Thạc Sĩ Phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài :
Quá trình tự do hóa, toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới đang phát triển ngày càng mạnh mẽ cả về quy mô và tốc độ. Không nằm ngoài xu hướng đó, Việt Nam cũng đang rất tích cực tham gia vào quá trình này.
Dịch vụ ngân hàng là một trong những ngành dịch vụ quan trọng, nhạy cảm có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển của nền kinh tế và sự thành công của tiến trình hội nhập.
Trong những năm qua, cùng với công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế đất nước, dịch vụ ngân hàng không ngừng tăng trưởng, vững mạnh về quy mô, mạng lưới giao dịch, năng lực tài chính, năng lực điều hành, số lượng và chất lượng sản phẩm ngày càng đa dạng, Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đã đạt được, dịch vụ ngân hàng Việt Nam còn bộc lộ những mặt hạn chế, thực sự chưa đáp ứng được yêu cầu của giai đọan hội nhập kinh tế quốc tế như từng dịch vụ của ngân hàng thương mại chưa tạo dựng được thương hiệu riêng, quy mô của từng dịch vụ còn nhỏ, chất lượng dịch vụ thấp, sức cạnh tranh yếu, hoạt động marketing ngân hàng chưa mạnh,
Trong điều kiện Việt Nam gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO), dịch vụ ngân hàng được dự báo sẽ là dịch vụ cạnh tranh rất khốc liệt khi “vòng” bảo hộ cho ngân hàng thương mại trong nước không còn. Vì vậy, để góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng Việt Nam đủ sức cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài trong giai đoạn hội nhập, tác giả chọn đề tài “Phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010” làm đề tài khóa
9
luận tốt nghiệp cao học kinh tế. Hy vọng đề tài sẽ góp phần nhỏ giúp cơ quan hữu quan định hướng và có cơ sở giải quyết các vấn đề về hoạt động dịch vụ ngân hàng trong giai đoạn mới.
2. Mục đích nghiên cứu :
- Làm sáng tỏ về mặt lý luận sự cần thiết của việc phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam với bối cảnh nền kinh tế đang trong giai đọan hội nhập kinh tế quốc tế.
- Phản ánh, đánh giá thực trạng hoạt động dịch vụ ngân hàng Việt Nam, nhận biết rõ những yếu kém trong hoạt động và phân tích những nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ ngân hàng – nhất là trong điều kiện phải đáp ứng những yêu cầu khắt khe của hội nhập kinh tế quốc tế.
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng, các tác động của hội nhập kinh tế đến hoạt động dịch vụ ngân hàng, luận văn đề xuất những giải pháp có tính khả thi để góp phần phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn 2006 - 2010
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu :
- Đối tượng : hoạt động dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam.
- Phạm vi nghiên cứu : toàn bộ hệ thống ngân hàng Việt Nam
4. Nội dung nghiên cứu :
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các từ viết tắt, nội dung của luận văn gồm 3 chương :
- Chương 1 : Cở sở lý luận về dịch vụ ngân hàng và vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Chương này đi vào tìm hiểu khái niệm dịch vụ ngân hàng, sản phẩm dịch vụ ngân hàng, các yếu tố ảnh hưởng, vai trò của dịch vụ ngân hàng đối với nền kinh tế nhất là trong bối cảnh hội nhập. Ngoài ra, chương này cũng nêu ra tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đối với hoạt động dịch vụ ngân hàng, các điều kiện tiền đề cần có để phát
10
triển dịch vụ ngân hàng. Cuối cùng, chương này cũng nêu ra kinh nghiệm về phát triển dịch vụ ngân hàng của một số nước trong điều kiện hội nhập để từ đó có thể rút ra bài học kinh nghiệm cho phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam.
- Chương 2 : Thực trạng dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua. Chương này phân tích và đánh giá thực trạng họat động dịch vụ ngân hàng, trong đó nêu lên rõ những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế về hoạt động dịch vụ ngân hàng Việt Nam để làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp ở Chương 3
- Chương 3 : Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010. Chương này nêu lên những định hướng của Nhà nước về phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010. Trên cở sở đó, đề xuất những giải pháp vi mô cũng như vĩ mô để phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 – 2010.
5. Phương pháp nghiên cứu :
Chủ yếu dựa vào phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp thống kê, phân tích so sánh, kế thừa, tổng hợp để đưa kết luận theo mục tiêu đề ra.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu :
- Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản mang tính lý luận về dịch vụ ngân hàng, hội nhập trong lĩnh vực ngân hàng cũng như những tác động, những yêu cầu của giai đọan hội nhập đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng.
- Đánh giá những thành tựu, hạn chế cũng như phân tích những nguyên nhân của hạn chế về hoạt động dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua.
- Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế.


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng và hình
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG VÀ VẤN ĐỀ HỘI NHẬP KINH TẾ TRONG LĨNH VỰC TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
1.1 Tổng quan dịch vụ ngân hàng 5
1.1.1 Khái niệm dịch vụ ngân hàng 5
1.1.2 Sản phẩm dịch vụ ngân hàng 6
1.1.2.1 Dịch vụ ngân hàng truyền thống . .6
1.1.2.2 Dịch vụ ngân hàng hiện đại 9
1.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng .12
1.1.3.1 Các nhà cung cấp dịch vụ .12
1.1.3.2 Các đối tượng có nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng .12
1.1.3.3 Giá cả dịch vụ tài chính . .13
1.1.3.4 Môi trường pháp lý .13
1.1.3.5 Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước 14
1.1.3.6 Mở cửa và hội nhập trong lĩnh vực dịch vụ tài chính 14
1.1.4 Vai trò của sự phát triển dịch vụ ngân hàng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế 15
3
1.2 Tổng quan về hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực tài chính ngân hàng .16
1.2.1 Hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng 16
1.2.2 Những tác động của hội nhập kinh tế quốc tế về tài chính ngân hàng đến hoạt động ngân hàng của các nước đang phát triển . 17
1.2.3 Các nguyên tắc phải tuân thủ khi hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực tài chính ngân hàng 19
1.2.4 Các điều kiện tiền đề cần có để phát triển hệ thống ngân hàng trong điều kiện hội nhập đối với các nước đang phát triển . 20
1.2.5 Kinh nghiệm phát triển, hội nhập ngân hàng của một số quốc gia trên thế giới và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam . .21
1.2.5.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc .21
1.2.5.2 Kinh nghiệm của một số nước trong khu vực Đông Nam Á (ASEAN) 23
Kết luận chương 1 . .24
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA
2.1 Thực trạng hoạt động dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua 26
2.1.1 Dịch vụ huy động vốn . 26
2.1.2 Dịch vụ tín dụng 28
2.1.3 Dịch vụ thanh toán 29
2.1.4 Dịch vụ ngoại hối . .31
2.1.5 Dịch vụ thẻ . .33
2.1.6 Dịch vụ khác 35
4
2.2 Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển họat động dịch vụ ngân hàng .36
2.2.1 Các nhà cung cấp dịch vụ ngân hàng Việt Nam .36
2.2.2 Các đối tượng sử dụng dịch vụ ngân hàng và khả năng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng của các doanh nghiệp .37
2.2.3 Giá cả dịch vụ ngân hàng 38
2.2.4 Môi trường pháp lý và hệ thống cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động dịch vụ ngân hàng .39
2.2.5 Mở cửa và hội nhập trong lĩnh vực tài chính ngân hàng .45
2.3 Đánh giá chung về dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong thời gia qua .46
2.3.1 Những thành tựu . .46
2.3.2 Những hạn chế . .47
2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế . .50
2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan từ nền kinh tế 50
2.3.3.2 Nguyên nhân chủ quan của NHTM và NHNN 51
Kết luận chương 2 . .53
CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG VIỆT NAM TRONG GIAI ĐỌAN 2006 - 2010
3.1 Định hướng phát triển dịch vụ ngân hàng giai đoạn 2006 – 2010 55
3.1.1 Định hướng phát triển dịch vụ huy động vốn 5 5
3.1.2 Định hướng phát triển dịch vụ tín dụng và đầu tư cho nền kinh tế .56
3.1.3 Định hướng phát triển dịch vụ thanh toán .57
3.1.4 Định hướng phát triển dịch vụ ngoại hối và các dịch vụ khác 58
3.1.5 Định hướng phát triển thị trường dịch vụ ngân hàng và xác định đối tượng phục vụ của hệ thống ngân hàng .59
5
3.2 Các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 – 2010 .60
3.2.1 Nhóm giải pháp phát triển sản phẩm dịch vụ và nâng cao hiệu quả họat động kinh doanh . .60
3.2.1.1 Hòan thiện các sản phẩm dịch vụ hiện có và phát triển sản phẩm dịch vụ mới . .60
3.2.1.2 Kiểm sóat chặt chẽ chi phí để nâng cao hiệu quả họat động kinh doanh 68
3.2.2.3 Cải thiện cách thức định giá sản phẩm để ấn định giá bán hợp lý .68
3.2.2 Nhóm giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của các NHTM .69
3.2.2.1Tăng cường tiềm lực tài chính . .70
3.2.2.2 Nâng cao năng lực quản trị, điều hành và phát triển nguồn nhân lực 72
3.2.2.3 Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng và hệ thống thanh tóan .74
3.2.2.4 Xây dựng chiến lược tiếp thị, quảng bá sản phẩm và phát triển mạng lưới giao dịch .75
3.2.3 Nhóm giải pháp hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý của NHNN 77
3.2.3.1 Hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động ngân hàng đồng bộ và có khả năng thực thi cao . .77
3.2.3.2 Nâng cao hiệu quả quản lý của NHNN .78
3.2.4 Những giải pháp hỗ trợ khác .82
Kết luận chương 3 . .84
KẾT LUẬN
Tài liệu tham khảo
Phụ lục