Luận Văn Phát triển thị trường khoa học và công nghệ Kinh nghiệm của Trung Quốc và vận dụng vào Việt Nam

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Phát triển thị trường KH&CN là một tất yếu khách quan trong nền
kinh tế thị trường và là một trong những nội dung trọng tâm của chiến
lược phát triển của các quốc gia trên thế giới trong xu thế toàn cầu hoá.
Thị trường KH&CN ở Trung Quốc từ cải cách mở cửa đến nay
đã phát huy tác dụng tốt trong việc chuyển hóa thành quả nghiên cứu
khoa học và phát triển công nghệ vào sản xuất. Dưới sự chỉ đạo của
chiến lược cơ bản và phương châm cụ thể "mở cửa, làm sống động,
nâng đỡ, hướng dẫn", đã phát triển rất nhanh từ không thành có, từ
nhỏ đến lớn. Hiện nay, thị trường KH&CN ở Trung Quốc đang phát
triển tương đối lành mạnh, quy mô giao dịch đã mở rộng, thúc đẩy
tích cực phát triển kinh tế xã hội. Trung Quốc đang thực hiện đổi mới
hệ thống KH&CN lấy doanh nghiệp làm chủ thể, lấy thị trường làm
phương hướng dẫn dắt, kết hợp sản xuất, nghiên cứu và phát triển, bảo
đảm thể chế và cơ chế tạo điều kiện cho việc tăng cường năng lực tự
chủ, xây dựng Nhà nước loại hình sáng tạo, phát triển đất nước theo
quan điểm khoa học.
Tạo lập và phát triển thị trường KH&CN là một trọng tâm giải
pháp chủ yếu để phát triển KH&CN và là một nội dung quan trọng để
phát triển đồng bộ các loại thị trường ở nước ta. Tuy nhiên thị trường
KH&CN ở nước ta mới hình thành ở mức độ sơ khai, việc phát triển
thị trường KH&CN vì vậy càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn
2
đối với quá trình phát triển đất nước. Đứng trước tình hình đó rất cần
những giải pháp hữu hiệu nhằm thúc đẩy thị trường KH&CN phát
triển. Do vậy việc tham khảo kinh nghiệm phát triển thị trường
KH&CN của Trung Quốc, một quốc gia có nhiều điểm tương đồng
với Việt Nam và đã có những thành công trong lĩnh vực này sẽ có ý
nghĩa rất quan trọng cả về thực tiễn và lý luận. Đó là lý do để vấn đề:
“Phát triển thị trường khoa học và công nghệ: Kinh nghiệm của
Trung Quốc và vận dụng vào Việt Nam” được chọn làm đề tài của
luận án tiến sỹ kinh tế này.
2. Tình hình nghiên cứu
+ Về phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc: một số nghiên
cứu tìm hiểu những thành tựu phát triển kinh tế, trong đó có những
vấn đề về phát triển KH&CN và thị trường KH&CN của Trung Quốc
từ cải cách mở cửa đến nay. Một số khác tập trung phân tích quá trình,
hiện trạng phát triển thị trường KH&CN của Trung Quốc.
+ Về thị trường KH&CN Việt Nam: có một số công trình và tài
liệu liên quan đến công nghệ và thị trường công nghệ Việt Nam.
Tuy nhiên, từ trước đến nay, trong nước cũng như trên thế giới
chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu một cách hệ thống và toàn
diện vấn đề phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc từ cải cách
mở cửa (1978) đến nay (2008) từ đó rút ra bài học kinh nghiệm vận
dụng để phát triển thị trường KH&CN ở Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay.
3
3. Đối tượng và mục đích nghiên cứu
Phát triển thị trường KH&CN: Kinh nghiệm của Trung Quốc và
vận dụng vào Việt Nam là đối tượng nghiên cứu chính của luận án.
Mục đích của luận án là qua nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực
tiễn về thị trường KH&CN, từ đó nghiên cứu quá trình phát triển thị
trường KH&CN của Trung Quốc để rút ra những bài học kinh nghiệm
để so sánh, vận dụng phát triển thị trường KH&CN ở Việt Nam.
4. Phạm vi nghiên cứu
Ngoài phần một số cơ sở lý luận, luận án tập trung nghiên cứu
quá trình phát triển thị trường KH&CN của Trung Quốc từ cải cách,
mở cửa đến nay (1978- 2008), tiếp cận vấn đề từ các khía cạnh như:
các kết quả đạt được xét về quy mô, trình độ và các yếu tố của thị
trường; các ngành và lĩnh vực; các khu vực công nghiệp và nông thôn.
Từ nghiên cứu trên rút ra quan điểm, mục tiêu, giải pháp và bài học
kinh nghiệm thành công, thất bại của Trung Quốc về phát triển thị
trường KH&CN trong công cuộc cải cách mở cửa. Từ cơ sở lý luận về
thị trường KH&CN và bài học kinh nghiệm của Trung Quốc xem xét
nhận dạng thị trường KH&CN Việt Nam từ thời kỳ đổi mới đến nay
(1986-2008) trên quy mô, cấp độ và các hoạt động diễn ra của thị
trường, so sánh và đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm phát triển thị
trường KH&CN ở Việt Nam.
5. Nhiệm vụ phải giải quyết
Luận án sẽ trả lời các câu hỏi: quan niệm về KH&CN và thị
trường KH&CN như thế nào cho đúng? Vai trò của KH&CN và thị
trường KH&CN đối với sự phát triển kinh tế xã hội như thế nào? Mối
quan hệ giữa Nhà nước và thị trường? trên cơ sở phân tích lý thuyết
4
cạnh tranh để nâng cao năng lực cạnh tranh như thế nào? Thực trạng
KH&CN và thị trường KH&CN ở Trung Quốc? Những thành công,
tồn tại và nguyên nhân? Quan điểm phát triển thị trường KH&CN hiện
nay trên thế giới và ở Trung Quốc là gì? Đồng thời phải trả lời được
câu hỏi Việt Nam đã có thị trường KH&CN hay chưa? Mức độ quy
mô đến đâu? Những thành công, thất bại trong phát triển thị trường
KH&CN ở Trung Quốc và bài học kinh nghiệm vận dụng vào Việt
Nam để phát triển thị trường KH&CN? Những chính sách, cơ chế nào
phù hợp để phát triển thị trường KH&CN trong nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở Việt Nam?
6. Phương pháp nghiên cứu
Luận án nghiên cứu phát triển thị trường KH&CN dưới giác độ
của chuyên ngành Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế quốc tế, có sử
dụng các phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
Đồng thời, đặc biệt coi trọng và sử dụng xuyên suốt luận án các
phương pháp phân tích - hệ thống - tổng hợp - thống kê - so sánh.
Luận án đã sử dụng kết quả của một số nghiên cứu có sử dụng phương
pháp kinh tế lượng khi phân tích ảnh hưởng của tiến bộ công nghệ tới
tăng trưởng kinh tế. Kết quả các nghiên cứu sử dụng phương pháp
điều tra đã được sử dụng trong phân tích tác động của chuyển giao và
đổi mới công nghệ đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.
7. Đóng góp của luận án
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển thị trường
KH&CN.
- Hệ thống hoá vấn đề phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc và
Việt Nam.
5
- Nghiên cứu sự thành công và thất bại trong phát triển thị trường
KH&CN ở Trung Quốc và Việt Nam. Những vấn đề được tổng hợp
thành quy luật chung.
- Một số kinh nghiệm của Trung Quốc vận dụng vào Việt Nam và
gợi ý chính sách phát triển thị trường KH&CN Việt Nam đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước trong tiến trình hội nhập
kinh tế quốc tế.
8. Kết cấu luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận án được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thị trường khoa
học và công nghệ.
Chương 2. Phát triển thị trường khoa học và công nghệ ở Trung Quốc.
Chương 3. Vận dụng kinh nghiệm phát triển thị trường khoa học và
công nghệ của Trung Quốc vào Việt Nam và một số gợi ý chính sách.