Thạc Sĩ Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục mầm non - Đinh Văn Vang

8 | MODULE MN 35
A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
i mi ni dung và phng pháp giáo dc theo hng “Ly tr em làm
trung tâm”, m"i ho#t $ng giáo dc hng vào tr em, vì s’ phát tri(n
c)a tr em là xu hng $i mi giáo dc c)a ngành h"c M-m non nc
ta hi.n nay. ( t ch0c các ho#t $ng ch1m sóc — giáo dc tr em l0a
tui m-m non theo xu hng này, nhà giáo dc c-n ph4i hi(u rõ $6c
$i(m phát tri(n tâm sinh lí c)a tr em l0a tui m-m non nói chung và
c)a tr em l0a tui m-m non trong $8a phng mình. Do v:y vi.c nghiên
c0u s’ phát tri(n c)a tr em tr< thành mt nhu c-u thi=t y=u làm c s<
cho vi.c xây d’ng ni dung và l’a ch"n các phng pháp, phng ti.n,
hình th0c t ch0c các ho#t $ng ch1m sóc — giáo dc tr em phù h?p vi
$@i t?ng giáo dc (tr em) c)a $8a phng mình.
Nghiên c0u tr em là mt vn $D khó kh1n và ph0c t#p. K=t qu4 nghiên
c0u ph thuc khá ln vào vi.c l’a ch"n và sH dng các phng pháp
nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non. Trong tài li.u này gii thi.u
nhJng vn $D c b4n, hi.n $#i vD vi.c nghiên c0u tr em, tL các quan
$i(m ti=p c:n mang tính $8nh hng c)a phng pháp lu:n (các quan
$i(m ti=p c:n: ti=p c:n l8ch sH, ti=p c:n ho#t $ng, ti=p c:n tích h?p, )
$=n các phng pháp nghiên c0u c th( (nhóm phng pháp nghiên
c0u lí lu:n, nhóm phng pháp nghiên c0u th’c tiOn, phng pháp xH lí
s@ li.u bPng toán h"c th@ng kê); gii thi.u cách ti=n hành mt nghiên
c0u tr em, tL vi.c phát hi.n vn $D $=n vi.c xây d’ng $D cng nghiên
c0u, tri(n khai nghiên c0u, vi=t báo cáo và áp dng k=t qu4 nghiên c0u
vào th’c tiOn nhPm nâng cao cht l?ng ch1m sóc — giáo dc tr em.
B. MỤC TIÊU
1. Mục tiêu chung
Module này giúp cho ngSi h"c thy $?c vai trò/s’ c-n thi=t ph4i
nghiên c0u tr em trong công tác ch1m sóc — giáo dc tr em; trang b8
cho ngSi h"c các quan $i(m ti=p c:n trong nghiên c0u tr em; cung cp
cho ngSi h"c nhJng phng pháp nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m
non, cách phát hi.n và tri(n khai nghiên c0u $D tài, vi=t báo cáo k=t qu4
nghiên c0u; kW n1ng h?p tác vi $Xng nghi.p trong nghiên c0u khoa h"c
giáo dc m-m non, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC MẦM NON | 9
2. Mục tiêu cụ thể
— Kin thc
+ NZm $?c s’ c-n thi=t ph4i nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non
trong vi.c nâng cao hi.u qu4 t ch0c các ho#t $ng giáo dc m-m non.
+ NZm $?c các quan $i(m ti=p c:n mácxít trong nghiên c0u khoa h"c
giáo dc m-m non.
+ NZm $?c $6c $i(m, ni dung, các bc ti=n hành và nhJng yêu c-u c)a
các phng pháp nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non.
+ NZm $?c ti=n trình tri(n khai mt $D tài nghiên c0u khoa h"c giáo dc
m-m non.
— K
nng
+ Bi=t quán tri.t và v:n dng các quan $i(m ti=p c:n mácxít trong quá
trình nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non.
+ Bi=t l’a ch"n, thi=t k= và tri(n khai k= ho#ch nghiên c0u mt $D tài
nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non.
+ Bi=t l’a ch"n và tri(n khai các phng pháp nghiên c0u khoa h"c phù
h?p vi $D tài $ã ch"n.
+ Bi=t phân tích, bình lu:n, vi=t và trình bày báo cáo khoa h"c.
+ Bi=t ph@i h?p vi $Xng nghi.p $( tri(n khai mt $D tài nghiên c0u khoa
h"c giáo dc m-m non.
— Thái 
+ Có ý th0c t’ giác, ch) $ng trong vi.c h"c t:p, nghiêm c0u tài li.u nhPm
nZm vJng tri th0c, kW n1ng nghiên c0u khoa h"c giáo dc m-m non.
+ Tích c’c, ch) $ng v:n dng nhJng tri th0c, kW n1ng $ã có vào nghiên
c0u th’c tiOn mt s@ vn $D c-n thi=t trong công tác giáo dc m-m non.
+ Có ý th0c cng tác, h"c h_i $Xng nghi.p trong vi.c nghiên c0u khoa h"c. 10 | MODULE MN 35
C. NỘI DUNG
Nội dung 1
QUAN IdM TIeP CgN TRONG NGHIÊN CmU KHOA HnC GIÁO DpC
MqM NON
Hot ng 1. Nghiên cu — tìm hiu s cn thit phi nghiên cu khoa
hc giáo d"c mm non (1 tit)
1.1. Mc tiêu ho
t ng: Giúp ngSi h"c
— NZm $?c ý nghWa, t-m quan tr"ng c)a vi.c nghiên c0u s’ phát tri(n c)a
tr em trong công tác ch1m sóc, giáo dc tr em.
— Có nhJng hi(u bi=t c-n thi=t vD tr em và s’ phát tri(n c)a tr em.
— Tích c’c, ch) $ng nghiên c0u $6c $i(m phát tri(n c)a tr em nhPm
nâng cao hi.u qu4 công tác ch1m sóc, giáo dc tr em.
1.2. Thông tin ngun
Tr em là $@i t?ng nghiên c0u c)a nhiDu lWnh v’c khoa h"c, $6c bi.t là
khoa h"c giáo dc m-m non.
Tr em là gì?
Trong xã hi hi.n $#i, tr em $?c nhìn nh:n trong m@i quan h. tng
hòa giJa cái t’ nhiên và cái xã hi, cái bên ngoài và cái bên trong. Theo
$ó, tr em $?c nhìn nh:n nh là mt th’c th( t’ nhiên $ang phát tri(n
vD nhiDu m6t (sinh h"c, v1n hóa và tâm lí) $( tr< thành nhân cách — mt
thành viên c)a xã hi.
TL l"t lòng cho $=n lúc tr<ng thành (thSng là vào kho4ng 17 — 18 tui)
mui $0a tr ph4i tr4i qua mt quá trình phát tri(n (development) bao
gXm nhiDu thSi kì, nhiDu giai $o#n, nhiDu pha.
v mui giai $o#n phát tri(n $Du mang nhJng $6c $i(m riêng $6c trng
cho mui $0a tr. TL giai $o#n này $=n giai $o#n sau là mt bc chuy(n
bi=n mang tính nh4y v"t, có s’ bi=n $i vD cht và s’ phát tri(n < mt
giai $o#n vLa là k=t qu4 c)a giai $o#n trc $ó, vLa là tiDn $D cho bc
phát tri(n ti=p theo. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC MẦM NON | 11
TL nhJng vn $D $ã $?c phân tích trên, chúng ta c-n nhìn nh:n tr em
trong tính ph0c h?p, tính tng th( c)a nó. Do v:y, tr em là $@i t?ng
nghiên c0u c)a nhiDu khoa h"c (sinh lí h"c, tâm lí h"c, giáo dc h"c, xã
hi h"c). ây chính là quan $i(m c b4n trong phng pháp lu:n nghiên
c0u tr em.

c im ca tr em ngày nay
Do $iDu ki.n kinh t=, v1n hóa — xã hi ngày nay phát tri(n phong phú, $a
d#ng, tr em $?c thLa h<ng nhJng thành t’u v1n minh c)a nhân lo#i
bPng nhiDu kênh khác nhau vi s’ u ái $6c bi.t, nên tr em ngày nay có
nhJng $6c $i(m phát tri(n khác xa vi tr em trc $ây vD m"i m6t.
— VD phng di.n sinh h"c, chiDu cao, tr"ng l?ng c th( tr em ngày càng
t1ng so vi nhJng $0a tr cùng tui my chc n1m trc. Tr d:y thì (chín
muXi vD phng di.n gii tính) sm hn trc $ây tL 2 $=n 3 n1m.
— VD phng di.n tâm lí — xã hi, tr em ngày nay khôn hn (thông minh
hn) tr em 10 — 15 n1m trc. Tr em ngày nay tích c’c, ch) $ng hn
trong ho#t $ng, trong các m@i quan h. xã hi. Si s@ng v1n hóa tinh
th-n c)a tr em ngày nay c|ng phong phú hn.
Vn $D $6t ra là, ngSi làm công tác giáo dc ph4i có nhJng hi(u bi=t
rng vD v1n hóa xã hi, hi(u rõ $6c $i(m c)a tr em trong xã hi hi.n $#i,
trên c s< $ó $áp 0ng nhJng nhu c-u h?p lí c)a tr, tránh thái quá ho6c
gò ép tr theo khuôn m~u trc $ây.

c im phát trin ca tr em
TL khi ct ti=ng khóc chào $Si $=n tui tr<ng thành, s’ phát tri(n c)a
tr diOn ra c’c kì m#nh m. Tho#t $-u ch€ là nhJng ph4n x# không $iDu
ki.n mang tính bm sinh thi=t y=u cho s’ s@ng còn c)a tr (b4n n1ng
sinh h"c nh m"i sinh v:t). NhS có b óc tinh vi vi h. th-n kinh nh#y
bén ($?c thLa h<ng c)a th= h. ông cha), trong quá trình ti=p xúc vi
môi trSng xung quanh, h. th@ng ph4n x# có $iDu ki.n nhanh chóng
$?c thi=t l:p, giúp tr ti=p thu kinh nghi.m xã hi, làm cho $Si s@ng
tâm lí ngSi $?c hình thành và phát tri(n nhanh chóng.
S’ phát tri(n c)a tr em mang tính không $Du. Xét trên bình di.n phát
tri(n c)a mui cá nhân, s’ phát tri(n c)a tr em không diOn ra $Xng $Du
theo con $Sng th„ng tZp, êm 4, mà trái l#i, s’ phát tri(n c)a tr diOn ra
không $Du. Trong ti=n trình $ó, có giai $o#n t@c $ phát tri(n nhanh, có
giai $o#n t@c $ phát tri(n ch:m ch#p hn. Tr càng nh_ t@c $ phát
tri(n l#i càng nhanh (ta có th( cân $ong, $o $=m $?c tLng tháng, th:m 12 | MODULE MN 35
chí tLng tu-n) sau $ó ch:m l#i, rõ nht là m6t sinh h"c (3 tháng bi=t l~y,
6 tháng bi=t bò, 9 tháng lò dò bi=t $i). VD s’ phát tri(n tâm lí, tinh th-n,
càng ln cht l?ng phát tri(n càng cao (bi=n $i vD cht). Mui mt giai
$o#n phát tri(n tâm lí có s’ phát c4m mt ch0c n1ng tâm lí nào $ó. Nhà
giáo dc ph4i chp thSi c $( có nhJng tác $ng k8p thSi, phù h?p nhPm
t#o ra s’ phát tri(n t@i u $Si s@ng tâm lí tinh th-n c)a tr (song không
$?c nóng vi, $@t cháy giai $o#n c)a s’ phát tri(n). Xét trong m@i quan
h. vi tr em khác, các giai $o#n mà m"i tr em ph4i tr4i qua là nh
nhau, nhng t@c $, nh8p $ phát tri(n c)a mui $0a tr (< cùng $ tui,
cùng nhóm lp) trong tLng giai $o#n có s’ khác nhau. S’ khác bi.t $ó ta
có th( quan sát thy < m"i phng di.n: Th( cht (chiDu cao, cân n6ng,
kh4 n1ng v:n $ng và ho#t $ng c)a h. th-n kinh); tâm lí tinh th-n (tính
khí, h0ng thú, ngôn ngJ, kh4 n1ng nh:n th0c, kW n1ng, ). Nguyên nhân
c)a s’ không $Du, khác bi.t giJa nhJng $0a tr là do có s’ khác bi.t vD
nhJng $iDu ki.n bên trong (cu trúc gi4i ph~u sinh lí th-n kinh khác
nhau, khí cht khác nhau) và nhJng khác bi.t vD $iDu ki.n bên ngoài
($iDu ki.n giáo dc gia $ình, hoàn c4nh gia $ình, nhJng tác $ng xã hi
khác nhau ). Nh v:y, mui tr em là mt khách th( riêng bi.t, không
$0a tr nào gi@ng tr nào, chúng ta không th( cào bPng vi.c nuôi d‡ng,
ch1m sóc, giáo dc tr em.
Các yu t nh h ng n s" phát trin ca tr em
— S’ phát tri(n c)a tr em ch8u s’ chi ph@i không nh_ c)a $iDu ki.n sinh
h"c c)a chính $0a tr. Sinh ra lành l6n, kh_e m#nh là du hi.u quan tr"ng
vD s’ phát tri(n bình thSng c)a mt $0a tr. Và $0a tr ch€ có th( phát
tri(n bình thSng khi nó $?c nuôi d‡ng, ch1m sóc mt cách chu $áo.
Các nhà tâm lí h"c kh„ng $8nh rPng, y=u t@ sinh h"c là tiDn $D v:t cht c)a
s’ phát tri(n, nó quy $8nh chiDu hng, t@c $, nh8p $ c)a s’ phát tri(n.
Cùng mt ho#t $ng, trong mt môi trSng ho#t $ng nh nhau, $0a tr
có n1ng khi=u thSng ho#t $ng tích c’c và hi.u qu4 hn tr khác. Nhng
t cht, n1ng khi=u ch€ là tiDm n1ng c)a s’ phát tri(n. Nó ch€ $?c bc l
và phát huy tác dng trong môi trSng ho#t $ng thích h?p, di s’
hng d~n — d#y du c)a nhà giáo dc và s’ nu l’c ho#t $ng c)a b4n thân
$0a tr. C|ng c-n ph4i nói thêm rPng, $=n mt $ tui nht $8nh, t cht,
n1ng khi=u mi $?c bc l và phát tri(n. v $ tui m-m non, n1ng khi=u
cha $?c bc l rõ ràng. Do v:y, chúng ta không nên vi gán cho tr n1ng
khi=u này n1ng khi=u n" khi thy tr có mt vài thành tích vD lWnh v’c ho#t
$ng nào $ó và tìm cách bXi d‡ng nó. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC MẦM NON | 13
— S’ phát tri(n c)a tr em ch8u s’ chi ph@i c)a môi trSng s@ng c)a tr. Môi
trSng là h. th@ng ph0c t#p nhJng hoàn c4nh t’ nhiên và xã hi bao
quanh con ngSi có 4nh h<ng tr’c ti=p $=n cuc s@ng, ho#t $ng và phát
tri(n nhân cách con ngSi. NgSi ta chia môi trSng bao quanh con ngSi
thành hai lo#i: Môi trSng t’ nhiên: khí h:u, $t, nc, sinh thái Môi
trSng xã hi: th( ch= kinh t=, chính tr8, v1n hóa, khoa h"c — công ngh.,
Ngoài ra, ngSi ta còn phân lo#i môi trSng 4nh h<ng $=n s’ phát tri(n
nhân cách tr em thành môi trSng ln và môi trSng nh_. Môi trSng
ln: các th( ch= kinh t=, chính tr8 — xã hi, các chính sách c)a chính ph),
Môi trSng nh_: gia $ình, nhà trSng, các m@i quan h. b#n bè, cng
$Xng, 4nh h<ng tr’c ti=p $=n cuc s@ng và ho#t $ng c)a cá nhân.
Môi trSng tác $ng m#nh m $=n s’ phát tri(n nhân cách tr em. Nó là
$iDu ki.n c-n c)a s’ hình thành và phát tri(n nhân cách. 0a tr, vì mt lí
do nào $ó, không $?c s@ng trong môi trSng xã hi loài ngSi thì không
có nhân cách. S’ phong phú vD $Si s@ng tinh th-n c)a $0a tr ph thuc
vào môi trSng s@ng và ho#t $ng c)a chúng. Thay $i môi trSng s@ng và
ho#t $ng là $iDu ki.n quan tr"ng $( thay $i, phát tri(n nhân cách tr em.
— Giáo dc c)a ngSi ln giJ vai trò ch) $#o trong s’ hình thành và phát
tri(n nhân cách tr em. Giáo dc giJ vai trò ch) $#o — $8nh hng, t
ch0c, $iDu khi(n s’ phát tri(n c)a tr em. Giáo dc t#o c hi thu:n l?i
cho s’ phát tri(n t@i u m"i kh4 n1ng c)a tr em; tr? giúp cho nhJng tr
em kém may mZn hòa nh:p và $?c h<ng c hi bình $„ng vD ch1m sóc,
giáo dc. v l0a tui m-m non, giáo dc gia $ình giJ vai trò quan tr"ng. Có
th( nói, gia $ình là trSng h"c $-u tiên c)a $0a tr; cha m‰, $6c bi.t là
ngSi m‰ là th-y d#y $-u tiên c)a tr em.
— Ho#t $ng tích c’c c)a b4n thân $0a tr quy=t $8nh tr’c ti=p s’ phát tri(n
nhân cách c)a chúng. Trong cuc s@ng, $0a tr không $?c ho#t $ng,
không $?c giao lu ti=p xúc vi ngSi ln, vi nhJng tr em khác, $Si s@ng
tâm lí tinh th-n c)a $0a tr s tr< nên nghèo nàn. B<i l, thông qua ho#t
$ng và giao lu vi ngSi ln và nhJng tr em khác, $0a tr ti=p thu, lWnh
hi nDn v1n hóa xã hi, phát tri(n kh4 n1ng, t cht c)a b4n thân. Có th(
nói, thông qua ho#t $ng và giao ti=p tr h"c làm ngSi.
Nh v:y, $( mt $0a tr $?c phát tri(n bình thSng, ngSi ln — nhJng
nhà giáo dc c-n ph4i b4o v., nuôi d‡ng, ch1m sóc cho c th( $0a tr
phát tri(n bình thSng, $6c bi.t là b não; t#o môi trSng s@ng và ho#t
$ng phong phú, lành m#nh, khích l. tr tích c’c ho#t $ng, giao ti=p
vi ngSi ln, vi nhJng tr em khác.