Báo Cáo Quá trình hình thành và phát triển của Bộ kế hoạch và đầu tư

I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ:

Bộ Kế hoạch và Đầu tư được thành lập ngay sau khi cách mạng tháng tám thành công. Ngày 31 tháng 12 năm 1945, Chủ tịch Chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã ra sắc lệnh số 78- SL thành lập uỷ ban nghiên cứu khoa học kiến thiết (tức là Bộ Kế hoạch và Đầu tư ) nhằm nghiên cưú soạn thảo kế hoạch kiến thiết Quốc gia về các ngành kinh tế, tài chính, xã hội, văn hoá trình Chính phủ. Chương trình diệt giặc đói, giặc dốt giặc ngoại xâm bắt đầu từ đó.
Sau đó 5 năm, ngày 14 - 4 - 1950, Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra sắc lệnh số 68 - SL thành lập Ban Kinh tế Chính phủ thay cho Uỷ ban nghiên cứu kế hoạch kiến thiết có nhiệm vụ nghiên cứu, soạn thảo đệ trình Chính phủ những đề án về chính sách, chương trình phát triển kinh tế xã hội, những kế hoạch quan trọng về kinh tế nhằm động viên sức người sức của cho công cuộc kháng chiến lần thứ nhất thắng lợi.
Nhiệm vụ nặng nề lại một lần nữa đặt trên vai Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Trong phiên họp ngày 8 - 10 - 1955, Hội đồng Chính phủ đã quyết định thành lập uỷ bản kế hoạch Quốc gia và sau đó ngày 14 - 10 - 1959, Thủ tướng Chính phủ ra thông tư số 603 TTg xác định nhiệm vụ chức năng của Uỷ ban Kế hoạch Quốc gia và nêu rõ"Trong chế độ dân chủ nhân dân của chúng ta ở miền Bắc, việc khôi phục và phát triển kinh tế và văn hoá phải dần dần kế hoạch hoá; Uỷ ban Kế hoạch Quốc gia sẽ thực hiện từng bước công việc kế hoạch hoá này".
Kể từ đó, hệ thống cơ quan kế hoạch từ Trung ương đến địa phương được thành lập, bao gồm uỷ ban Kế hoạch Quốc gia và các bộ phận kế hoạch của các Bộ Trung ương, Ban kế hoạch ở các khu, tỉnh, huyện đảm đương nhiệm vụ xây dựng các dự án kế hoạch phát triển kinh tế văn hoá, tiến hành công tác thống kê, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch.
Ngay sau khi được thành lập, Uỷ ban kế hoạch Quốc gia đã bắt tay vào việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng các kế hoạch khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1956 - 1957) và kế hoạch 3 năm cải tạo phát triển kinh tế ở miền Bắc (1958 - 1960), tập trung giải quyết những nhiệm vụ còn lại của công cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Chia ruộng đất cho nông dân, tiến hành hợp tác hoá nông nghiệp và thiết lập quan hệ sản xuất mới ở nông thôn phục hồi và xây dựng các cơ sở sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải, phát triển mạng lưới thương nghiệp quốc doanh, HTX sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, phát triển sự nghiệp giáo dục, văn hoá, y tế, xã hội .
Tiếp theo đó, kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965), kế hoạch chuyển hướng thời chiến (1965 - 1975) được tập trung nghiên cứu, xây dựng và thực hiện có kết quả đã mang lại những ý nghĩa hết sức lớn lao trong việc hoàn thành các mục tiêu chiến lược qua từng chặng đường lịch sử của đất nước.
Từ giữa năm 1975, đất nước đã hoàn toàn giải phóng, non sông thu về một mối, Uỷ ban kế hoạch Nhà nước đã cùng với các ngành, các cấp, các địa phương xây dựng kế hoạch 5 năm lần thứ hai (1976 - 1980) với mục tiêu đưa cả nước cùng tiến lên Chủ nghĩa xã hội và sau đó, các kế hoạch 5 năm lần thứ 3 (1981 - 1985), lần thứ 4 (1986 - 1990), lần thứ 5 (1976 - 1980), lần thứ 6 (1996 - 2000), được xây dựng và chỉ đạo thực hiện đã đưa nền kinh tế của đất nước từng bước thoát khỏi những khó khăn thử thách, có lúc tưởng chừng như không trụ được dần dân đã được hồi sinh đổi mới và phát triển.
Ngày 9 - 10 - 1961, Hội đồng chính phủ đã ra Nghị định số 158 CP quy định nhiệm vụ quyền hạn và tổ chức bộ máy của uỷ ban Kế hoạch Nhà nước. Đây là nghị định đầu tiên mang tính pháp quy dưới luật của Nhà nước quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan kế hoạch trung ương
Nghị định đã xác định rõ: Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước là cơ quan của Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm xây dựng kế hoạch hàng năm và kế hoạch dài hạn phát triển kinh tế và văn hoá quốc dân theo đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Uỷ ban kế hoạch Nhà nước còn có trách nhiệm quản lý công tác xây dựng cơ bản của Nhà nước bảo đảm công tác xây dựng cơ bản đúng theo đường lối, chính sách, kế hoạch của Nhà nước nhằm rút ngắn thời gian xây dựng, bảo đảm chất lượng công trình tốt và giá thành hạ. Đến nay Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước được đổi thành Bộ Kế hoạch và Đầu tư.