của học sinh được biểu hiện trong tất cả các hoạt động
của cuộc sống hàng ngày, nhưng trong phạm vi đề tài này chúng tôi chỉ nghiên
cứu văn hóa ứng của học sinh trong nhà trường bậc THPT, cụ thể là: cách ứng
xử của học sinh với thầy cô, với bạn bè và trong việc chấp hành nội quy, quy
chế của nhà trường.
4.2. Giới hạn về khách thể điều tra
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tôi lựa chọn điều tra trên 20 cán bộ
quản lý, 100 giáo viên và 308 học sinh của 4/5 trường THPT trên địa bàn
Thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT
Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc trong những năm qua đã có nhiều kết quả
tốt. Tuy nhiên quá trình giáo dục còn gặp khó khăn, bất cập, vì thế vẫn còn hiện
tượng học sinh vi phạm nội quy, quy định học tập, vi phạm chuẩn mực đạo đức
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

4
xã hội kết quả chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội trong giai đoạn hiện
nay. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý giáo dục văn hóa ứng xử cho học
sinh một cách khoa học hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tế của các nhà
trường thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhân cách của
học sinh.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho
học sinh THPT.
6.2. Tìm hiểu, đánh giá thực trạng giáo dục văn hóa ứng xử, quản lý giáo dục văn
hóa ứng xử cho học sinh các trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học
sinh các trường THPT Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh phúc trong giai đoạn
hiện nay.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các văn
bản, tài liệu, công trình khoa học có liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý
luận về vấn đề nghiên cứu.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu.
Sử dụng hệ thống câu hỏi đóng và câu hỏi mở để khảo sát trên cán bộ,
GV và HS THPT trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên nhằm tìm hiểu thực trạng
giáo dục VHƯX và những yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục VHƯX cho HS. Đây
là phương pháp chủ yếu sử dụng để thu thập thông tin.
- Phương pháp quan sát.
Người nghiên cứu tri giác các hoạt động giáo dục VHƯX của cán bộ
lãnh đạo, GV và biểu hiện của HS nhằm thu thập thông tin.
- Phương pháp trò chuyện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

5
Với phương pháp này, người nghiên cứu trò chuyện với một số CBQL,
GV và HS. Nội dung xoay quanh vấn đề VHƯX và thực trạng giáo dục VHƯX
cho HS hiện nay.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến của những nhà giáo dục trực tiếp làm
công tác giáo dục HS.
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ
Sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu thu được.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục. Luận văn
chính được chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử
cho học sinh THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho
học sinh các trường THPT Thành phố Vĩnh Yên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho
học sinh THPT Thành phố Vĩnh Yên trong giai đoạn hiện nay.