Thạc Sĩ Phát triển nuôi cá ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Phát triển nuôi cá ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương

MỤC LỤC
Lời cam ñoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục ñồ thị
1. MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.4 Câu hỏi nghiên cứu
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ðỀ TÀI
2.1 Một số vấn ñề lý luận cơ bản về phát triển nuôicá
2.2 Vị trí, vai trò, ñặc ñiểm phát triển nuôi cá
2.3 Nội dung, hình thức và một số yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng
ñến phát triển nuôi cá
2.4 Cơ sở thực tiễn
3. ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu
3.2 Phương pháp nghiên cứu
4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
4.1 Thực trạng phát triển nuôi cá của huyện
4.1.1 Tình hình sử dụng diện tích nuôi cá
4.1.2 Tình hình năng suất và sản lượng
4.2 Hiệu quả nuôi cá
4.2.1 Hiệu quả về kinh tế - xã hội và môi trường của nuôi cá
4.2.2 Hiệu quả nuôi cá tại hộ
4.2.3 So sánh, ñánh giá hiệu quả các mô hình nuôi cá
4.3 Phân tích các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng tới pháttriển nuôi cá ở
huyện
4.3.1 Tình hình tổ chức và quản lý sản xuất nuôi cá
4.3.2 Nhu cầu về vốn
4.3.3 Hiểu biết về kỹ thuật nuôi cá
4.3.4 ðiều kiện thu hoạch và thị trường tiêu thụ
4.3.5 Cơ sở hạ tầng và hậu cần dịch vụ cho nuôi cá
4.3.6 Công tác khuyến ngư
4.3.7 Các yếu tố môi trường
4.3.8 Một số chính sách ảnh hưởng tới sự phát triểnnuôi cá
4.3.9 Mức tích luỹ của hộ gia ñình nuôi cá
4.4 Tiềm năng, thuận lợi và khó khăn phát triển nuôi cá của huyện
4.4.1 ðánh giá về tiềm năng phát triển nuôi cá
4.4.2 Những lợi thế cho sự phát triển nuôi cá của huyện
4.4.3 Những khó khăn cho sự phát triển của huyện
4.5 Giải pháp phát triển nuôi cá của huyện Tứ Kỳ ñến 2015
4.5.1 Quan ñiểm và phương hướng phát triển nuôi cá của huyện Tứ
Kỳ
4.5.2 Giải pháp phát triển ngành nuôi cá của huyện Tứ Kỳ ñến 2020
5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
5.1 Kết luận
5.2 Kiến nghị
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

1. MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài
Trong nền kinh tế thế giới hiện nay xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế
ngày càng diễn ra mạnh mẽ, sâu rộng, ñòi hỏi mỗi ngành, mỗi lĩnh vực, mỗi
quốc gia không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt ñộng của mình, phát huy lợi
thế so sánh ñể tăng sức cạnh tranh trên thị trường.Nước ta là một nước nông
nghiệp với hơn 70% dân số sống bằng nghề nông, vì vậy cần phải xác ñịnh
nông nghiệp là một thế mạnh cần phải khai thác trong ñiều kiện hiện nay.
Trong nông nghiệp thì ngành nuôi trồng thuỷ sản ñãvà ñang mang lại
lợi ích kinh tế lớn và là một mặt hàng xuất khẩu cógiá trị cao. Phát triển nghề
nuôi trồng thuỷ sản tạo ra công ăn việc làm và thu nhập ổn ñịnh cho người
dân, góp phần chuyển ñổi cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp
hoá, hiện ñại hoá. Vì vậy, nuôi cá ñược xem là một trong những ngành kinh tế
mũi nhọn của huyện.
Nuôi cá có thể nuôi bằng nhiều hình thức khác nhaunhư nuôi quảng
canh, nuôi bán thâm canh và nuôi thâm canh. Trong các hình thức nuôi này
thì nuôi thâm canh và bán thâm canh ñang ñược ñịa phương tìm cách phát
triển vì nó mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Tứ Kỳ là một huyện thuần nông có diện tích ñất nông nghiệp là
11.226,94 ha, trong ñó ñất nuôi trồng thuỷ sản là 1.336,3 ha chiếm 11,9 %
diện tích ñất nông nghiệp của huyện; ñất sông suối và mặt nước chuyên dùng
là 1.314,13 ha, do vậy Tứ Kỳ ñã trở thành nơi có lợi thế về nuôi cá của tỉnh
Hải Dương. Những năm gần ñây, huyện ñã triển khai nhiều chương trình ñề
án về nuôi cá năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt, góp phần to lớn trong
việc giải quyết việc làm, cải thiện ñời sống của người dân. Tuy nhiên nuôi cá
của huyện chỉ mới phát triển trong những năm gần ñây khi mà phong trào
chuyển ñổi ruộng cấy 1 vụ kém hiệu quả sang hình thức nuôi trồng hiệu quả
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
2
kinh tế diễn ra mạnh, do ñó người nuôi trồng chưa có nhiều kinh nghiệm, vốn
ñầu tư, qui mô các cơ sở nuôi cá nhỏ, việc áp dụng các công nghệ mới trong
nuôi cá còn nhiều bất cập, là những thách thức trước yêu cầu ñòi hỏi càng cao
về chất lượng, an toàn vệ sinh của cá ñối với ngườitiêu dùng.
Nuôi cá của huyện Tứ Kỳ ñang chuyển mình theo hướngsản xuất hàng
hoá, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng caoñời sống của nhân dân.
Tuy nhiên, phát triển nuôi cá của huyện gặp nhiều khó khăn như hệ thống
thuỷ lợi chưa ñồng bộ, môi trường, vùng nước ở một số vùng nuôi chưa ñược
ñảm bảo, ý thức phòng trừ dịch bệnh của người dân chưa mang tính cộng
ñồng, do chạy theo lợi nhuận nên diện tích nuôi cá ngày càng ñược mở rộng
bằng nhiều hình thức mang tính tự phát, như chuyển ñổi ñất nông nghiệp; tận
dụng mặt nước kênh mương, ao hồ. Sự phát triển tới mức các yếu tố kỹ thuật,
con giống, cơ sở hạ tầng, vốn sản xuất, kiểm soát dịch bệnh, chưa ñáp ứng
kịp nên ñã có nhiều vùng thua lỗ, hệ sinh thái bị ñảo lộn, môi trường ô
nhiễm
ðể ñánh giá tình hình phát triển sản xuất, phân tích các yếu tố ảnh
hưởng từ ñó có ñịnh hướng và giải pháp cho sự phát triển nuôi cá của huyện
trong những năm tới khai thác các tiềm năng của ñịaphương góp phần nâng
cao ñời sống người dân, thúc ñẩy kinh tế phát triểnchúng tôi tiến hành nghiên
cứu ñể tài “Phát triển nuôi cá ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở ñánh giá thực trạng phát triển nuôi cá của huyện Tứ Kỳ tỉnh
Hải Dương thời gian qua ñề xuất một số giải pháp chủ yếu phát triển nuôi cá
của ñịa phương những năm tới.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
3
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễnvề phát triển nuôi cá
ở nước ta;
- Phân tích thực trạng phát triển nuôi cá của huyện Tứ Kỳ giai ñoạn
2008-2010;
- Phân tích nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng ñến sự phát triển
nuôi cá của ñịa phương;
- ðề xuất một số biện pháp chủ yếu nhằm phát triểnnuôi cá của huyện
Tứ Kỳ ñến năm 2015.
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 ðối tượng nghiên cứu
- Những vấn ñề lý luận và thực tiễn về phát triển nuôi cá.
- Các hộ gia ñình nuôi cá, các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ cho
nuôi cá ở ñịa phương.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung
+ Nghiên cứu lý luận và thực trạng phát triển nuôicá của huyện thời
gian qua.
+ Nghiên cứu tiềm năng và các giải pháp ñể phát triển nuôi cá của
huyện thời gian tới.
- Về không gian: Tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương.
- Về thời gian:Tập trung nghiên cứu thực trạng trong 3 năm (2008-2010). Ngoài ra còn nghiên cứu ở một số thời ñiểm khác nhằm minh họa rõ
hơn cho kết quả nghiên cứu.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
4
1.4 Câu hỏi nghiên cứu
Nghiên cứu này ñược tiến hành nhằm trả lời các câuhỏi sau ñây liên
quan ñến nuôi cá ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương:
1. Nuôi cá ở huyện Tứ Kỳ tỉnh Hải Dương thời gian qua phát triển như
thế nào, gặp những khó khăn và trở ngại gì?
2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất ñến phát triển nuôi cá ở ñịa phương?
3. Có những hình thức tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nào trong
nuôi cá ở Tứ Kỳ? Ưu nhược ñiểm của các hình thức này trong thời gian qua?
4. Những giải pháp nào cần ñề xuất nhằm phát triển sản xuất và tiêu thụ
sản phẩm cá ở ñịa phương trong thời gian tới?
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
5
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ðỀ TÀI
2.1 Một số vấn ñề lý luận cơ bản về phát triển nuôicá
2.1.1 Khái niệm tăng trưởng và phát triển kinh tế
Tăng trưởng và phát triển là hai khái niệm ñược dùng trong kinh tế phát
triển, ñôi khi ñược coi như nhau nhưng thực chất chúng có những nét khác
nhau và có liên hệ chắt chẽ với nhau.
2.1.1.1 Khái niệm tăng trưởng kinh tế
Tăng trưởng ñược quan niệm là sự tăng thêm (hay gia tăng) về quy mô
sản lượng của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất ñịnh. ðó là kết quả của các
hoạt ñộng sản xuất và dịch vụ của nền kinh tế tạo ra. Do vậy, ñể biểu thị sự
tăng trưởng kinh tế, người ta dùng mức tăng thêm của tổng sản lượng nền
kinh tế (tính toàn bộ hay tính bình quân theo ñầu người) của thời kỳ sau so
với thời kỳ trước. ðó là mức tăng % hay tuyệt ñối hàng năm, hay bình quân
trong một giai ñoạn. Sự tăng trưởng ñược so sánh theo các thời ñiểm liên tục
trong một giai ñoan nhất ñịnh, sẽ cho ta khái niệm tốc ñộ tăng trưởng. ðó là
sự tăng thêm sản lượng nhanh hay chậm so với thời ñiểm gốc ( Phan Thúc
Huân, 2006 ).
2.1.1.2 Khái niệm phát triển kinh tế
Hiện nay, mọi quốc gia ñều phấn ñấu vì mục tiêu phát triển và trải qua
thời gian, khái niệm về phát triển cũng ñã ñi ñến thống nhất. Phát triển
kinh tế ñược hiểu là quá trình tăng tiến về mọi mặtcủa nền kinh tế trong
một thời kỳ nhất ñịnh trong ñó bao gồm cả sự tăng thêm về quy mô sản
lượng và sự tiến bộ về cơ cấu kinh tế xã hội. ðó làsự tiến bộ thịnh vượng
và cuộc sống tốt ñẹp hơn.
Phát triển kinh tế là một khái niệm chung nhất về một sự chuyển
biến của nền kinh tế, từ một trạng thái thấp nên một trạng thái cao hơn.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
6
Do vậy không có tiêu chuẩn chung về sự phát triển. ðể nói nên trình ñộ
phát triển cao, thấp khác nhau giữa các nền kinh tếtrong mỗi thời kỳ, các
nhà kinh tế học phân quá trình ñó ra các nấc thang:kém phát triển, ñang
phát triển và phát triển, .gắn với các nấc thang ñó là những giá trị nhất
ñịnh, mà hiện tại chưa có cơ sở thống nhất hoàn toàn. Trong chiến lược
phát triển kinh tế có thể nhấn mạnh vào tăng trưởngtức là tăng thu nhập,
nhấn mạnh vào công bằng và bình ñẳng trong xã hội hoặc nhấn mạnh phát
triển toàn diện, tức là vừa nhấn mạnh về số lượng vừa chú ý về chất lượng
của sự phát triển. Tăng trưởng kinh tế phải gắn vớimục tiêu công bằng và
sự tiến bộ xã hội. Trong thự tế phát triển kinh tế phải kết hợp hài hoà với
phát triển kinh tế xã hội, tăng trưởng kinh tế phảihài hoà với công bằng
và tiến bộ xã hội, ñời sống vật chất và ñời sống tinh thần của nhân dân.
Tăng trưởng kinh tế là tiền ñề vật chất hỗ trợ cho việc thực hiện công
bằng xã hội, ngược lại công bằng xã hội tạo ra ñộnglực vững chắc ñể
thúc ñẩy kinh tế. Hiệu quả kinh tế phải gắn với hiệu quả xã hội thành hiệu
quả kinh tế - xã hội. Nó là tiêu chuẩn quan trọng của sự phát triển nền
kinh tế.
Như vậy, phát triển kinh tế ñược xem như là quá trình biến ñổi cả về
lượng và về chất, nó là sự kết hợp một cách chặt chẽ quá trình hoàn thiện của
hai vấn ñề về kinh tế và xã hội ở mỗi quốc gia. Theo cách hiểu như vậy, phát
triển là một quá trình lâu dài và do các nhân tố nội tại của nền kinh tế quyết
ñịnh. Nội dung của phát triển kinh tế ñược khái quát theo ba tiêu thức:
Một là, sự gia tăng tổng mức thu nhập của nền kinhtế và mức gia tăng
thu nhập bình quân trên một ñầu người. ðây là tiêu thức thể hiện quá trình
biến ñổi về lượng của nền kinh tế, là ñiều kiện cầnñể nâng cao mức sống vật
chất của một quốc gia và thực hiện những mục tiêu khác của phát triển.
Hai là, sự biến ñổi theo ñúng xu thế của cơ cấu kinh tế. ðây là tiêu thức
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
7
phản ánh sự biến ñổi về chất của nền kinh tế một quốc gia. ðể phân biệt các
giai ñoạn phát triển kinh tế hay so sánh trình ñộ phát triển kinh tế giữa các
nước với nhau, người ta thường dựa vào dấu hiệu về dạng cơ cấu ngành kinh
tế mà quốc gia ñạt ñược.
Ba là, sự biến ñổi ngày càng tốt hơn trong các vấn ñề xã hội. Mục tiêu
cuối cùng của sự phát triển kinh tế trong các quốc gia không phải là tăng
trưởng hay chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà là việc xoá bỏ nghèo ñói, suy
dinh dưỡng, sự tăng lên về tuổi thọ bình quân, khả năng tiếp cận các dịch
vụ y tế, nước sạch, trình ñộ dân trí giáo dục của quảng ñại quần chúng
nhân dân vv Hoàn thiện các tiêu chí trên là sự thay ñổi về chất xã hội
của quá trình phát triển.
2.1.2 Tăng trưởng và phát triển trong sản xuất nôngnghiệp
Tăng trưởng nông nghiệp chỉ thể hiện rằng ở thời ñiểm nào ñó, nền
nông nghiệp có nhiều ñầu ra so với giai ñoạn trước,chủ yếu phản ánh sự
thay ñổi về kinh tế và tập trung nhiều về mặt lượng. Tăng trưởng nông
nghiệp thường ñược ño bằng mức tăng thu nhập quốc dân trong nước của
nông nghiệp, mức tăng về sản lượng và sản phẩm nôngnghiệp, số lượng
diện tích, số ñầu con vật nuôi.
Phát triển nông nghiệp thể hiện cả về lượng và về chất. Phát triển
nông nghiệp không những bao hàm cả tăng trưởng mà còn phản ánh các
thay ñổi cơ bản trong cơ cấu của nền nông nghiệp, sự thích ứng của nền
nông nghiệp với hoàn cảnh mới, sự tham gia của người dân trong quản lý
và sử dụng nguồn lực, sự phân bố của cải và tài nguyên giữa các nhóm
dân cư trong nội bộ nông nghiệp và giữa nông nghiệpvới các ngành kinh
tế. Phát triển nông nghiệp còn bao hàm cả kinh tế, xã hội, tổ chức thể chế
và môi trường. Tăng trưởng là ñiều kiện cho sự pháttriển nông nghiệp.(
ðỗ Kim Chung, 2009 ).

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. PGS.TS. ðỗ ðức Bình (chủ biên), 2005, Giáo trình kinh tế quốc tế, Nhà xuất
bản lao ñộng xã hội.
2. PGS.TS. Phan Thúc Huân, 2006, Kinh tế phát triển, Nhà xuất bản thống kê.
3. GS.TS. Vũ Thị Ngọc Phùng, 2005, Giáo trình kinh tế phát triển, Nhà xuất
bản lao ñộng xã hội.
4. Nguyễn Viết Thông (chủ biên), 2005, Việt Nam chủ ñộng hội nhập kinh tế
quốc tế, Ban tư tưởng văn hoá trung ương.
5. Vũ ðình Thắng - Nguyễn Viết Trung (2005), giáo trình kinh tế thuỷ sản,
NXB Lao ñộng – xã hội, Hà Nội.
6. Nguyễn Văn Song – Vũ Thị Phương Thuỵ (2006), Giáo trình kinh tế tài
nguyên môi trường, NXB nông nghiệp, Hà Nội.
7. TS. Nguyễn Hồng Vinh (chỉ ñạo biên soạn), 2007, Việt Nam – WTO những
cam kết liên quan ñến nông dân, nông nghiệp, nông thôn và doanh nghiệp,
Nhà xuất bản chính trị Quốc gia.
8. Vi Thanh Hải (2001), Thực trạng và một số giải phápnhằm phát triển ngành
NTTS ở huyện Thanh Trì - Hà Nội, Luận văn tốt nghiệp, ðại Học Nông
Nghiệp – Hà Nội.
9. Vũ Thị Bích Hằng (2005), Hiệu quả kinh tế các loại hình nuôi trồng thuỷ sản
ở Huyện Quỳnh Lưu tỉnh Nghệ An, Luận văn thạc sỹ kinh tế, trường ñại học
Nông Nghiệp - Hà Nội.
10. Nguyễn Thị Hoàn (2004), ðánh giá thực trạng và tác ñộng của nuôi trồng
thuỷ sản ven biển lên sinh kế kiếm sống của người dân xã Quỳnh Bảng –
Huyện Quỳnh Lưu –tỉnh Nghệ AN, Báo cáo tốt nghiệp, ðại học Nông
Nghiệp - Hà Nội.
11. Nguyễn Tài Phúc (2004), Nghiên cứu phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng
ñầm phà ven biển Thừa Thiên Huế, Luận án tiến sỹ, ðại học Nông Nghiệp -
Hà Nội.
12. Nguyễn Hồng Việt (2007), ðánh giá hiệu quả nuôi trồng thuỷ sản của các hộ
gia ñình ở xã Mai Phụ – huyện Thạch Hà - tỉnh Hà Tĩnh, Báo cáo tốt nghiệp
ðại học Nông Nghiệp - Hà Nội.
13. ðề án phát triển nuôi trồng thuỷ sản huyện Tứ Kỳ giai ñoạn 2001 – 2005.
14. ðề án phát triển nuôi trồng thuỷ sản huyện Tứ Kỳ giai ñoạn 2006 – 2010.
15. UBND huyện Tứ Kỳ (1999), Bổ sung ñiều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội huyện Quỳnh Lưu thời kỳ 2001-2010.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
120
16. UBND huyện Tứ Kỳ (2010), Báo cáo kết quả năm 2010, kế hoạch năm 2011
ngành Thuỷ sản.
17. UBND xã An Thanh, huyện Tứ Kỳ, Báo cáo tổng kết nuôi trồng thuỷ sản,
2010.
18.
19. UBND xã Minh ðức, huyện Tứ Kỳ, Báo cáo tổng kết nuổi trồng thuỷ sản,
2010.
20. UBND xã Tân Kỳ, huyện Tứ Kỳ, Báo cáo tổng kết nuổi trồng thuỷ sản,
2010.
21. UBND xã Nguyên Giáp, huyện Tứ Kỳ, Báo cáo tổng kết nuôi trồng thuỷ sản,
2010.
22. UBND huyện Tứ Kỳ, Báo cáo tổng kết ñánh giá kết quảnuôi trồng thuỷ sản,
2008, 2009, 2010.