Tiến Sĩ Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trong các trường THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh

LỜI CẢM ƠN
Về những người thầy kính yêu, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến GS.TS Phan Văn Kha, TS. Nguyễn Kim Dung đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi cũng xin gửi lời cảm tạ đến các thầy cô trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Xin cảm ơn Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp tư liệu, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận án.
Chân thành cảm ơn hiệu trưởng các trường THPT Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp chúng tôi trong suốt quá trình khảo sát, lấy dữ liệu và cung cấp thông tin.
Luận án này có được cũng nhờ sự giúp đỡ và hỗ trợ quý báu của những người thân trong gia đình và bạn bè đồng nghiệp. Tôi đã nhận và xin cảm ơn ý kiến tư vấn, sự giúp đỡ lớn lao của các cơ quan và các cá nhân đã hỗ trợ giúp đỡ tôi trong thời gian qua.
Luận án không sao tránh khỏi những sơ sót, khiếm khuyết khi nghiên cứu và biên tập. Kính mong được sự chỉ dẫn và hỗ trợ của quý thầy cô, quý đồng nghiệp.











MỤC LỤC
Lời cam đoan ii
Lời cảm ơn iii
Mục lục iii
Danh mục cụm từ viết tắt iii
Danh mục các bảng iii
Danh mục sơ đồ iii
MỞ ĐẦU 3
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HẠNH KIỂM HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 3
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 3
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước 3
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước 3
1.2. Các khái niệm cơ bản 3
1.2.1. Nhân cách 3
1.2.2. Đạo đức 3
1.2.3. Hạnh kiểm học sinh 3
1.2.4. Đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh 3
1.3. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.3.1. Mục đích đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.3.2. Nguyên tắc đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.3.3. Tiêu chí đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.3.4. Hình thức và phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.3.5. Quy trình đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.4.2. Lập kế hoạch hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.4.3. Tổ chức hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học
phổ thông 3
1.4.4. Chỉ đạo hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học
phổ thông 3
1.4.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý các hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
1.5.1. Đặc điểm sinh lý, tâm lý học sinh trung học phổ thông 3
1.5.2. Nhà trường 3
1.5.3. Gia đình 3
1.5.4. Các yếu tố khác 3
Kết luận chương 1 3
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HẠNH KIỂM HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3
2.1. Khái quát tình hình phát triển giáo dục trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh 3
2.1.1. Một số đặc điểm của Thành phố Hồ Chí Minh có ảnh hưởng tới hạnh kiểm của học sinh trung học phổ thông 3
2.1.2. Kết quả giáo dục của học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh 3
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng 3
2.2.1. Mẫu khảo sát bằng phương pháp điều tra bảng hỏi 3
2.2.2. Cách thức thu thập các dữ liệu, thông tin hỗ trợ 3
2.2.3. Quy ước cách thức xử lý số liệu 3
2.3. Thực trạng chung về hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh ở các trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh 3
2.3.1. Thực trạng chung về hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông Thành phố Hồ Chí Minh 3
2.3.2. Thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông tại TP. HCM 3
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
2.4.1. Thực trạng quản lý của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cho học sinh 3
2.4.2. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
2.4.3. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM 3
2.4.4. Thực trạng về đội ngũ tham gia vào quá trình đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
2.5. Đánh giá chung về quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh 3
Kết luận chương 2 3
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HẠNH KIỂMHỌC SINH THPT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp 3
3.1.1. Đảm bảo tính cần thiết 3
3.1.2. Đảm bảo tính khả thi 3
3.1.3. Đảm bảo tính phù hợp 3
3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa và hiệu quả 3
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh 3
3.2.1. Biện pháp 1. Chỉ đạo các trường THPT tổ chức bộ máy quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS 3
3.2.2. Biện pháp 2. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng chuyên đề bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên, giám thị về đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
3.2.3. Biện pháp 3. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi dưỡng CBQL, GV, Giám thị về đánh giá hạnh kiểm cho HS THPT 3
3.2.4. Biện pháp 4. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện bổ sung các nội dung, tiêu chí đánh giá xếp loại hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
3.2.5. Biện pháp 5.Tổ chức, chỉ đạo xây dựng thang đo đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3
3.2.6. Biện pháp 6. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh bằng phương pháp giáo dục kỷ luật tích cực 3
3.2.7. Biện pháp 7. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh thông qua các hoạt động giáo dục trải nghiệm 3
3.2.8. Biện pháp 8. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng qui trình đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông 3
3.3. Tổ chức khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 3
3.4. Thực nghiệm biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại TP. HCM 3
Kết luận chương 3 3
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 3
NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 3
TÀI LIỆU THAM KHẢO 3
PHỤ LỤC 3


DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Đọc là
CBQL Cán bộ quản lý
CB Cán bộ
CL Công lập
CSVC Cơ sở vật chất
HCM Hồ Chí Minh
HS Học sinh
HSSV Học sinh, sinh viên
GD Giáo dục
GDCD Giáo dục công dân
GDĐT Giáo dục và Đào tạo
GDKLTC Giáo dục kỉ luật tích cực
GV Giáo viên
GVBM Giáo viên bộ môn
GVCN Giáo viên chủ nhiệm
NV Nhân viên
ĐTB Điểm trung bình
THPT Trung học phổ thông
THCS Trung học cơ sở
TCCN Trung cấp chuyên nghiệp
TT Thông tư
TT58 Thông tư 58/TT-BGDĐT
TT08 Thông tư 08/TT-BGDĐT
Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh
UBND Ủy ban nhân dân



DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Bảng khảo sát quan niệm về hạnh kiểm 3
Bảng 2.1. Tổng hợp số liệu về số HS, số lớp số trường, số GV 3
Bảng 2.2. Kết quả học tập của HS THPT 3
Bảng 2.3. Kết quả thi tốt nghiệp THPT trong 3 năm gần đây 3
Bảng 2.4. Đối tượng khảo sát 3
Bảng 2.5. Quy ước xử lý số liệu 3
Bảng 2.6. Kết quả hạnh kiểm HS THPT 3
Bảng 2.7. Thực trạng về hạnh kiểm HS THPT 3
Bảng 2.8. Thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3
Bảng 2.9. Kết quả đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT Lương Thế Vinh 3
Bảng 2.10. Thống kê kết quả môn Giáo dục công dân THPT Lương Thế Vinh 3
Bảng 2.11. Kết quả đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT Trần Khai Nguyên 3
Bảng 2.12. Thống kê kết quả môn GDCD của học sinh THPT Trần
Khai Nguyên 3
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3
Bảng 2.14. Mức độ ảnh hưởng của nhà trường đến hạnh kiểm HS 3
Bảng 2.15. Mức độ ảnh hưởng của gia đình đến hạnh kiểm HS 3
Bảng 2.16. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS 3
Bảng 2.17. Tình hình đội ngũ giám thị trong các trường THPT 3
Bảng 2.18. Tình hình đội ngũ giáo viên tư vấn trong các trường THPT 3
Bảng 3.1. Lấy ý kiến về tính khả thi và tính cần thiết của nội dung chuyên đề bồi dưỡng CBQL, GV về đánh giá hạnh kiểm cho HS 3
Bảng 3.2. Nội dung đánh giá hạnh kiểm HS THPT Tp.HCM 3
Bảng 3.3. Tổng hợp về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 3
Bảng 3.4. Kết quả khảo sát thực nghiệm đo trình độ đầu vào 3
Bảng 3.5. Kết quả khảo sát lý thuyết quá trình nhóm thực nghiệm 3
Bảng 3.6. Kết quả khảo sát thực hành quá trình của nhóm thực nghiệm 3
Bảng 3.7. Kết quả khảo sát lý thuyết đầu ra 3
Bảng 3.8. Kết quả khảo sát thực hành đầu ra 3

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Trình bày quá trình giáo dục theo Tyler 3
Sơ đồ 1.2. Sơ đồ mô tả sự hình thành và phát triển nhân cách 3
Sơ đồ 1.3. Sơ đồ đánh giá hạnh kiểm HS 3
Sơ đồ 1.4. Quy trình đánh giá giáo dục chi tiết 3
Sơ đồ 1.5. Quy trình đánh giá hạnh kiểm học sinh phổ thông 3
Sơ đồ 1.6. Quy trình đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT theo tình hình cụ thể 3
Sơ đồ 1.7. Sơ đồ phân cấp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3
Sơ đồ 1.8. Quy trình quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3
Sơ đồ 3.1. Quy trình đánh giá hạnh kiểm HS THPT 3

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Luật Giáo dục 2005 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục năm 2009 đã xác định mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Trong nhà trường phổ thông nói chung, nhà trường trung học phổ thông (THPT) nói riêng, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục là một trong những khâu quan trọng của hoạt động giáo dục tổng thể. Kiểm tra, đánh giá không chỉ nhằm đánh giá kết quả quá trình học tập, rèn luyện của học sinh, khuyến khích, tạo động lực cho học sinh, giúp học sinh tiến bộ không ngừng mà còn cung cấp thông tin phản hồi giúp nhà quản lý, giáo viên hiểu rõ thực trạng chất lượng giáo dục, từ đó có những điều chỉnh thích hợp cho hoạt động giáo dục. Không những thế, đánh giá kết quả giáo dục còn giúp cơ quan giáo dục, các nhà quản lí và hoạch định chính sách có được các số liệu, thông tin về chất lượng và trình độ của hệ thống giáo dục các cấp để có những điều chỉnh, bổ sung và chỉ đạo kịp thời. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm của học sinh ở các trường THPT là một trong những bộ phận quan trọng trong hoạt động đánh giá kết quả giáo dục nói chung. Trong đó, đánh giá hạnh kiểm học sinh ngoài tính chất quan trọng còn thể hiện nét đặc thù về đối tượng được đánh giá - là nhân cách, đạo đức của học sinh. Đặc biệt trong tình hình hiện nay, xuất phát từ điều kiện kinh tế - xã hội, sự giáo dục của nhà trường và gia đình, đạo đức của thanh niên, học sinh nói chung trong đó tại Thành phố Hồ Chí Minh (Tp.HCM) nói riêng, có một số biểu hiện xuống cấp nghiêm trọng như tính ích kỷ, vô cảm, lối sống thực dụng, hưởng thụ Những biểu hiện này đặc biệt được xã hội quan tâm trong đó có vai trò của các nhà làm công tác giáo dục. Nhiệm vụ chung của giáo dục phổ thông, bên cạnh trang bị tri thức cho học sinh thì việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh là mục tiêu cơ bản của các nhà trường cần thực hiện. Trong đó, về giáo dục đạo đức, cùng với việc tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh thì việc đánh giá kết quả hoạt động giáo dục đạo đức là khâu thiết yếu góp phần kịp thời tác động, uốn nắn học sinh theo hướng tích cực về đạo đức, hạnh kiểm.
Ở trường THPT, hạnh kiểm được xem như là đạo đức. Vì thế hoạt động đánh giá hạnh kiểm căn cứ biểu hiện cụ thể về thái độ và hành vi đạo đức. Việc nhận dạng bản chất khái niệm như thế cũng như việc tìm kiếm mối quan hệ giữa hạnh kiểm với các khái niệm liên quan chặt chẽ như đạo đức, phẩm chất, giá trị, đã và đang tạo ra những vấn đề cần được xem xét với việc soạn thảo các văn bản pháp quy, chỉ đạo thực hiện hoạt động đánh giá hạnh kiểm một cách thống nhất và có hiệu quả của giáo viên ở trường trung học phổ thông. Trước hết cần có sự đồng thuận trong quan niệm về hạnh kiểm học sinh (HS) thông qua bản chất, ý nghĩa, nội dung, mối quan hệ giữa hạnh kiểm và đạo đức, thông qua việc định nghĩa các khái niệm.
Hoạt động đánh giá, xếp loại HS trong trường THPT vẫn được tiến hành từ trước đến nay theo Thông tư 58 (TT 58) của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) bao gồm: đánh giá, xếp loại hạnh kiểm; đánh giá, xếp loại học lực. Trong thực tế, việc đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ. Những căn cứ, tiêu chuẩn để đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS chưa hướng đến đầy đủ các phạm trù đạo đức, còn thiếu những tiêu chí, chỉ số quan trọng để đánh giá kĩ năng xã hội của HS. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS chưa đảm bảo được sự thống nhất trong tất cả cơ sở giáo dục và đặc biệt là thiếu những thay đổi mang tính cập nhật, phù hợp với những đặc điểm của bối cảnh mới. Mục đích của đánh giá hạnh kiểm là để giáo dục đạo đức cho HS. Chính vì vậy muốn giáo dục đạo đức cho HS tốt hơn thì cần thay đổi phương pháp, kỹ thuật, nội dung của đánh giá hạnh kiểm.
Sự phát triển nhanh chóng của các lĩnh vực kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế nói chung và ở Tp.HCM nói riêng đang tác động đa chiều, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ. Theo tổng kết chương trình giáo dục rèn luyện đạo đức, tác phong lối sống của HS trong 3 năm gần đây, Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Tp.HCM đã nhận định “Một số HS THPT của thành phố chưa rèn luyện cho mình một lý tưởng sống đẹp, hướng đến cộng đồng. Sự ích kỷ, thói quen hưởng thụ, quá xem trọng cá nhân, nạn bạo lực trong xã hội đe dọa môi trường trong lành của học đường .”. Thực tiễn này khiến xã hội và ngành giáo dục đặc biệt quan tâm đến vấn đề giáo dục đạo đức, lối sống cho HS trong các nhà trường nói chung và hoạt động đánh giá hạnh kiểm, đạo đức của học sinh THPT nói riêng.
Công tác quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm, đạo đức của học sinh ở các trường THPT tại Tp.Hồ Chí minh đã được thực hiện theo các quy chế, thông tư, hướng dẫn của Bộ GDĐT, Sở GDĐT và đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần phản ánh chất lượng giáo dục phẩm chất, nhân cách học sinh. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông, công tác này bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế. Báo cáo tổng kết năm học 2012-2013 đã nhận định: “Công tác quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM còn chưa đồng bộ, chưa chặt chẽ từ khâu lập kế hoạch, tổ chức đến việc thực hiện và kiểm tra đánh giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm trong nhà trường THPT”.
Tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu về đạo đức, hoạt động giáo dục đạo đức, hạnh kiểm học sinh trong nhà trường, song nghiên cứu sâu về hạnh kiểm của HS,hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS, đặc biệt quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cả về lý luận và thực tiễn theo đối tượng HS của từng cấp học, trong đó có học sinh THPT thì hầu như còn ít công trình trong thời gian qua.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trong các trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh”.
2.Mục đích nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đánh giá hạnh kiểm HS THPT, khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM, từ đó xây dựng các biện pháp đổi mới quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại TP.HCM phù hợp với tình hình phát triển của xã hội.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS ở trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại Tp.HCM.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Đánh giá hạnh kiểm HS và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS hiện nay tại các trường THPT ở Tp.HCM chưa đồng bộ. Việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và đánh giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS chưa đáp ứng yêu cầu. Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua việc bổ sung các tieu chí, quy trình, đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm và các biện pháp về bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn về đánh giá hạnh kiểm HS cho các đối tượng tham gia đánh giá hạnh kiểm thì sẽ cải tiến công tác quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong trường THPT.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm trong các trường THPT tại Tp.HCM.
5.3. Xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại Tp.HCM phù hợp với tình hình phát triển của xã hội hiện nay.
5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp và thực nghiệm một biện pháp đã xây dựng.
6. Giới hạn nghiên cứu
- Về loại hình trường: Luận án chỉ nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT và xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS tại các trường THPT công lập trên địa bàn Tp.HCM thuộc Sở GDĐT Tp.HCM quản lý.
- Về nội dung các biện pháp: Luận án chỉ tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS ở cấp trường THPT, cấp Sở GDĐT không tính đến các biện pháp cấp Bộ GDĐT.
- Về phạm vi thực nghiệm: Chỉ thực nghiệm một biện pháp về quản lý nhằm phát triển, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong trường THPT phù hợp với tình hình phát triển xã hội hiện nay.
- Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng, tìm hiểu hoạt động, thu thập số liệu khảo sát trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2014.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
7.1.1. Tiếp cận hệ thống
Luận án tiếp cận theo quan điểm hệ thống để nghiên cứu về đánh giá hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm là một thành tố trong hệ thống quản lý giáo dục nói chung và quản lý chất lượng HS nói riêng. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động đánh giá giáo dục khác.
7.1.2. Tiếp cận thực tiễn
Luận án tiếp cận theo quan điểm thực tiễn để nghiên cứu về đánh giá hạnh kiểm và quản lý họat động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Mọi thay đổi của đời sống, văn hóa, xã hội đều có tác động rất lớn đến hành vi, thái độ, cách ứng xử và đạo đức của con người. Giáo dục đạo đức, hạnh kiểm cho HS cũng như đánh giá hạnh kiểm của HS phải phù hợp với sự phát triển chuẩn mực đạo đức của xã hội hiện đại.
7.1.3. Tiếp cận lịch sử-logic
Luận án tiếp cận theo quan điểm lịch sử - logic. Những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, hạnh kiểm HS THPT luôn phải đáp ứng với sự vận động thay đổi của xã hội hiện đại. Do vậy khi xây dựng các tiêu chí đánh giá hạnh kiểm cũng như cách thức đánh giá hạnh kiểm HS THPT phải đặt trong định hướng phát triển chung của Tp.HCM về yêu cầu của một công dân hiện đại, năng động hội nhập nhưng không làm mất đi bản sắc dân tộc, truyền thống của người Việt Nam.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa cơ sở lý luận từ các công trình được lựa chọn trong và ngoài nước có liên quan đến đánh giá hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Mục đích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi nhằm khảo sát thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM. Ngoài ra, phương pháp này còn sử dụng để hỏi ý kiến về tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp được xây dựng.
Nội dung: Khảo sát thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT như tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá hạnh kiểm HS THPT, qui trình đánh giá hạnh kiểm HS THPT, sử dụng kết quả hạnh kiểm HS THPT ; Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua các chức năng như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo kiểm tra đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Công cụ: Xây dựng bộ công cụ là phiếu khảo sát dùng cho các đối tượng sau: Phụ lục 1 dùng chocán bộ quản lý (CBQL) cấp Sở; CBQL, giáo viên (GV) của trường THPT; Phụ lục 2 dùng cho cha mẹ HS và HS trường THPT.
7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Mục đích: Sử dụng phương pháp nàynhằm trao đổi, phỏng vấn một số CBQL, GV, cha mẹ HS, HS về hoạt động đánh giá hạnh kiểm, quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Nội dung: Phỏng vấn cụ thể về mục đích, nội dung, qui trình, kết quả đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Phỏng vấn về những khó khăn và thuận lợi trong quá trình thực hiện việc đánh giá hạnh kiểm của HS THPT theo Thông tư 58 và Thông tư 08 của Bộ GDÐT.
Xây dựng công cụ phỏng vấn là phiếu phỏng vấn CBQL, GV (Phụ lục 3), phiếu phỏng vấn cha mẹ HS(Phụ lục 4), phiếu phỏng vấn HS (Phụ lục 5).
7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm tìm hiểu về những hoạt động quản lý cấp Bộ, cấp Sở, cấp trường về đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua các văn bản chỉ đạo, những qui định, nội qui nhà trường, báo cáo tổng kết, xếp loại học sinh
Nội dung:
- Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp tất cả văn bản qui phạm pháp luật chỉ đạo từ các cơ quan quản lý cấp Bộ GDĐT, Sở GDĐT về đánh giá hạnh kiểm HS THPT trong những năm gần đây.
- Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp tất cả các hồ sơ xử lý vi phạm kỷ luật HS của trường THPT.
- Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp nội dung, tiêu chí đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
- Nghiên cứu phân tích, đánh giá việc dạy môn Giáo dục Công dân (GDCD) và thực hiện lồng ghép đánh giá hạnh kiểm HS qua kết quả môn GDCD theo Thông tư 58 của Bộ GDĐT.
- Nghiên cứu phân tích, đánh giá việc xét khen thưởng và vi phạm của HS theo thông tư 08 của Bộ GDĐT.
7.2.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Mục đích: Sử dụng phương phápnhằm thu thập ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý giáo dục, đặc biệt là các chuyên gia trong lĩnh vực đánh giá và quản lý đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Nội dung: Trao đổi về tiêu chuẩn, quy trình, thang đo trong việc đánh giá hạnh kiểm HS THPT; trao đổi về cách thức quản lý hiện nay của Hiệu trưởng THPT về đánh giá hạnh kiểm HS.
Công cụ là phiếu phỏng vấn chuyên gia (Phụ lục 6).
Tổ chức tọa đàm lấy ý kiến của Hiệu trưởng THPT về thực hiện TT58 và TT08.
7.2.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Phương pháp này nhằm tổng kết một sốkinh nghiệm của các tỉnh, thành khác về tổ chức quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT;Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về giáo dục đạo đức, hạnh kiểm cũng như đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Sử dụngcông cụởPhụ lục 8.
7.2.2.6. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình (case study)
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm nghiên cứu sâu ở trường THPT về hoạt động đánh giá hạnh kiểm bao gồm: Tiêu chí đánh giá, quy trình đánh giá, phương pháp đánh giá, xếp loại đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá.
Nội dung: Tiến hành nghiên cứu điển hình 02 trường THPT là THPT Trần Khai Nguyên, Quận 5 và THPT Lương Thế Vinh, Quận 1.
7.2.2.7. Phương pháp quan sát
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm quan sát các hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong trường THPT của GV, giám thị. Quan sát và ghi nhận những tình huống đánh hạnh kiểm của những HS bị vi phạm kỉ luật.
Nội dung: Quan sát việc ứng xử của GV, giám thị khi nhận xét, đánh giá hành vi cụ thể của HS.
7.2.2.8. Phương pháp thực nghiệm
Mục đích: Sử dụng phương pháp nàynhằm chứng minh tính khả thi và tính cần thiết của biện pháp được lựa chọn để thực nghiệm, góp phần khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.
Nội dung: Tiến hành tổ chức thực nghiệm giải pháp “bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên và cán bộ quản lý về hạnh kiểm và đánh giá hạnh kiểm HS tại Tp.HCM”.


7.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Luận án sử dụng kỹ thuật thống kê toán học để thống kê, phân tích số liệu trong các bảng hỏi, và các số liệu, thông tin thu thập được từ các phương pháp nghiên cứu khoa học đã sử dụng trong luận án.
8. Đóng góp mới của luận án
8.1. Về lý luận
Luận án góp phần phát triển những vấn đề lý luận về hoạt động đánh giá hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cho HS THPT. Trong đó luận án đã đi sâu phân tích làm sáng rõ và phân biệt 2 khái niệm đạo đức và hạnh kiểm học sinh; xây dựng lý luận về hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT bao gồm mục đích đánh giá, tiêu chí đánh giá, quy trình đánh giá, phương pháp và kỹ thuật đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT. Trên cơ sở tiếp cận mục tiêu quản lý và chức năng quản lý, luận án xây dựng lý luận về quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua các khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Luận an đã xây dựng 8 biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
8.2. Về thực tiễn
Trên cơ sở lý luận và kết hợp các phương pháp nghiên cứu thực tiễn, luận án đã khảo sát, đánh giá được thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM gồm thực trạng về mục đích đánh giá, tiêu chí đánh giá, quy trình đánh giá, phương pháp và kỹ thuật đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT. Luận án đã khảo sát và phân tích sâu thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua các chức năng như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Từ đó có những đánh giá chung về ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM. Căn cứ vào 8 biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT đã xây dựng, luận án tiến hành khảo nghiệm các biện pháp, thực nghiệm 1 biện pháp và chứng minh được tính cần thiết, khả thi, có thể áp dụng vào thực tiễn của biện pháp này.
9. Cấu trúc luận án
Mở đầu
Chương 1: Cở sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại Tp.HCM
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại Tp.HCM
Kết luận và khuyến nghị; Danh mục công trình của tác giả liên quan đến luận án; Tài liệu tham khảo; Phụ lục