Tiến Sĩ Phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 5
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 11
Chương 1 THỰC CHẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CÓ TÍNH QUY LUẬT PHÁT TRIỂN Ý THỨC PHÁP LUẬT CỦA TRUNG ĐỘI TRƯỞNG BỘ BINH TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 31
1.1. Thực chất phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam 31
1.2. Một số vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam

53
Chương 2 THỰC TRẠNG VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN PHÁT TRIỂN Ý THỨC PHÁP LUẬT CỦA TRUNG ĐỘI TRƯỞNG BỘ BINH TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY


71
2.1. Thực trạng phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
71
2.2. Nhân tố tác động đến phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

91
Chương 3 GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT TRIỂN Ý THỨC PHÁP LUẬT CỦA TRUNG ĐỘI TRƯỞNG BỘ BINH TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY

110
3.1. Nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
110
3.2. Phát huy nhân tố chủ quan của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay trong phát triển ý thức pháp luật chính họ.

124
3.3. Xây dựng môi trường pháp luật ở đơn vị cơ sở phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

137
KẾT LUẬN 150
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
153
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 155
PHỤ LỤC 173

MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa là quan điểm lớn của Đảng ta trong thời kỳ đổi mới. Bên cạnh việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo đảm tính đồng bộ, khách quan, công bằng, phù hợp thể hiện tính pháp lý cao cần phải phát triển ý thức pháp luật cho mọi công dân để hiểu và thực hiện đúng pháp luật. Đối với quân đội, ý thức pháp luật luôn thể hiện tính đặc thù của hoạt động quân sự gắn với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Cán bộ quân đội vừa thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi của người công dân vừa thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi của người quân nhân trong quân đội. Vì vậy, ý thức pháp luật của cán bộ quân đội biểu hiện ra khi thực hiện chức trách, nhiệm vụ mà tổ chức giao cho theo đúng pháp luật Nhà nước, điều lệnh, kỷ luật quân đội, quy định đơn vị.
Trong những năm gần đây, bên cạnh những mặt mạnh đã đạt được ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh diễn biến phức tạp, thiếu vững chắc, tính ổn định chưa cao, còn vi phạm pháp luật. Điều đó, tác động tiêu cực đến mức độ hoàn thành nhiệm vụ của trung đội trưởng bộ binh và đơn vị. Đồng thời, ảnh hưởng nhất định đến chất lượng xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, nhiệm vụ huấn luyện và khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội ta.
Do đó, để luận giải làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong quân đội, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài:“Phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” làm luận án tiến sĩ. Kết cấu luận án gồm: mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, 3 chương (7 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam luôn có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ được giao, nhằm điều chỉnh mọi hoạt động theo đúng pháp luật. Mặt khác, ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh còn là một yếu tố quan trọng cấu thành phẩm chất, năng lực của chính họ khi thực hiện nhiệm vụ, đảm bảo hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh càng quan trọng hơn khi họ tổ chức quản lý, chỉ huy, duy trì trung đội thực hiện mọi nhiệm vụ được giao; đồng thời, trực tiếp, thường xuyên giáo dục, quản lý, duy trì pháp luật cho hạ sĩ quan, chiến sĩ cấp dưới thuộc quyền. Để toàn trung đội nâng cao nhận thức, thực hiện nghiêm pháp luật Nhà nước, điều lệnh, kỷ luật quân đội, quy định đơn vị, tăng sự đoàn kết thống nhất, tạo sức mạnh đồng bộ trong thực hiện nhiệm vụ, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Vì vậy, phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh để hoàn thành nhiệm vụ được giao là vấn đề quan trọng hiện nay.
Phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình thường xuyên, liên tục, lâu dài, gắn với quá trình nhận thức và hoạt động thực tiễn quân sự. Đây là, kết quả quá trình kết hợp giáo dục pháp luật giữa gia đình, nhà trường, xã hội và quân đội, được diễn ra từ khi trung đội trưởng bộ binh tích lũy tri thức pháp luật từ trước đến khi qua đào tạo ở nhà trường quân đội và sau khi ra trường công tác. Trong đó, thời gian công tác ở đơn vị là giai đoạn hết sức quan trọng trong phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh hiện nay. Từ đó, tiếp tục hoàn thiện các yếu tố, phẩm chất cần thiết của người trung đội trưởng bộ binh đáp ứng với yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn công tác ở đơn vị. Vì vậy, phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh để hoàn thành tốt cương vị công tác ở đơn vị là rất cấp thiết hiện nay.
Trong tình hình hiện nay, thế giới với xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển là vấn đề cần thiết đang lôi cuốn các nước tham gia. Toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập quốc tế là vấn đề tất yếu khách quan của các quốc gia dân tộc. Điều đó, cũng tạo ra cơ hội thuận lợi cho Việt Nam tiếp tục đổi mới đất nước, hội nhập sâu rộng, hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Việt Nam xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Cho nên, vấn đề ý thức pháp luật được đặt ra một cách cấp bách đối với mọi người dân Việt Nam hiện nay. Cùng với bối cảnh đó, công tác đối ngoại quân sự và hợp tác quốc phòng ở Việt Nam cũng có bước phát triển mới: “Việt Nam đã quyết định tham gia vào hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp quốc, trước hết là trong các lĩnh vực công binh, quân y, quan sát viên quân sự. Chính sách quốc phòng của Việt Nam là hòa bình và tự vệ”. Điều đó, càng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong thực hiện mọi nhiệm vụ được giao. Vì vậy, phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh là vấn đề cấp bách trong tình hình hiện nay.
Thực tiễn trong những năm qua với sự quan tâm chú trọng của lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức, cơ quan các cấp trong quân đội, phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam đã đạt được nhiều ưu điểm quan trọng. Phần lớn trung đội trưởng bộ binh có ý thức pháp luật vững chắc, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống hoàn cảnh. Qua đó, góp phần quan trọng cho trung đội trưởng bộ binh và đơn vị hoàn thành nhiệm vụ, làm tròn nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm đã đạt được phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh cũng bộc lộ những hạn chế nhất định, còn một số trường hợp trung đội trưởng bộ binh vi phạm pháp luật Nhà nước, điều lệnh, kỷ luật quân đội, quy định đơn vị. Đã ảnh hưởng nhất định đến chất lượng, mức độ hoàn thành nhiệm vụ của trung đội trưởng bộ binh và đơn vị. Vì vậy, phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong quân đội là rất quan trọng, cần thiết và cấp bách hiện nay.
Từ những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài:“Phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” làm luận án tiến sĩ; với hy vọng rằng sẽ góp phần vào nghiên cứu luận giải vấn đề nêu trên một cách khoa học.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam; đồng thời, đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Luận giải thực chất và một số vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
- Nghiên cứu thực trạng và những nhân tố tác động đến phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
- Đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Những vấn đề bản chất và tính quy luật phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
* Phạm vi nghiên cứu
Ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh ở các sư đoàn bộ binh (đủ quân) từ năm 2005 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; chủ trương, đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước; văn bản, chỉ thị, thông tư của cơ quan bộ và ngang bộ có liên quan đến pháp luật, ý thức pháp luật và phát triển ý thức pháp luật. Các chỉ thị, mệnh lệnh, quy định, hướng dẫn của Bộ Quốc phòng, Tổng Cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu, cơ quan đơn vị trực thuộc Bộ, đặc biệt các sư đoàn bộ binh đủ quân. Các công trình nghiên cứu cấp nhà nước, ngành, bộ, cơ quan đơn vị có liên quan đến đề tài luận án.
* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn đời sống pháp luật và ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong quân đội hiện nay. Số liệu thống kê tổng hợp về các vấn đề liên quan đến pháp luật của Bộ Quốc phòng và các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ. Số liệu thống kê tổng hợp vi phạm pháp luật từ các đơn vị trong quân đội. Kết quả điều tra khảo sát thực tế ở các sư đoàn bộ binh (đủ quân) liên quan đến phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong quân đội. Các chương trình, nội dung, kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật ở đơn vị.
* Phư¬¬ơng pháp nghiên cứu
Vận dụng tổng hợp phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử nghiên cứu phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Ngoài ra còn sử dụng một số phương pháp cụ thể như: phân tích và tổng hợp, khái quát hoá và trừu tượng hoá, lôgíc và lịch sử, hệ thống và cấu trúc, thống kê và so sánh, phương pháp nghiên cứu điều tra xã hội học, khảo sát tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Những đóng góp mới của luận án
- Phân tích lập luận quan niệm và một số vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
- Nghiên cứu có hệ thống thực trạng và những nhân tố tác động đến phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
- Đề xuất các nhóm giải pháp cơ bản phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
* Ý nghĩa lý luận
Thành công luận án sẽ góp phần hệ thống hóa, khái quát hóa lý luận phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Qua đó thống nhất nhận thức cho các tổ chức, lực lượng, cơ quan, đơn vị các cấp trong quân đội khi phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong quân đội hiện nay.
* Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho những người làm công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật các cấp trong quân đội hiện nay; đội ngũ cán bộ tổ chức chỉ huy, quản lý, duy trì trung đội trưởng bộ binh ở đơn vị; giảng viên, học viên, những người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy triết học, các môn khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường quân đội hiện nay.
8. Kết cấu của luận án
Gồm: mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, 3 chư¬¬ơng (7 tiết); kết luận, danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.