Luận Văn Phát triển du lịch cộng đồng Vườn quốc gia Cúc Phương

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình phát triển của mình, ngành Du lịch ngày càng nhận thấy
rằng: Phát triển một cách bền vững và tồn tại lâu dài là điều rất cần thiết. Do đó
mà vấn đề môi trường, bảo vệ tài nguyên ngày càng được quan tâm nhiều hơn
trên nhiều phương tiện, nhiều hình thức khác nhau.
Du lịch là ngành tổng hợp, có mối quan hệ với nhiều lĩnh vực, nhiều
ngành kinh tế xã hội, trong đó có mối liên hệ chặt chẽ, không thể tách rời với
cộng đồng địa phương hay nói cách khác là với những người dân-chủ nhân của
những vùng đất có tài nguyên mà ngành Du lịch đang khai thác và sử dụng. Đặc
biệt là những nơi có loại hình DLST và văn hoá phát triển, sự thành công hay
thất bại trong quá trình hoạt động du lịch, khai thác tài nguyên, phụ thuộc rất
nhiều vào việc phối hợp, điều hoà, lợi ích, chia sẻ nghĩa vụ, quyền lợi giữa các
bên tham gia.
Một điều không thể phụ nhận là ngành du lịch đã đem lại rất nhiều lợi ích
trực tiếp hay gián tiếp cho CĐĐP như: Tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập,
giúp xây dựng và tu bổ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật tốt hơn, đem đến
sự hiểu biết, giao lưu văn hoá, xoá đói giảm nghèo, nâng cao đời sống của người
dân, góp phần vào quá trình phát triển kinh tế của vùng của đất nước Điều đó
mang ý nghĩa nhân văn rất lớn, thể hiện đường lối chiến lược, chính sách phát
triển kinh tế xã hội đúng đắn, phù hợp của mỗi vùng, của mỗi quốc gia.
Sự tham gia của người dân vào hoạt động du lịch ở mỗi địa phương, mỗi
vùng khác nhau. Sự tham gia trực tiếp hay gián tiếp, điều đó phụ thuộc vào tài
nguyên ở đó có những tiềm năng gì cho quá trình phát triển du lịch. Để thu hút,
tổ chức sự tham gia của người dân vào hoạt động du lịch đã là một điều khó,
nhưng để hướng dẫn, chỉ đạo họ theo một quỹ đạo với tính chất như những
người làm du lịch thực thụ, có ý thức trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
lại là điều khó khăn hơn.
Cúc Phương là một vùng đất giàu tiềm năng du lịch cả về tài nguyên
thiên nhiên và nhân văn. Hơn nữa, nơi đây có sự tham gia đông đảo và trực tiếp

của CĐĐP trong hoạt động du lịch. Nhưng trong quá trình khai thác và sử dụng
tài nguyên còn thể hiện nhiều bất cập trong quản lý, sự điều hoà lợi ích giữa các
bên tham gia chưa tốt, dẫn đến chất lượng sản phẩm du lịch bị giảm sút, chưa
tạo được sự đa dạng hoá sản phẩm, chất lượng cuộc sống người dân chưa thực
sự được đảm bảo.
Sự tham gia của CĐĐP trong các hoạt động du lịch ở đây vẫn còn ở mức
thấp, người dân mới chỉ chủ yếu tham gia vào một số khâu không quan trọng, lợi
ích về kinh tế không thường xuyên và bấp bênh. Các hình thức tham gia hầu như
mang tính chất tự phát, xuất phát từ quy luật cung cầu của kinh tế thị trường
(người dân thấy có lợi, có thu nhập thì họ làm) trong khi đó đất canh tác để làm
nông nghiệp thì ngày càng bị thu hẹp để sử dụng các mục đích du lịch. do đó
vấn đề việc làm của người dân lại trở nên cấp thiết hơn.
Vấn đề đặt ra đối với du lịch Cúc Phương là cần giúp người dân địa
phương tham gia hoạt động du lịch, có sự liên kết với nhau, mang tính cộng
đồng sâu sắc, toàn dân làm du lịch, cùng vì những mục đích lợi ich chung .Việc
tổ chức thu hút CĐĐP vào hoạt động du lịch, giúp người dân nâng cao chất
lượng cuộc sống, nâng cao nhận thức về du lịch, về ý nghĩa của việc bảo vệ tài
nguyên môi trường, ý nghĩa của việc tạo ra môi trường nhân văn hấp dẫn khách
du lịch. Để làm được điều đó, cần có sự quan tâm liên kết của rất nhiều ngành
nhiều cơ quan có chức trách mà trực tiếp là ngành Du lịch và chính quyền địa
phương. Đòi hỏi ngành Du lịch ngoài những nghiên cứu về tài nguyên, tìm
những giải pháp cho phát triển du lịch thì cần còn có sự nghiên cứu một cách
toàn diện, thiết thực hơn về cộng đồng địa phương, thấy được vai trò quan trọng
của CĐĐP cho sự phát triển bền vững của ngành du lịch.
Từ trước tới nay ,đã có rất nhiều sách báo, tài liệu, các tác giả, viết về Cúc
Phương, nhưng chủ yếu ca ngợi về cảnh đẹp của thiên nhiên, tìm hiểu về lịch sử,
văn hoá phục vụ cho mục đích du lịch mà ít ai tìm hiểu về người dân địa
phương - chủ nhân của những tài nguyên đó đã làm du lịch như thế nào? Tác
động của du lịch đến đời sống của họ ra sao? Chính vì thế tác giả đã chọn đề tài
“ Phát triển du lịch cộng đồng VQG Cúc Phương” với mong muốn vận dụng


những kiến thức đã học về chuyên ngành Văn hoá Du lịch để góp phần vào bảo
vệ sự đa dạng sinh học môi trường địa phương, tăng hiệu quả kinh tế, tạo sinh kế
bền vững cho cộng đồng dân cư địa phương ở VQG Cúc Phương đồng thời thoả
mãn nhu cầu du lịch của khách.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ

2.1 Mục tiêu
Trên cơ sở nghiên cứu tìm hiểu các tài nguyên phục vụ cho phát triển du
lịch, mục tiêu của đề tài là phát triển du lịch cộng đồng ở vùng đệm hài hoà với
bảo tồn tài nguyên ở VQG và phát triển kinh tế -xã hội của địa phương góp phần
nâng cao đời sống của dân cư và bảo vệ môi trường.
2.2 Nhiệm vụ
Để thực hiện mục tiêu trên đề tài tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu tổng quan về Du lịch và DLCĐ.
- Nghiên cứu tiềm năng và hiện trạng hoạt động du lịch ở VQG Cúc
Phương và phát hiện những tồn tại cần giải quyết.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp phát triển DLCĐ ở Cúc Phương.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian nghiên cứu của đề tài giới hạn trong lãnh thổ của VQG gồm cả
vùng lõi và vùng đệm.
- Về mặt nội dung: Đề tài nghiên cứu việc phát triển hoạt động du lịch và
DLCĐ tại VQG Cúc Phương.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu tiềm năng và hiện trạng hoạt động du lịch gắn
với dân cư địa phương ở VQG Cúc Phương. Trên cơ sở đó đề xuất phương
hướng phát triển du lịch và đưa ra giải pháp nhằm khai thác hợp lý lãnh thổ du
lịch, tôn trọng mục tiêu bảo tồn khai thác những giá trị Văn hoá những sản phẩm
sẵn có của cộng đồng địa phương và phù hợp với điều kiện thực tế của địa
phương.

4. Ý nghĩa của khoá luận:
Về mặt lý luận, đề tài đã tổng quan về du lịch và DLCĐ ứng dụng chúng
để nghiên cứu cho một địa điểm cụ thể đó là VQG Cúc Phương.
Về mặt thực tiễn, những kết quả nghiên cứu của đề tài là nguồn tài liệu
tin cậy cho việc quy hoạch phát triển DLCĐ ở VQG.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong khoá luận tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu trong đó
có một số phương pháp chủ yếu như sau:
- Phương pháp thu thập và xử lý số liệu
- Phương pháp nghiên cứu khảo sát thực tế
- Phương pháp điều tra xã hội học
- Phương pháp phân tích hiệu quả kinh tế
- Phương pháp xử lý thông tin
6. Kết cấu của khoá luận :
Khoá luận được kết cấu 3 chương ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Phụ lục
- Chương 1: Tổng quan về du lịch và du lich cộng đồng
- Chương 2: Tiềm năng và thực trạng hoạt động du lịch cộng đồng ở
Vườn Quốc Gia Cúc Phương
- Chương 3: Định hướng một số giải pháp phát triển du lịch cộng
đồng ở VQG Cúc phương