Tiến Sĩ Phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NĂM 2013

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục bàng, biểu đồ, sơ đổ
MỜ ĐÀU 1
CHƯƠNG 1: Cơ SỜ LÝ LUẬN VẺ PHÁT TRIẺN THỊ TRỮỜNG TIẺN TỆ SAU KHI GIA NHẬP WTO 19
1.1. Tồng quan về tiền tệ vã thị trường tiển tệ 19
1.1.1. Lý luận chung vể tiền tệ 19
1.2. Nội dung phát triền thị trường tiển tệ sau khi gia nhâp WTO 47
1.2.2. Các điều kiện đề phảt triền thi trướng tiền tê sau gia nhập WTO 55
1.2.3.Sự cấn thiết phải phát triền TTTT sau khi gia nhập WTO 59
1.3. Kinh nghiệm phát triền thị trưòng tiền tệ của một số quốc gia sau khi gia nhập WTO và bài học cho Việt Nam 61
1.3.1. Kinh nghiệm phát triền TTTT cùa một số quốc gia sau khi gia nhập WTO . 61
1.3.2. Bài học kinh nghiêm vận dung đối VỠ1 Việt Nam 74

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIẺN THỊ TRƯỜNG TIẺN TỆ Ở VIỆT NAM 78
2.1. Khái quát chung vể sự phát triền cùa thị trường tiển tệ ở Việt Nam 78
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triền 78
2.1.2- Những cam kết Vể lĩnh vực tiển tệ khi gia nhập WTo 80
2.1.3. Hiên trạng của các thi trường bộ phận trong mô hình thị trường tiền tệ Việt
Nam 81
2.2. Đánh giá chung vể thực trạng phát ừiền thị trường tiên tệ ờ Việt Nam theo tiêu
chí cẩu trúc thị trường giai đoạn sau khi gia nhâp WTO 123
2.2.1. vể hàng hỏa (công cụ) tham gia vào thị trường 124
2.2.2. về các chủ thề tham gia cung cầu trên thi trường 126
2.2.3. về hệ thống thị trường 130
2.2.4. về cơ chế hoạt động của thi trường 135
2.2.5. về cơ sờ hạ tầng, công nghệ thông tin 140
2.3. Đánh giá tồng quát vể nguyễn nhân của những thành tựu và han chế trong phát triền thị trường tiển tệ ờ Việt Nam 141
2.3.1. Nguyên nhẵn của những thãnh tựu 142
2.3.2. Nguyên nhẫn của những hạn chế 143

CHỮƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIÂI PHÁP PHÁT TRIẺN THỊ TRƯỜNG TIẺN TỆ Ờ VIỆT NAM SAU KHI GIA NHẬP WTO 148
3.1. Quan điểm và đinh hương phát ừiền thị trường tiền tệ ở Việt Nam sau khi gia
nhập WTO 148
3.1.1. Những căn cứ để xuất quan điểm và đinh hướng phát ừiền TTTT ờ Viêt
Nam sau khi gia nhập WTO 148
3.1.2. Quan điềm, định hướng và điểu kiện phát triền thị trường tiền tệ ở Việt
Nam sau khi gia nhập WTO 162
3.2. Giải pháp phátừiềnTTTT ờ Việt Nam sau khi gia nhập WTO 177
3.2.1. Nhóm giải pháp liên quan đến phát triền và nâng cao chắt lượng nguồn
cung trên thi trường tiền tê 177
3.2.2. Nhóm giải pháp thúc đằy cầu trên thị trường tiẽn tệ 188
3.2.3. Nhóm giải pháp liên quan đến hoàn thiện cơ chể hoạt đông của thị trường
tiền tệ 193
3.2.4. Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triền cùa TTTT 204
3.2.5. Tăng cường nấng lưc của hê thống giám sát tài chỉnh quốc gia 205
3.3. Một số kiển nghi đề phát triền TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO 208
3.3.1. Đối với Chính phủ 208
3.3.2. Đối với Bộ tài chính 209
3.3.3. Đối với các thành viên thị trường, bao gôm cả các hiệp hội 210
3.3.4. Kiến nghị với các Bộ, Ngành liên quan vê hệ thống quản lý, giám sát thị
trường 210
KẾT LUẬN 214
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHÀN PHỤ LỤC


MỞ ĐÀU
l. Tính câp tlìiẻt của đê tài
Trong những năm qua, Việt Nam đã đầy mạnh quả trinh hội nhập kinh tế quốc tế. Cùng VỚI quá ừinh hội nhập kinh tể, các giao dịch tài chính tiền tệ ngày càng tăng cả vê qui mô cũng như tính đa dạng vã phửc tạp Theo lô trình hội nhập, một sằn chơi bình đẳng hơn, có tinh cạnh tranh hơn, VÒI những luật chơi vận dung theo thông lệ quốc tể sẽ được hinh thành. Cơ cẩu vã qui mô các loại hình “trung gian tài chinh” - VỚI sự xuất hiện của cảc đinh chể tài chính có vồn đâu tư nước ngoải tham gia hoạt đông ừên thị trường sẽ thay đổi. Hoạt động ngân hàng trờ nên SÔI động và phức tạp, theo đó, cảc loại rủi ro tiểm ần trong lĩnh vực kinh doanh nãy sẽ khó được nhận diện
Đăc biệt, sau khi nước ta gia nhập WTO, nển kinh tế mờ cừa dân theo đinh hưòng thi trường và theo các cam kết quốc tể ừong đó nổi bật là cảc cam kết ừong Hiệp đinh Thương mai Song phương Việt Nam - Hoa Kỳ và các cam kết gia nhâp WTO. Quá trinh mờ cừa và hôi nhập ừong lĩnh vực ngân hàng dần dần hinh thành một hệ thống tài chính năng đông và hoàn chỉnh hon. Bên canh hệ thống ngân hàng truyền thống, Việt Nam cũng đã xây dựng và phát ừiền thi trường vốn, bước đấu hình thãnh thị trường tiển tê và theo đó đã phát tnền môt số công cu phái sinh Các tồ chức tham gia thị trường cũng đa dang hơn gồm cả ngằn hàng và các đinh chế tài chính phi ngân hàng. Các NHTM cồ phẩn phát ừiển nhanh chóng và lòn mạnh, đồng thòi cỏ sư hoạt động ngày càng tich cực hơn cùa khối ngân hãng nưởc ngoài và ngân hãng liên doanh. Trong điều kiện thị trường tài chinh ngằn hàng đã mang tính liên kểt toàn cầu vã có nhiều biến đồi khó lưòng, đòi hỏi Viêt Nam nhanh chóng phảt triền các thi trương, ừong đó việc phát ừiền thi trường tiền tệ sau khi nưởc ta gia nhập WTO là vẩn để quan ừong vã cap thiết
Thị trường tiển tê giữ vai trò đặc biệt quan trọng ừong việc huy động tiết kiệm, phân bồ cảc nguôn vốn một cách có hiêu quả, bảo đảm khả năng canh tranh của nền kinh tể, thúc đẩy phảt ừiền kinh tế, xã hội. Trong quá trình đổi mởi, thị trường tài chính đã từng bước được hình thành vã phát triền Quan điềm vể phát triền thị trương tiền tê đã đươc khẳng đinh tại nhiểu văn kiện của Đảng. Khi để ra đường hưòng và chiến lươc phát triển kinh tể của nưỡc ta trong giai đoạn hiên nay, Đại hội lẩn thứ XE của Đảng Công sản Viêt Nam đã chỉ rõ: “ Tĩểp hic hoàn thiện thể chể vể tiền tệ, tin dụng và ngoại hếì.Từng bước mờ cửa thị trường dịch vụ ngân hàng phũ hợp vớỉ nhu cầu phát triển kinh tể - xã hội trong nước và cam kết quốc tể; quản lý thị tìvờng tiển tệ, tín dụng, ngoại hối nhằm kiểm soát lạm phát, ẩn định vĩ mô và góp phấn tâng tìicờng kinh tế ".Hiện tại, Chính phủ đang chỉ đao xây dựng để án về phát triền và hoãn thiện thị trường vốn vã thị trường tiền tệ ờ Việt Nam phii họp VỚI trinh đô phát ừiền hiện nay của nển kinh tể và phù họp VỚI tình hinh chủ động hội nhập kinh tể của nước ta
Thưc vậy, vê măt lý luận, phát ừiền thị trường tiền tê lã bước tắt yểu để hinh thành nên cơ cấu và động lực cho sự vận hành của mọi nẽn kinh tể thi tmòng. Vì thể, thị trường tiền tê luôn lá mối quan tâm hàng đâu của chiến lược kinh tể ờ tất cả các quốc gia ừên thế giới. Sự phát ừiền của thị trường tiên tệ đương nhiên trở thành công cụ lý tường cho các công ty hoặc các đinh chế tài chinh cất trữ vốn dư thừa ngẳn hạn đề sử dụng khi cần đến. Đồng thời, thi trường tiền tệ lại cung cắp nguồn vốn có chi phí thấp cho Chinh phủ, cho các công ty và các tồ chức bung gian khi họ cần huy động vốn ngắn hạn. Và có thề nói, hấu hểt các quỹ đầu tư và các trung gian tài chính đều muốn nắm giữ một lương chứng khoán nhất định ừên thị trường tiền tệ, nhằm đáp ứng các nhu cầu đầu tư hoặc nhu cầu rút tiển của khách hàng.
Đối VỚI Việt Nam, vẩn đê phát ừiền thị trường tiền tệ lại càng trở thành một nhu cầu bửc xúc, đăc biệt giai đoạn sau khi nước ta gia nhâp WTO. Có thề thấy rằng, trong quá trinh đổi mới nền kinh tế ở nước ta, yêu cằu của sự tăng trường kinh tế cao đang ngày càng làm rõ vai trò quan ừong của môt thị trường tiền tệ - bộ phân cấu thành hữu cơ của thị trường tài chinh, một công cu đắc lưc nhất để các trạng thái cung và cầu vể vốn gặp nhau. Neu thị trường tiền tệ phát ừiền, nỏ sẽ tạo điểu kiện đề huy động các nguôn lực tài chính trong và ngoài nước, phục vu cho sự nghiệp công nghiêp hoá và hiện đại hoá, đẵy nhanh nhíp độ phát ừiền kinh tể toàn quốc theo tiến trinh hội nhập VỚI nển kinh tế thế giới, rút ngắn khoảng cách giữa Vlệt Nam với các nước trong khu vực và quốc tể
Tuy nhiên, sự phát triển tin trường tiền tê nước ta còn ờ mức độ thấp và còn trong thời kỷ sơ khai. Trong khi đó, yêu cầu của canh tranh đề hôi nhâp với khu vực vã thế giỡi đòi hỏi đất nước phải có một thi trường tiền tệ đủ manh đổng bộ VỚI một ừình độ khoa hoc công nghệ cao, sản phẳm hàng hoá đa dang, phong phú, với một đội ngũ cán bô có ừình độ quản lý và kỹ năng nghiệp vụ điêu luyện Tinh hinh này đã đặt ra những vấn để mới với nhiểu khỏ khăn, vướng mac cẩn phải giải quyết. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tìm ra các giải pháp,kiến nghị cho sự phát triền thị trường tiền tệ ở Việt Nam trong giai đoan hiện nay lả một vấn để hết sức cấn thiết.
Xuất phát từ tính cấp bách nêu trên, tác giả đã lưa chọn đề tài: “Phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới” làm Luận án tiến sĩ kinh tế của minh.