Luận Văn Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam - C

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NĂM 2011

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
LỜI MỞ ĐẦU


Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI . 1
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT 1
1.1.1. Khái niệm về thanh toán không dùng tiền mặt . 1
1.1.2. Nguồn gốc của thanh toán không dùng tiền mặt . 1
1.1.3. Sự cần thiết phát triển các phương thức thanh toán không dùng
tiền mặt . 2
1.1.3.1. Đối với nền kinh tế 2
1.1.3.2. Đối với ngân hàng 3
1.1.3.3. Đối với dân cư . 3
1.1.4. Đặc điểm và tác dụng của thanh toán không dùng tiền mặt 4
1.1.4.1. Đặc điểm của thanh toán không dùng tiền mặt . 4
1.1.4.2. Tác dụng của thanh toán không dùng tiền mặt . 5
1.2. CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 5
1.2.1. Thanh toán bằng séc . 5
1.2.1.1. Khái niệm về séc . 5
1.2.1.2. Một số quy định cơ bản về séc . 6
1.2.1.3. Phân loại séc 9
1.2.2. Thanh toán bằng ủy nhiệm chi 11
1.2.2.1. Khái niệm về ủy nhiệm chi 11
1.2.2.2. Điều kiện khi sử dụng ủy nhiệm chi . 11
1.2.3. Thanh toán bằng ủy nhiệm thu . 11
1.2.3.1. Khái niệm về ủy nhiệm thu 11
1.2.3.2. Điều kiện khi sử dụng ủy nhiệm thu 12
1.2.4. Thanh toán bằng thẻ ngân hàng 12
1.2.4.1. Khái niệm về thẻ ngân hàng 12
1.2.4.2. Phân loại thẻ ngân hàng . 12
1.2.4.3. Các đối tượng liên quan đến thẻ ngân hàng 13
1.2.5. Thanh toán qua dịch vụ ngân hàng điện tử . 14
1.3. CÁC ĐIỀU KIỆN ĐỂ PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT . 15
1.3.1. Điều kiện về pháp lý 15
1.3.2. Điều kiện về công nghệ . 16
1.3.2.1. Hạ tầng công nghệ . 16
1.3.2.2. Ứng dụng công nghệ trong các dịch vụ thanh toán . 16
1.3.2.3. An toàn bảo mật . 17
1.3.3. Điều kiện về con người . 17
1.3.3.1. Mức sống của người dân . 17
1.3.3.2. Sự hiểu biết và chấp nhận các phương thức thanh toán không
dùng tiền mặt 17
1.3.3.3. Nguồn nhân lực của ngân hàng . 18
1.4. KINH NGHIỆM VỀ PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIỀN MẶT TỪ MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO CÁC
NGÂN HÀNG VIỆT NAM . 18
1.4.1. Sự phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Mỹ . 18
1.4.2. Sự phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Châu Âu 18
1.4.3. Sự phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Trung Quốc19
1.4.4. Bài học kinh nghiệm về phát triển thanh toán không dùng tiền
mặt cho các ngân hàng Việt Nam 21
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 . 23


Chương 2:THỰC TRẠNG VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI
NHÁNH TP.HCM . 24
2.1. THỰC TRANG VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VIỆT NAM HIỆN NAY 24
2.1.1. Khuôn khổ pháp lý . 24
2.1.2. Tình hình chung về thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt
Nam . 28
2.1.2.1. Những thành tựu đổi mới và phát triển thanh toán không dùng
tiền mặt . 28
2.1.2.2. Những mặt hạn chế trong thanh toán không dùng tiền mặt . 29
2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thanh toán không dùng tiền mặt tại
Việt Nam . 31
2.1.3.1. Hành lang pháp lý . 31
2.1.3.2. Môi trường kinh tế vĩ mô . 32
2.1.3.3. Khoa học công nghệ 32
2.1.3.4. Yếu tố con người 33
2.1.3.5. Yếu tố tâm lý . 33
2.1.3.6. Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại 33
2.2. THỰC TRẠNG VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH TP.HCM
(VCB HCM) . 34
2.2.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển VCB HCM . 34
2.2.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của VCB HCM giai đoạn
2008-2010 35
2.2.3. Thực trạng về thanh toán không dùng tiền mặt tại VCB HCM38
2.2.3.1. Tổng quát về thanh toán không dùng tiền mặt tại VCB HCM . 38
2.2.3.2. Thanh toán bằng séc 41
2.2.3.3. Thanh toán bằng ủy nhiệm chi . 42
2.2.3.4. Thanh toán bằng ủy nhiệm thu . 43
2.2.3.5. Thanh toán bằng thẻ ngân hàng . 44
2.2.3.6. Thanh toán qua dịch vụ ngân hàng điện tử . 47
2.2.3.7. Thực trạng phát triển hệ thống tài khoản cá nhân tại VCBHCM51
2.2.3.8. So sánh thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt của VCB
HCM với một số NHTM trên địa bàn TP.HCM 52
2.3. ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VCB HCM . 54
2.3.1. Những kết quả đạt được . 54
2.3.2. Những hạn chế . 56
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế 57
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan . 57
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan (xuất phát từ VCB HCM) 59
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 61


Chương 3:GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM
– CHI NHÁNH TP.HCM . 62
3.1. MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA VCB HCM ĐẾN
NĂM 2020 62
3.1.1. Mục tiêu tổng thể của VCB đến năm 2020 . 62
3.1.2. Định hướng của VCB HCM đến năm 2020 63
3.1.3. Kế hoạch kinh doanh năm 2011 của VCB HCM . 65
3.1.3.1. Phương hướng, nhiệm vụ của VCB HCM . 65
3.1.3.2. Kế hoạch, mục tiêu của VCB HCM 67
3.1.3.3. Một số chỉ tiêu về hoạt động thanh toán của VCB HCM 67
3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VCB HCM 68
3.2.1. Giải pháp cụ thể đối với các phương thức thanh toán không
dùng tiền mặt . 68
3.2.1.1. Giải pháp đối với séc thanh toán . 68
3.2.1.2. Giải pháp đối với ủy nhiệm chi . 68
3.2.1.3. Giải pháp đối với ủy nhiệm thu . 69
3.2.1.4. Giải pháp đối với thẻ thanh toán . 69
3.2.1.5. Giải pháp đối với dịch vụ ngân hàng điện tử . 70
3.2.2. Phát triển số lượng và dịch vụ tài khoản cá nhân . 72
3.2.3. Giải pháp về công nghệ 73
3.2.4. Xây dựng chiến lược khách hàng 73
3.2.5. Quảng cáo và tiếp thị sản phẩm 75
3.2.6. Mở rộng mạng lưới kênh phân phối . 76
3.2.7. Giải pháp về nhân sự 77
3.2.8. Tăng cường mở rộng quan hệ với các ngân hàng và các công ty trong hoạt động phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt . 78
3.3. KIẾN NGHỊ . 78
3.3.1. Kiến nghị với VCB Hội sở chính . 78
3.3.1.1. Xây dựng hệ thống hạ tầng công nghệ . 78
3.3.1.2. Xây dựng các chính sách an toàn bảo mật hệ thống công nghệ thông tin . 79
3.3.1.3. Hiện đại hóa quy trình nghiệp vụ trong thanh toán 80
3.3.1.4. Xây dựng chế độ tiền lương hợp lý . 81
3.3.2. Kiến nghị với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan chức năng . 81
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 . 85
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tiền mặt đóng vai trò rất quan trọng cho quá trình phát triển kinh tế xã hội của loài người, tuy nhiên không phải lúc nào tiền mặt cũng đem lại hiệu quả cao nhất bởi những hạn chế của nó như: rủi ro trong lưu thông, tốn kém chi phí vận chuyển, nguy cơ lạm phát, ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý của Nhà nước, Đó chính là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời và ngày càng phát triển của các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Là hệ thống cung ứng dịch vụ thanh toán cho nền kinh tế, ngành ngân hàng đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Ngân hàng thương mại là cái nôi để các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt ra đời và phát triển. Để quá trình thanh toán được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả, làm hài lòng và thu hút càng nhiều khách hàng thì các ngân hàng thương mại phải tập trung hoàn thiện các phương thức thanh toán của mình dựa trên nền tảng công nghệ thông tin và khuôn khổ pháp lý của Nhà nước.
Là một chi nhánh ngân hàng thương mại cổ phần khá vững mạnh trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại
thương – chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh (VCB HCM) luôn phấn đấu, nỗ lực hết mình bắt kịp tiến trình hiện đại hóa ngân hàng để cung ứng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng đa dạng, hiện đại với phương châm “Luôn mang đến cho khách hàng sự thành đạt”. Để làm tốt công tác thanh toán, VCB HCM không những hoàn thiện những phương thức thanh toán truyền thống mà còn tập trung phát triển các phương thức thanh toán ngân hàng hiện đại có chất lượng cao, an toàn, hiệu quả nhằm làm thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Song, thực tiễn phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của VCB HCM vẫn còn tồn tại những khó khăn và hạn chế. Việc tìm ra các biện pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cũng như giúp hệ thống Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam khẳng định vị thế, thương hiệu của mình trong thời kỳ cạnh tranh, hội nhập và phát triển vẫn đang là vấn đề khá bức thiết.
Xuất phát từ lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ
phần Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn Thạc sĩ kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Từ những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt.
- Phân tích thực trạng về các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt tại NH TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh TPHCM.
- Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt tại NH TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi
nhánh TPHCM trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan tới các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương
mại.
- Phạm vi nghiên cứu: Luận văn đề cập đến các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt trong phạm vi thanh toán trong nước tại NH TMCP
Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh TPHCM. Do muốn nhấn mạnh đến các phương thức thanh toán có sự lựa chọn giữa không dùng tiền mặt và thanh toán bằng tiền mặt nên ở đây tác giả xin không nghiên cứu phương thức thanh toán bằng thư tín dụng.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đặt ra, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu: thống kê, phân tích, so sánh, logic, tổng
hợp, đồng thời vận dụng các kiến thức về nghiệp vụ ngân hàng thương mại, quản trị ngân hàng, thương mại điện tử và những kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình làm việc trong lĩnh vực ngân hàng.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài cung cấp về mặt lý luận các vấn đề liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt, đồng thời cung cấp một bức tranh toàn cảnh thực trạng
về thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh TPHCM