Chuyên Đề Phát triển thị trường trong nước ở nước ta - thực trạng và giải pháp

Phát triển thị trường trong nước ở nước ta - thực trạng và giải pháp


LỜI MỞ ĐẦU
Trong tiến trình đổi mới nền kinh tế đất nước, trong những năm vừa qua, cùng với những nỗ lực nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, biện pháp nhằm tổ chức và phát triển thị trường nội địa, góp phần quan trọng vào kết quả tăng trưởng chung của nền kinh tế. Những chính sách và biện pháp này đã tác động tích cực đối với sản xuất và lưu thông hàng hoá, thị trường nội địa bước đầu được mở rộng, lưu chuyển hàng hoá ngày một tăng, phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu của sản xuất và đời sống. Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ toàn xã hội trong vòng 5 năm qua đã tăng gần gấp 2 lần và đạt mức trên 470 nghìn tỷ đồng vào năm 2005; tỷ lệ tiêu dùng trong GDP đạt khoảng trên 70%; đội ngũ các chủ thể kinh doanh trên thị trường ngày càng đông đảo và đa dạng về thành phần tham gia .
Tuy nhiên, hoạt động thương mại trên thị trường nội địa cũng còn không ít yếu kém và bất cập như: chậm xác lập và phát triển các mô hình tổ chức thị trường và các kênh lưu thông để bảo đảm sự gắn kết ổn định và đa dạng từ sản xuất đến tiêu dùng; kết cấu hạ tầng thương mại chưa được quan tâm đầu tư đúng mức; công tác dự báo cung - cầu, giá cả chưa đáp ứng tốt yêu cầu điều hành nền kinh tế cũng như thực tiễn hoạt động sản xuất, kinh doanh; quá trình liên kết và tích tụ giữa các doanh nghiệp, trước hết là các doanh nghiệp thương mại nhà nước chưa được định hướng rõ nét, do đó không tạo được sức cạnh tranh trước yêu cầu hội nhập; quản lý nhà nước về thương mại còn chưa bám sát được thực tiễn.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do cơ chế kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi, hầu hết các doanh nghiệp đều nhỏ bé, thành phần kinh tế tư nhân mới bắt đầu hình thành; nhận thức của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp về vị trí, vai trò của thị trường nội địa chưa được đầy đủ; công tác tổ chức thị trường nội địa chưa được chú trọng đúng mức, thiếu sự chỉ đạo cụ thể trong việc thực hiện các cơ chế, chính sách đã có.
Để khắc phục các yếu kém trên đây, phát huy hơn nữa vai trò của thị trường nội địa trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất, tăng trưởng kinh tế của đất nước, tạo cơ sở vững chắc cho hội nhập kinh tế quốc tế, yêu cầu về việc xây dựng một đề tài phát triển thị trường nội địa trong thời gian tới là hết sức cần thiết.
Vì vậy em chọn đề tài: “Phát triển thị trường trong nước ở nước ta - thực trạng và giải pháp”.
Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của GS-TS Đặng Đình Đào, Chú Hoàng Thịnh Lâm - Phó vụ trưởng vụ Kế hoạch và Đầu tư Bộ Thương mại, cùng các anh chị trong vụ Kế hoạch và Đầu tư Bộ Thương mại đã giúp em hoàn thành tốt chuyên đề này.
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU 1
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC 3
I. Quan niệm về thị trường và thị trường trong nước và vai trò của nó đối với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân 3
1. Quan niệm về thị trường 3
2. Thị trường trong nước và vai trò của phát triển thị trường trong nước đối với nền kinh tế 9
2.1. Thị trường trong nước 9
2.2. Vai trò của thị trường trong nước 10
2.2.1. Đối với người tiêu dùng 10
2.2.2 Đối với doanh nghiệp 11
2.2.3. Đối với nền kinh tế quốc dân. 12
II. Quy mô của thị trường trong nước và các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển 14
1. Quy mô của thị trường trong nước 14
1.1. Các chủ thể tham gia kinh doanh trên thị trường trong nước. 14
1.2. Về tình hình phát triển không gian kinh tế, kết cấu hạ tầng phục vụ hoạt động thương mại trong nước 17
1.2.1. Chợ 17
1.2.2. Siêu thị 19
1.2.3. Trung tâm thương mại 21
1.2.4. Sàn giao dịch thương mại điện tử 21
1.2.5. Cửa hàng bán lẻ tự chọn 22
1.2.6. Cửa hàng phân phối vật tư hàng hóa đặc thù 22
2. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của thị trường trong nước 23
2.1.Chỉ tiêu tổng mức bán lẻ hàng hóa và lợi nhuận kinh doanh thương mại 23
2.1.1. Chỉ tiêu tổng mức bán lẻ hàng hóa 23
2.1.2. Chỉ tiêu tổng mức lợi nhuận kinh doanh thưong mại(∑L) 24
2.2. Chỉ số giá tiêu dùng 25
2.3. Chi tiêu cá nhân 25
III. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường trong nước 26
1. Cơ chế kinh doanh hàng hóa trên thị trường nội địa 26
2. Công tác điều tiết vĩ mô của nhà nước đối với thương mại trong nước 27
3. Sự tác động của thị trường quốc tế 28
3.1. Cơ hội 28
3.2. Thách thức 29
Chương 2 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC HIỆN NAY 30
I. Đặc điểm của thị trường trong nước và quá trình phát triển thị trường nội địa ở Việt Nam 30
1. Quá trình phát triển thị trường và thị trường nội địa ở Việt Nam 30
1.1. Thời kỳ trước năm 1986 30
1.2. Thời kỳ từ năm 1986 tới nay 32
1.2.1. Những thành tựu nổi bật 32
1.2.2. Những hạn chế và mâu thuẫn lớn 35
2. Đặc điểm của thị trường nội địa nước ta thời kỳ sau 1986 tới nay 38
2.1. Hệ thống thị trường trong nước đồng bộ, thống nhất, ổn định và thông suốt trong cả nước 38
2.2. Hàng hóa, dịch vụ ngày càng phong phú, đa dạng 39
2.3. Lạm phát giảm, chỉ số giá tiêu dùng tăng 40
2.4. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ xã hội liên tục tăng qua các năm 41
2.5. Hoàn thiện hệ thống kênh phân phối hàng hóa 41
2.6. Kết cấu hạ tầng cho phát triển thị trường trong nước ngày càng hoàn thiện 44
2.7. Phát triển được một đội ngũ thương nhân đông đảo và đa dạng 45
2.8. Quản lý nhà nước về thương mại và thị trường trong nước đã có sự đổi mới sâu sắc về tư duy và nội dung 47
II. Tình hình thị trường trong nước sau 20 năm đổi mới 48
1. Quan hệ giữa thị trường trong nước và thị trường xuất khẩu 48
1.1. Vai trò của xuất khẩu trong sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa 48
1.2. Mối quan hệ giữa thị trường trong nước và thị trường xuất nhập khẩu 52
2. Tình hình giá cả trên thị trường nội địa 62
2.1. Tình hình giá trong thời kỳ 1986 - 2005 62
2.2. Diễn biến giá cả năm 2005 66
III. Một số vấn đề liên quan đến phát triển thị trường nội địa ở nước ta thời kỳ đổi mới 67
1. Phát triển thương mại dịch vụ trong thời kỳ đổi mới 67
2. Đổi mới công tác quản lý thị trường 71
3. Phát triển hệ thống phân phối tạo điều kiện cho thương mại phát triển 76
4. Phát triển hệ thống hợp tác xã thương mại 80
Dịch vụ 83
5. Phát triển thương hiệu quốc gia 87
Chương 3 GIẢI PHÁP MỞ RỘNG VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC 94
I. Hội nhập kinh tế thế giới cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của thị trường trong nước 94
1. Hội nhập kinh tế thế giới với cơ hội phát triển thị trường trong nước 94
2. Hội nhập kinh tế thế giới và những thách thức đối với thị trường trong nước 99
II. Mục tiêu, phương hướng phát triển thị trường trong nước ở Việt Nam giai đoạn 2006 - 2010 101
1. Quan điểm chung 101
2. Mục tiêu tổng quát 102
3. Mục tiêu cụ thể phát triển thương mại trong nước giai đoạn 2006- 2010 103
3.1. Về chủ thể tham gia thị trường 103
3.2. Về kết cấu hạ tầng trong thương mại nội địa 104
3.3. Về cơ chế kinh doanh hàng hoá trên thị trường nội địa 107
3.4. Về điều tiết vĩ mô của Nhà nước 109
4. Phương hướng phát triển thị trường trong nước trong thời gian tới 110
III. Giải pháp mở rộng và phát triển thị trường trong nước 112
1. Giải pháp từ phía nhà nước 112
1.1. Tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể tham gia thị trường 112
1.2. Huy động và tận dụng các nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng thương mại 113
1.3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và phát triển thương mại điện tử trong kinh doanh 113
1.4. Nâng cao chất lượng và trình độ tiêu dùng của thị trường 114
1.5. Đổi mới, hoàn thiện cơ chế điều tiết vĩ mô của Nhà nước 115
2. Giải pháp từ phía các doanh nghiệp, hiệp hội 116
2.1. Giải pháp từ phía doanh nghiệp 116
2.2. Giải pháp từ phía các hiệp hội 116
KẾT LUẬN 118
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 119