Luận Văn Phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh với việc khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận

ĐỀ TÀI: Phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh với việc khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
· Với chức năng là trung tâm du lịch lớn của cả nước, đồng thời là trung tâm trung chuyển và phân phối khách du lịch lớn nhất khu vực phía Nam, du lịch Thành phố Hồ Chí Minh hơn một thập kỷ qua luôn giữ vị trí hàng đầu về lượng khách quốc tế, khách nội địa, về doanh thu và đóng góp ngân sách của ngành du lịch trong cả nước.
· Tuy nhiên khoảng cách về thị phần khách quốc tế giữa du lịch Thành phố Hồ Chí Minh với các địa phương khác trong cả nước ngày càng bị thu ngắn. Nếu như năm 1994 cả nước đón được 1.018.000 lượt khách du lịch quốc tế th́ Thành phố Hồ Chí Minh đón được 670.000 lượt khách du lịch quốc tế chiếm 65,81% so với cả nước, đến năm 2002 cả nước đón được 2.627.000 lượt khách du lịch quốc tế th́ Thành phố Hồ Chí Minh đón được1.443.000 lượt khách du lịch quốc tế và chỉ c̣n chiếm 52,05% so với cả nước.
· Để có thể tiếp tục giữ vững vị trí là trung tâm du lịch lớn cả nước trong điều kiện tiềm năng về tài nguyên du lịch của Thành phố c̣n có những hạn chế đề tài:"Phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh với việc khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận" đă được chọn để nghiên cứu là phù hợp với nhiệm vụ và thực tiễn đặt đối với Địa lư học hiện đại.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Từ lâu các nhà địa lư trên thế giới đă xác định việc phân tích và đánh giá tài nguyên phục vụ du lịch là một hướng ứng dụng quan trọng trong địa lư. Ở Việt Nam, những công tŕnh tiêu biểu có ư nghĩa quan trọng phải kể đến là đề án Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam thời kỳ 1995 - 2010 và nhiều công tŕnh nghiên cứu có giá trị trong lĩnh vực này tiêu biểu là: "Đánh giá và khai thác các điều kiện tự nhiên huyện Ba V́ tỉnh Hà Tây phục vụ cho mục đích du lịch" của Đặng Duy Lợi (1992); "Cơ sở lư luận phương pháp nghiên cứu các điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch biển Việt Nam" do Nguyễn Trần Cầu và Lê Thông chủ tŕ (1993); "Địa lư du lịch" do Nguyễn Minh Tuệ chủ tŕ (1994) là những tài liệu tham khảo quí giá cho việc tiến hành nghiên cứu thực hiện đề án.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu
Vận dông lư luận của các nhà khoa học trong và ngoài nước vào việc đánh giá tài nguyên du lịch. Xác định và đánh giá tổng hợp các điểm tài nguyên du lịch tiêu biểu nhằm góp phần định hướng khai thác tài nguyên du lịch và xây dựng các giải pháp phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở khai thác tài nguyên du lịch chung của khu vực.
3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
· Làm rơ quan điểm và tính tất yếu của việc khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận là một trong những yêu cầu cần thiết cho sự tồn tại và phát triển du lịch của Thành phố Hồ Chí Minh.
· Kiểm kê, phân tích và đánh giá thực trạng khai thác tài nguyên du lịch Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận, xác định các điểm du lịch cần được bổ sung từ vùng phụ cận.
· Định hướng phát triển theo ngành, theo không gian du lịch Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận. Xây dựng dựng các cụm, tuyến du lịch hợp lư mang tính tổng hợp, chuyên đề trên phương hướng chung là du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa - lịch sử cách mạng, du lịch hội nghị hội thảo, vui chơi giải trí lành mạnh phù hợp với truyền thống dân téc.
4. Giới hạn nghiên cứu
· Không gian nghiên cứu được giới hạn ở Thành phố Hồ Chí Minh, 5 tỉnh Đông Nam Bộ (Tây Ninh, B́nh Dương, B́nh Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Ṿng Tàu) và 2 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (Long An và Tiền Giang), như vậy không gian nghiên cứu được tính từ trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh đến bán kính khoảng 150 km.
· Đối tượng nghiên cứu chủ yếu là tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn của Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận.
5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
5.1. Quan điểm nghiên cứu
Trong nghiên cứu địa lư, cơ sở lư luận đă được thể hiện qua những quan điểm cụ thể như sau: Quan điểm hệ thống, quan điểm tổng hợp, quan điểm lănh thổ, quan điểm lịch sử và viễn cảnh.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá tŕnh thực hiện đề tài, các phương pháp chính được áp dụng: Phương pháp khảo sát thực địa, phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp đối chiếu - so sánh, phương pháp bản đồ, phương pháp chuyên gia.
6. Những luận điểm bảo vệ
· Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh chỉ có thể tiếp tục phát triển và giữ được các chỉ tiêu tăng trưởng trên cơ sở mở rộng mối quan hệ hợp tác với vùng phô cận trong đó có việc khai thác tiềm năng tài nguyên du lịch của vùng.
· Vận dông tổ chức lănh thổ như là một hệ thống mở mà Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm của vùng do đó việc khai thác và sử dụng tài nguyên du lịch của vùng phụ cận phải gắn liền với việc hợp tác và bổ trợ lẫn nhau giữa ngành du lịch Thành phố với các tỉnh trong vùng.
· Việc khai thác trên cơ sở thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ mới có thể phát triển bền vững du lịch ở Thành phố Hồ Chí Minh.
7. Những đóng góp chính của luận án
· Tổng quan chọn lọc và hệ thống hóa những vấn đề lư luận về tài nguyên du lịch trên cơ sở đó vận dụng vào việc nghiên cứu trên địa bàn cụ thể Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận.
· Đánh giá thực trạng khai thác tài nguyên du lịch Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận và những thế mạnh nổi trội về tài nguyên du lịch vùng phụ cận có thể bổ sung cho sản phẩm du lịch Thành phố Hồ Chí Minh.
· Sử dụng kết quả đánh giá trên làm cơ sở cho việc định hướng theo ngành và định hướng phát triển không gian du lịch đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm bảo đảm việc phát triển chung của toàn vùng.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục, phần nội dung của luận án được tŕnh bày trong các chương:
Chương 1: Cơ sở lư luận về việc đánh giá tài nguyên để phát triển du lịch
Chương 2: Đánh giá tài nguyên du lịch và thực trạng khai thác tài nguyên du lịch Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận
Chương 3: Định hướng phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận
Toàn bộ luận án được tŕnh bày 159 trang, luận án có 5 bản đồ, 2 biểu đồ, 17 bảng số liệu, 134 tài liệu tham khảo, 16 phụ lục và 8 trang h́nh ảnh minh họa.
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬN ÁN
Chương 1
CƠ SỞ LƯ LUẬN CỦA VIỆC ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN
ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH
1.1. Khái niệm về tài nguyên du lịch
1.1.1. Khái niệm chung về tài nguyên
Tài nguyên hiểu theo nghĩa rộng bao gồm tất cả những nguồn nguyên liệu, năng lượng và thông tin có trên Trái đất và trong không gian vũ trụ liên quan mà con người có thể sử dụng phục vụ cho cuộc sống và sự phát triển của ḿnh. Tài nguyên được phân thành tài nguyên tái tạo và tài nguyên không tái tạo.
1.1.2. Tài nguyên du lịch
"Tài nguyên du lịch là cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, di tích cách mạng, giá trị nhân văn, công tŕnh lao động sáng tạo của con người có thể được sử dụng nhằm thỏa măn nhu cầu du lịch; là yếu tố căn bản để h́nh thành các điểm du lịch, khu du lịch nhằm tạo ra sự hấp dẫn du lịch".
1.1.3. Những đặc điểm cơ bản của tài nguyên du lịch
· Tính phong phú, đa dạng của tài nguyên du lịch
· Tính thuận lợi trong việc khai thác tài nguyên du lịch
· Tính thời vụ trong khai thác tài nguyên du lịch
· Tài nguyên du lịch khai thác tạo ra các sản phẩm tiêu thụ tại chỗ
· Giá trị hữu h́nh và giá trị vô h́nh của tài nguyên du lịch
· Ṿng đời của một sản phẩm du lịch từ tài nguyên du lịch
1.2. Khai thác tài nguyên du lịch thông qua tổ chức lănh thổ
1.2.1. Quan niệm tổ chức lănh thổ và hệ thống lănh thổ du lịch
· Quan niệm tổ chức lănh thổ du lịch
Tổ chức lănh thổ du lịch được hiểu là một hệ thống liên kết không gian của các đối tượng du lịch và các cơ sở phục vụ có liên quan, dùa trên việc sử dụng tối ưu các nguồn tài nguyên du lịch (tự nhiên, nhân văn) kết cấu hạ tầng và các nhân tố khác nhằm đạt hiệu quả (kinh tế - xă hội, môi trường) cao nhất. Trong số các h́nh thức tổ chức lănh thổ du lịch đáng chó ư hơn cả là hệ thống lănh thổ du lịch.
· Hệ thống lănh thổ du lịch
Hệ thống lănh thổ du lịch có nhiều cấp phân vị khác, từ điểm du lịch tới trung tâm du lịch, tiểu vùng du lịch, á vùng du lịch, vùng du lịch. Dù ở cấp phân vị nào th́ tài nguyên du lịch cũng đều đóng vai tṛ quan trọng trong các hệ thống lănh thổ du lịch, cũng là yếu tố cơ bản để h́nh thành các điểm du lịch, khu du lịch nhằm tạo ra sự hấp dẫn du lịch, tạo điều kiện để có thể khai thác một cách có hiệu quả nhất các tiềm năng của nó.
1.2.2. Vai tṛ tài nguyên du lịch đối với hệ thống lănh thổ du lịch
· Tài nguyên du lịch là yếu tố cơ bản để h́nh thành các sản phẩm du lịch
· Tài nguyên du lịch là sơ sở quan trọng để phát triển các loại h́nh du lịch
· Tài nguyên du lịch là một bộ phận cấu thành quan trọng các hệ thống lănh thổ du lịch
1.3. Phương pháp đánh giá tài nguyên du lịch
1.3.1. Hướng đánh giá
Có 2 hướng đánh giá tài nguyên du lịch để phục vụ cho mục đích khai thác và phát triển du lịch, đó là hướng định tính và hướng định lượng.
1.3.2. Các kiểu đánh giá
Có 3 kiểu trong đánh giá tài nguyên du lịch: Kiểu tâm lư - thẩm mỹ, kiểu sinh khí hậu (hoặc y sinh), kiểu kỹ thuật.
1.3.3. Xác định các tiêu chí đánh giá điểm du lịch
Trên cơ sở kế thừa và tham khảo các công tŕnh nghiên cứu trước đây và căn cứ vào những điều kiện đặc trưng của địa bàn nghiên cứu, đề tài lùa chọn và xác định 5 tiêu chí để đánh giá tài nguyên du lịch ở trung tâm du lịch Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận, đó là các tiêu chí: Tính hấp dẫn khách du lịch, cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch, tính bền vững, sức chứa điểm du lịch, riêng tiêu chí tính liên kết do mục tiêu của đề tài nghiên cứu trung tâm du lịch Thành phố Hồ Chí Minh với việc khai thác tài nguyên du lịch vùng phụ cận nên đối với tiêu chí tính liên kết được bổ sung với yếu tố vị trí địa lư thành tiêu chí vị trí và tính liên kết.
Đánh giá tổng hợp điểm du lịch
Việc đánh giá tổng hợp điểm du lịch được thực hiện trên cơ sở khảo sát và kiểm kê các đối tượng tài nguyên du lịch trên địa bàn, nghiên cứu xác định sự phân bố và đặc điểm từng đối tượng có liên quan đến du lịch, trên cơ sở đó xây dựng các tiêu chí, hệ số, bậc số cho từng đối tượng và tiến hành đánh giá tổng hợp.
· Chỉ tiêu: bao gồm 5 tiêu chí (tính hấp dẫn khách du lịch, cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch, tính bền vững, sức chứa điểm du lịch, vị trí và tính liên kết)