Thạc Sĩ Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ 1884 - 1918

MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sau 26 năm xâm lược và bình định nước ta, bằng các âm mưu thâm độc
và chiến tranh xâm lược tàn bạo, thực dân Pháp đã bắt triều đình nhà Nguyễn
ký điều ước Hác - măng đầu hàng Pháp.
Để đặt cơ sở thống trị lâu dài trên toàn cõi Việt Nam, từ năm 1884 thực
dân Pháp xúc tiến xâm lược các tỉnh trung du và thượng du Bắc Kỳ.
Thái Nguyên là tỉnh có nhiều tài nguyên, khoáng sản quí và phong phú
lại có địa bàn chiến lược hết sức quan trọng nên sau khi đánh chiếm được
thành Bắc Ninh, tháng 3 năm 1884 thực dân Pháp từ Bắc Ninh mở cuộc tấn
công đánh chiếm tỉnh thành Thái Nguyên. Kể từ đó phong trào đấu tranh
chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Thái Nguyên đã nổ ra và ngày
càng mạnh mẽ.
Tuy nhiên thực dân Pháp phải mất hơn 10 năm chinh phục và bình định
phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân các dân tộc Thái Nguyên
mới có thể xây dựng hoàn chỉnh bộ máy thống trị, bóc lột ở vùng này.
Dưới ách thống trị của thực dân Pháp, chịu sự tác động của phong trào
yêu nước, cách mạng của nhân dân, phong trào đấu tranh của binh lính Việt
Nam chống lại chính sách cai trị của Pháp đã nổ ra ngày càng mạnh.
Trong thời kỳ chiến tranh thế giới thứ nhất, chịu ảnh hưởng của các hoạt
động của Việt Nam Quang phục hội, phát huy truyền thống yêu nước đấu
tranh của binh lính Việt Nam đã làm bùng nổ cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên
do Đội Cấn và Lương Ngọc Quyến lãnh đạo. Đây là cuộc nổi dậy khởi nghĩa
của binh lính người Việt trong quân đội Pháp kéo dài nhất và có tiếng vang
nhất ở Việt Nam trong thời kỳ này.
Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Thái Nguyên thời kỳ 1884
- 1918 là một mốc lịch sử có ý nghĩa rất quan trọng. Nó quan trọng không chỉ
bởi đây là thời kỳ đấu tranh kiên cường của nhân dân các dân tộc ở Thái
Nguyên chống thực dân Pháp xâm lược, mà nó còn góp phần phát huy truyền
thống đấu tranh chống thực dân Pháp vì mục tiêu độc lập, tự do của dân tộc.
Đặc biệt cuộc khởi nghĩa của binh lính người Việt trong quân đội Pháp do
Đội Cấn và Lương Ngọc Quyến lãnh đạo đã gây tiếng vang lớn trong cả nước,
nó khiến cho thực dân Pháp hoang mang lo sợ, chính quyền Pháp ở Đông
Dương bị chấn động, góp phần răn đe hệ thống cai trị của Pháp.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên, vai trò
của Lương Ngọc Quyến và tinh thần anh dũng đấu tranh của binh sĩ yêu nước
trong khởi nghĩa Thái Nguyên đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đồng chí
Trường Chinh cũng đã ghi nhận khởi nghĩa Thái Nguyên là một trong những
sự kiện lớn xảy ra ở thị xã Thái Nguyên. Tác giả Trần Huy Liệu, trong cuốn
Lịch sử tám mươi năm chống Pháp cũng đã nhắc đến cuộc khởi nghĩa Thái
Nguyên như là một tấm gương sáng cho các cuộc khởi nghĩa khác noi theo
nhân dân Thái Nguyên với lòng tự hào của mình đã ghi nhớ công lao to lớn
của thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên - lập đền thờ Đội Cấn Tên tuổi
của những người lãnh đạo khởi nghĩa Thái Nguyên đã đi vào lịch sử của dân
tộc Việt Nam. Nhiều đường phố, khu dân cư, trường học, mang tên Lương
Ngọc Quyến và Đội Cấn. Các cơ quan nghiên cứu và các nhà khoa học ở Việt
Nam trong các thập kỷ đã qua có nhiều công trình nghiên cứu và đánh giá cao
cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên trong lịch sử.
Để hiểu thêm về phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Thái
Nguyên, nhất là cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên, góp phần khẳng định những
trang sử vàng trong truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của nhân
dân các dân tộc trong tỉnh em mạnh dạn chọn đề tài: “Phong trào đấu tranh
chống thực dân Pháp ở tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ 1884 - 1918” làm luận
văn thạc sĩ của mình.
2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
Liên quan tới đề tài “Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở tỉnh
Thái Nguyên trong thời kỳ 1884 - 1918” trên nhiều khía cạnh khác nhau đã có
một số cơ quan, cá nhân giới sử học trong nước đề cập đến trong một số cuốn
sách đã được công bố.
Có lẽ tác phẩm ra đời sớm nhất tố cáo chính sách thống trị, bóc lột tàn bạo
của thực dân Pháp ở Đông Dương và Thái Nguyên là một trong những
nguyên nhân quan trọng dẫn đến khởi nghĩa Thái Nguyên bùng nổ năm 1917
đó là : “Bản án chế độ thực dân Pháp ” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Tác
phẩm được Người viết bằng tiếng Pháp trong khoảng những năm 1921 - 1925
và được xuất bản lần đầu tiên năm 1925 tại Pari - Thủ đô nước Pháp
Cuốn “Lịch sử tám mươi năm chống Pháp ” của Trần Huy Liệu, tác giả
viết về cuộc chiến đấu của nhân dân cả nước chống Pháp, trong đó có đề cập
đến hoàn cảnh, diễn biến cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên năm 1917.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm khởi nghĩa Thái Nguyên ( 1917 - 1997 ), Sở
văn hóa thông tin tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Viện sử học Việt Nam tổ
chức hội thảo khoa học về khởi nghĩa Thái Nguyên và cho xuất bản cuốn:
“Khởi nghĩa Thái Nguyên 80 năm nhìn lại ”. Cuốn sách mang tính chất kỷ
yếu, tập hợp các công trình khoa học và các tham luận khoa học của các nhà
nghiên cứu lịch sử về khởi nghĩa Thái Nguyên tại hội thảo. Ở góc độ và mức
độ khác nhau, các nhà khoa học đã đề cập xoay quanh các vấn đề: nguyên
nhân, hoàn cảnh lịch sử, diễn biến và tính chất khởi nghĩa Thái Nguyên trong
lịch sử.
Cuốn “ Đội Cấn - Thái Nguyên ” do Việt Hải biên soạn nói về cuộc đời
của Đội Cấn, một số nét về nguyên nhân, diễn biến của cuộc khởi nghĩa Thái
Nguyên .
Năm 1917 Đào Trinh Nhất xuất bản cuốn “Lương Ngọc Quyến và cuộc
khởi nghĩa Thái Nguyên ” chủ yếu nói đến cuộc đời hoạt động cách mạng của
Lương Ngọc Quyến, đồng thời tác giả cũng trình bày sơ lược về cuộc khởi
nghĩa Thái Nguyên .
Từ sau khi tỉnh Thái Nguyên được tái thành lập (1 - 1 - 1997) thực hiện
chỉ đạo của Tỉnh ủy, năm 1999, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên biên
soạn và phát hành cuốn “ Thái Nguyên lịch sử đấu tranh cách mạng và kháng
chiến chống Pháp (1941 - 1954)”; năm 2003, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh
Thái Nguyên chỉ đạo biên soạn và xuất bản cuốn “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái
Nguyên tập 1 (1936 - 1965)”. Hai cuốn sách nêu trên ở mức độ khác nhau đã
đề cập đến phong trào yêu nước chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân
các dân tộc tỉnh Thái Nguyên trước khi có đảng cộng sản Việt Nam ra đời.
Từ năm 2002 trở lại đây, thực hiện chỉ thị số 15 - CT/TW ngày 28 - 8-
2002 của Ban bí thư trung ương Đảng, chỉ thị số 17 - CT /TW ngày 31 - 12 -
2002 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Thái Nguyên về “Tăng cường và nâng cao
chất lượng nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng bộ các cấp, lịch sử các ngành
trong tỉnh”, các đơn vị cấp huyện và cơ sở trong tỉnh đã tiến hành sưu tầm
biên soạn lịch sử Đảng và lịch sử truyền thống. Đến nay, đã có 9/9 huyện,
thành, thị biên soạn lịch sử đảng bộ; lịch sử kháng chiến chống Pháp, chống
Mĩ, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; 7 xã biên soạn được lịch sử đảng bộ xã. Các
sách viết về lịch sử các ngành, các tổ chức xã hội ở trong tỉnh như: công an,
quân đội, thanh niên, phụ nữ lần lượt được biên soạn, xuất bản. Nội dung
các công trình nghiên cứu này ít nhiều có liên quan đến phong trào đấu tranh
chống Pháp của nhân dân tỉnh Thái Nguyên từ 1884 - 1918.
Các tác phẩm của các nhà lãnh đạo cách mạng và những công trình nghiên
cứu của các cơ quan và các nhà khoa học nói trên là nguồn tài liệu quan trọng
giúp em hoàn thành nghiên cứu đề tài này.
3. ĐỐI TưỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
3.1. Đề tài nghiên cứu:
Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở tỉnh Thái Nguyên trong thời
kỳ 1884 - 1918.
3.2. Phạm vi của đề tài
- Đề tài đề cập tới địa bàn chiến lược tỉnh Thái Nguyên và truyền thống
đấu tranh của nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
- Nội dung chính của đề tài là nghiên cứu Phong trào đấu tranh chống thực
dân Pháp ở tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ 1884 - 1918.
3.3. Nhiệm vụ của đề tài
Thông qua các tư liệu lịch sử cụ thể, đề tài tái dựng lại bức tranh lịch sử
về phong trào kháng chiến chống Pháp ở tỉnh Thái Nguyên từ năm 1884 đến
năm 1918, làm nổi bật được hoàn cảnh lịch sử trong nước dẫn đến phong
trào đấu tranh chống pháp của nhân dân Thái Nguyên, diễn biến của phong
trào qua các giai đoạn. Xác định vị trí, tính chất của cuộc khởi nghĩa Thái
Nguyên trong lịch sử.
4. NGUỒN Tư LIỆU VÀ PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
4.1. Nguồn tư liệu
Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã sử dụng các tác phẩm của:
Các Mác, Enghen, Lênin; các Văn kiện Đảng, những bài viết và tác phẩm của
Chủ tịch Hồ Chí Minh; các bài viết của đồng chí Trường Chinh, các công
trình nghiên cứu của các nhà khoa học đã được công bố, các bài viết đăng trên
tạp chí: Nghiên cứu lịch sử, Nghiên cứu lịch sử Đảng, Lịch sử quân sự
giáo trình các trường đại học, kỉ yếu hội thảo khoa học viết về lịch sử liên
quan đến phong trào chống Pháp của nhân dân Thái Nguyên trong những năm
1884 - 1918 là nguồn tài liệu cơ bản để thực hiện đề tài này.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi sử dụng phương pháp lịch sử kết
hợp phương pháp lôgíc là chủ yếu. Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng phương
pháp phân tích, tổng hợp, so sánh để làm sáng tỏ nội dung của đề tài.
5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN
- Luận văn góp phần làm rõ vị thế chiến lược của tỉnh Thái Nguyên
trong đấu tranh chống xâm lược, giành độc lập dân tộc.
- Luận văn trình bày một cách có hệ thống Phong trào đấu tranh chống
Pháp của tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ 1884 - 1918.
- Luận văn làm rõ vị trí, vai trò phong trào đấu tranh chống Pháp khi
thực dân Pháp tiến hành xâm lược và bình định Thái Nguyên. Đặc biệt luận
văn làm rõ nguyên nhân bùng nổ, diễn biến, vị trí, vai trò cuộc khởi nghĩa
Thái Nguyên.
6. KẾT CẤU LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo đề tài gồm
3 chương:
Chương 1: Vị trí chiến lược, con người và truyền thống đấu tranh
bất khuất của tỉnh Thái Nguyên
Chương 2: Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược ở
tỉnh Thái Nguyên (1884 - 1914).
Chương 3: Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược ở
tỉnh Thái Nguyên (1914 - 1918 ).
[charge=450]http://up.4share.vn/f/2819111e1a1e1f19/LV_08_SP_LS_LTTH.pdf.file[/charge]