Tiểu Luận Phép biện chứng - Phương pháp chung nhất của nhận thức khoa học

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC
Đề tài: Phép biện chứng - Phương pháp chung nhất ủa nhận thức khoa học.

LỜI NÓI ĐẦU
Sự ra đời của phép biện chứng là một cuộc cách mạng trong phương pháp tư duy triết học. CMác - Ănghen - Lênin đã kế thừa một cách chọn lọc những thành tựu rực rỡ của phép biện chứng trong lịch sử triết học nhân loại, cải tạo với cách thức phủ định biện chứng hệ thống phép biện chứng trong nền triết học cổ điển Đức, đặc biệt là phép biện chứng của Heghen để xây dựng một phương pháp tư duy khoa học mới khác về chất so với các hình thức biện chứng trước đó. Lần đầu tiên trong lịch sử triết học, phép biện chứng đã trở thành phương pháp nhận thức khoa học, nó thực sự là một "phương pháp mà điều cơ bản là nó xem xét những sự vật và những phản ảnh của chúng trong tư tưởng, trong mối liên hệ qua lại ràng buộc lẫn nhau, trong sự vận động phát sinh và tiêu vong".

Đối lập với các quan niệm biện chứng trước đây, phép biện chứng duy vật là sự thống nhất giữa chủ nghĩa duy vật biện chứng và phép biện chứng. Về bản chất, các thuật ngữ "chủ nghĩa duy vật biện chứng" và "phép duy vật biện chứng" đều bình đẳng, thống nhất và đồng nghĩa với nhau. Trong khuôn khổ của Tiểu luận này chỉ xin giới thiệu một số khía cạnh bản chất chung nhất của phép biện chứng duy vật. Trước khi nói đến mối quan hệ giữa chủ nghĩa duy vật và KHTN, Tiểu luận giới thiệu một cách khái quát nhất lịch sử phát triển của triết học gắn liền với tư duy biện chứng và siêu hình qua các giai đoạn: từ giai đoạn phép biện chứng chất phác cổ đại đến giai đoạn thống trị của tư duy siêu hình đến thời kỳ phép biện chứng duy tâm của triết học cổ điển Đức, cuối cùng là giai đoạn hình thành và phát triển của phép biện chứng duy vật. Bên cạnh đó, Tiểu luận này còn đề cập đến những hạn chế và tính cần thiết của tư duy siêu hình. Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng thực tế phương pháp siêu hình không mất đi mà vẫn còn tồn tại đến ngày nay là do nó dễ được vận dụng trong việc giải quyết những vấn đề nhỏ của cuộc sống.

Khi đề cập đến mối quan hệ của phép biện chứng duy vật và KHTN, ta thấy đó là mối quan hệ khăng khít, bổ sung cho nhau và cùng giúp nhau phát triển. Trong khuôn khổ của Tiểu luận này xin chỉ dừng lại giới thiệu ở mức chung nhất mối quan hệ này trong lịch sử cũng như trong thực tiễn nhận thức của chúng ta.

Tiểu luận được chia làm 03 chương với các nội dung cơ bản là:

Chương I: Giới thiệu chung nhất về hai phương pháp biện chứng và siêu
hình quan niệm bản chất thế giới là nhận thức. Đặc điểm, ý
nghĩa của 2 phương pháp, tính cần thiết và hạn chế của tư duy
siêu hình.

Chương II: Những giai đoạn chủ yếu trong sự phát triển của triết học và
khoa học gắn liền tư duy biện chứng và siêu hình.

Chương III: Quan hệ phép biện chứng duy vật và khoa học tự nhiên,
vai trò của phương pháp luận duy vật với khoa học tự nhiên.

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU 1
Chương I: BIỆN CHỨNG SIÊU HÌNH, HAI PHƯƠNG PHÁP TƯ 3
DUY CHUNG NHẤT. 3
I/ QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC, TỒN TẠI VÀ TƯ DUY: 3
II/ ĐẶC ĐIỂM, Ý NGHĨA CỦA PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG VÀ SIÊU HÌNH: 3
1. Phương pháp siêu hình: 4
2. Phương pháp biện chứng : 5
3.Tính cần thiết và hạn chế của tư duy siêu hình: 6
Chương II: NHỮNG GIAI ĐOẠN CHỦ YẾU TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRIẾT HỌC VÀ KHOA HỌC GẮN LIỀN TƯ DUY BIỆN CHỨNG VÀ SIÊU HÌNH 8
I/ GIAI ĐOẠN PHÉP BIỆN CHỨNG CHẤT PHÁC CỔ ĐẠI: 8
II/ GIAI ĐOẠN THỐNG TRỊ CỦA TƯ DUY SIÊU HÌNH: 10
III/ GIAI ĐOẠN GẮN LIỀN PHÉP BIỆN CHỨNG DUY TÂM CỦA TRIẾT HỌC CỔ ĐIỂN ĐỨC: 12
IV/ GIAI ĐOẠN PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT: 14
1. Sự ra đời của phép biện chứng duy vật: 14
2. Một số khía cạnh bản chất của phép biện chứng duy vật: 15
Chương III: QUAN HỆ GIỮA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT VÀ VAI TRÒ CỦA PHƯƠNG PHÁP LUẬN DUY VẬT VỚI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 18
3. Những phát minh khoa học tự nhiên đã có ý nghĩa quyết định đối với việc xây dựng thế giới quan duy vật biện chứng về tự nhiên: 19
KẾT LUẬN 23
TÀI LIỆU THAM KHẢO 24