Luận Văn Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa

1. Lựa chọn đề tài và tên gọi của luận án
Nước ta hiện nay đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đại hoá, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang có
nhiều thuận lợi, đồng thời cũng đứng trước nhiều khó khăn thách thức to
lớn. Trong đó, sự thiếu hụt và lạc hậu về kết cấu hạ tầng kỹ thuật
(KCHTKT) là một trong những "nút thắt " cản trở sự phát triển của nền
kinh tế nói chung cũng như của nhiều ngành, vùng và địa phương trong
nước.
Hải Dương là tỉnh nằm ở trung tâm đồng bằng sông Hồng, là một trong
7 tỉnh, thành phố trung ương thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và ở
vào vị trí cầu nối của tam giác phát triển Hà Nội - Hải Phòng - Quảng
Ninh. Trên địa bàn tỉnh có nhiều hệ thống, công trình KCHTKT có tầm
quan trọng quốc gia, vùng và liên vùng. Hải Dương đang cùng cả nước
trong sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nền kinh
tế-xã hội của Hải Dương đã có những chuyển biến tích cực và đạt được
nhiều thành tựu quan trọng. Tăng trưởng kinh tế của tỉnh khá cao và ổn
định, đời sống kinh tế - xã hội được cải thiện và từng bước nâng cao. Hệ
thống KCHTKT nói chung trên địa bàn tỉnh đã được cải thiện đáng kể, góp
phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Tuy nhiên, sự phát triển KCHTKT ở Hải Dương hiện vẫn còn nhiều
bất cập, cả về quy mô, cấu trúc hệ thống, trình độ công nghệ và chất lượng
phục vụ, chưa tương thích và chưa đáp ứng kịp yêu cầu của quá trình đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế trên địa bàn của tỉnh. Đây
là một trong những vấn đề bức xúc, đòi hỏi phải nhanh chóng khắc phục
nhằm tạo ra tiền đề và điều kiện cần thiết cho việc thực hiện thành công sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh,
bền vững của Hải Dương. Đồng thời, với vị trí địa-kinh tế của tỉnh, sự phát
triển KCHTKT trên địa bàn Hải Dương cũng sẽ có những tác động to lớn
đến quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế-xã hội của
vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng nói
chung.
Với sự nhìn nhận như vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu của
luận án là: "Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá trình thực hiện
công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa bàn Hải Dương" với hy vọng góp
2
phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn làm căn cứ cho việc xác định
chính sách và giải pháp phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật ở Hải Dương
hiện nay.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan
Đã có nhiều học giả và công trình nghiên cứu đề cập đến những vấn đề
lý luận cũng như thực tiễn phát triển kết cấu hạ tầng. có một số nghiên cứu
đáng lưu ý như: 1. Lý luận kết cấu hạ tầng/ Jochimsen, R/ Nxb Tubingen
Mohr, 1966 (tiếng Đức); 2. Chiến lược cơ sở hạ tầng - Những vấn đề liên
ngành/ Báo cáo của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, 2006; 3. Xây dựng
hạ tầng cơ sở nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
Việt nam /GS,TS. Đỗ Hoài Nam; PGS,TS. Lê Cao Đoàn (đồng chủ biên)/
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2001. 4. Cơ sở hạ tầng - đường băng cất
cánh cho nền kinh tế - xã hội Việt Nam”/Văn Thái/ Tạp chí Phát triển kinh
tế, số 36 /1993; 5. Một số vấn đề về kết cấu hạ tầng nền kinh tế quốc dân/
Phan Sĩ Mẫn/ Tạp chí Nghiên cứu kinh tế, số 6 năm 1989 ; 6. Về định
hướng chiến lược phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ mục tiêu công nghiệp
hóa, hiện đại hóa ở nước ta/ Tống Quốc Đạt/ Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số
4/ 2005; .
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đây đều tập trung vào phân
tích một hoặc nhiều khía cạnh từ những vấn đề về lý luận cơ bản, vai trò,
yếu tố tác động, sự cần thiết phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trên phạm
vi cả nước hoặc ở một số vùng, khu vực kinh tế của đất nước và đề xuất
các giải pháp phát triển trong thời gian tới. Tuy nhiên, cho tới hiện tại,
chưa có một luận án, công trình nào nghiên cứu, đánh giá một cách tương
đối đầy đủ và có hệ thống về phát triển KCHTKT ở Hải Dương trong quá
trình đổi mới và thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá thời kỳ từ 1986
đến nay. Trong quá trình nghiên cứu và qua thực tiễn công tác của mình,
tác giả luận án mong muốn được góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và
thực tiễn làm căn cứ cho việc xác định chính sách và giải pháp phát triển
KCHTKT ở Hải Dương trong thời gian tới.
3. Mục đích nghiên cứu
Một là: Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về KCHTKT: Làm rõ
nội dung, tính chất, chức năng, vai trò của kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong
phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời xác định và làm rõ các yếu tố tác động
đến sự phát triển của KCHTKT, tính tất yếu khách quan và xu hướng vận
3
động phát triển của nó trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền
kinh tế đất nước.
Hai là: Nghiên cứu, đánh giá thực trạng phát triển KCHTKT trên địa
bàn tỉnh Hải Dương và tác động của nó đối với phát triển kinh tế xã hội của
tỉnh; những khó khăn trở ngại đối với phát triển KCHTKT trong quá trình
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa bàn Hải Dương.
Ba là: Đề xuất một số giải pháp cho việc tạo lập và phát triển nhanh,
đồng bộ KCHTKT ở Hải Dương trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là KCHTKTtrong quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tập trung phân tích, khái quát hoá về mặt lý luận
những nội dung cơ bản, những mối quan hệ và xu hướng vận động của các
yếu tố và điều kiện phát triển KCHTKT thông qua những biểu hiện cụ thể
của chúng trên thực tế.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài : Vấn đề kết cấu hạ tầng có phạm vi rất
rộng, bao quát. Vì vậy, trong đề tài nghiên cứu này tập trung nghiên cứu
năm lĩnh vực KCHTKT chủ yếu: giao thông, thủy lợi, điện lực, cung cấp
nước sạch, bưu chính viễn thông trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại
hoá ở Hải Dương. Thời gian nghiên cứu chủ yếu từ khi đổi mới (1986) đến
nay.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp thống kê, so sánh, phân tích, đánh giá,
tổng hợp và dự báo theo cách tiếp cận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử
nhằm tạo ra một tổng thể phương pháp cho phép tiếp cận nhanh đối tượng
và mục tiêu nghiên cứu.
6. Những kết quả đạt được và đóng góp mới của luận án
Một là: Luận án đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc
nhìn nhận, đánh giá về KCHTKT nói chung và KCHTKT ở tỉnh Hải Dương
nói riêng. Sự cần thiết và tính tất yếu khách quan của phát triển
KCHTKT trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.
Hai là: Đánh giá một cách khách quan, toàn diện thực trạng tình hình phát
triển KCHTKT trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong giai đoạn vừa qua, phân tích
và làm rõ những kết quả đạt được, những trở ngại, thách thức và nguyên nhân
4
hạn chế, yếu kém của KCHTKT ở Hải Dương hiện nay; đồng thời làm rõ những
yêu cầu, đòi hỏi đối với phát triển KCHTKT trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.
Ba là: Đề xuất một số khuyến nghị có cơ sở khoa học và thực tiễn
nhằm đẩy mạnh hơn nữa quá trình xây dựng và phát triển KCHTKT trong
quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Hải Dương. Trong đó,
các chính sách về huy động vốn đầu tư; giải pháp về đổi mới, tăng cường
công tác quy hoạch; nâng cao hiệu quả sử dụng các hệ thống, công trình
KCHTKT; phát triển nguồn nhân lực và đổi mới công nghệ-kỹ thuật theo
hướng hiện đại là những giải pháp hết sức quan trọng. Đây là những đóng
góp mới có ý nghĩa thiết thực của Luận án.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án
gồm 3 chương sau:
CHƯƠNG 1: Một số vấn đề lý luận về kết cấu hạ tầng kỹ thuật, vị trí và
vai trò của nó trong phát triển kinh tế xã hội.
CHƯƠNG 2: Thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với việc phát triển kết
cấu hạ tầng kỹ thuật trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
CHƯƠNG 3: Phương hướng và giải pháp phát triển kết cấu hạ tầng kỹ
thuật trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Hải Dương.