Thạc Sĩ Phát triển chương trình nhà trường ở trường trung học phổ thông chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC iii
CÁC CHỮ VIẾT TẮT iv
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài . 1
2. Mục đích nghiên cứu . 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu . 3
4. Giả thuyết nghiên cứu 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
6. Phạm vi nghiên cứu . 4
7. Phương pháp nghiên cứu . 4
8. Cấu trúc luận văn . 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG 6
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề . 6
1.1.1. Trên thế giới 6
1.1.2. Ở Việt Nam 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản về chương trình và phát triển chương trình
nhà trường 9
1.2.1. Khái niệm về chương trình 9
1.2.2. Chương trình giáo dục . 9
1.2.3. Phát triển chương trình giáo dục . 11
1.3. Quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục và
đào tạo 11
1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển giáo dục và đào tạo 11
1.3.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo 13
1.4. Lý luận về phát triển chương trình giáo dục phổ thông . 14
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
1.4.1. Tiếp cận phát triển chương trình giáo dục phổ thông . 14
1.4.2. Định hướng phát triển chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam . 17
1.4.3. Qui trình phát triển chương trình giáo dục phổ thông . 20
1.5. Lý luận về phát triển chương trình giáo dục trung học phổ thông chuyên . 25
1.5.1. Vị trí, vai trò của trường THPT chuyên trong hệ thống giáo dục
quốc dân . 25
1.5.2. Phát triển chương trình giáo dục Trung học phổ thông chuyên 27
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chương giáo dục trường trung học
phổ thông chuyên . 28
1.6.1. Yếu tố chủ quan . 28
1.6.2. Yếu tố khách quan . 29
Tiểu kết chương 1 30
Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH NHÀ
TRƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN HÙNG VƯƠNG, TỈNH PHÚ THỌ 32
2.1. Đặc điểm giáo dục tỉnh Phú Thọ 32
2.1.1. Tình hình kinh tế-xã hội tỉnh Phú Thọ 32
2.1.2. Khái quát về giáo dục của tỉnh Phú Thọ . 33
2.2. Chương trình giáo dục ở trường THPT Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ 36
2.2.1. Đặc điểm, tình hình giáo dục của trường 36
2.2.2. Chương trình giáo dục của nhà trường 38
2.3. Thực trạng về phát triển chương trình giáo dục ở trường THPT chuyên
Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ . 41
2.3.1. Ưu điểm . 42
2.3.2. Hạn chế 43
2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chương trình giáo dục
ở trường THPT chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ . 43
2.4.1. Yếu tố chủ quan . 43
2.4.2. Yếu tố khách quan . 44
2.5. Đánh giá chung về chương trình và chất lượng giáo dục của trường
THPT chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ 45
2.5.1. Mặt mạnh . 45
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
2.5.2. Mặt yếu 46
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế . 46
2.5.4. Bài học kinh nghiệm 46
Tiểu kết chương 2 48
Chương 3: ĐỀ XUẤT MỘT QUI TRÌNH PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN HÙNG VƯƠNG, TỈNH
PHÚ THỌ 49
3.1. Các định hướng và nguyên tắc phát triển chương trình . 49
3.1.1. Định hướng phát triển chương trình giáo dục của nhà trường 49
3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp . 49
3.2. Đề xuất một qui trình phát triển chương trình nhà trường ở trường
THPT chuyên Hùng Vương . 50
3.2.1. Giai đoạn thiết kế chương trình . 50
3.2.2. Giai đoạn triển khai, thực hiện chương trình 51
3.2.3. Giai đoạn đánh giá chương trình . 52
3.3. Mối quan hệ giữa các yếu tố của qui trình phát triển chương trình giáo
dục nhà trường . 53
3.4. Thực hiện thiết kế chương trình một số môn học ở trường THPT
Chuyên Hùng Vương, Phú Thọ . 54
3.4.1. Mục tiêu thiết kế: . . 54
3.4.2. Nội dung thiết kế: . 54
3.4.4. Phương pháp tiến hành và kết quả . 55
3.5. Đánh giá qui trình phát triển chương trình nhà trường 77
3.5.1. Ưu điểm . 77
3.5.2. Hạn chế 78
Tiểu kết chương 3 79
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ . 80
1. Kết luận 80
2. Khuyến nghị . 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO 83
PHỤ LỤC .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT NGUYÊN CHỮ
CT Chương trình
GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
SGK Sách giáo khoa
THCS Trung học cơ sở
THPT Trung học phổ thông
UBND Ủy ban nhân dân


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, làm
cho các quốc gia trên thế giới có những biến đổi sâu sắc, đó là sự chuyển dịch
từ nền kinh tế hậu công nghiệp sang nền kinh tế tri thức và xu thế toàn cầu hóa.
Những thay đổi to lớn đó của thời đại, đòi hỏi mỗi quốc gia muốn tồn tại và
phát triển thì cần phải đào tạo được một nguồn nhân lực chất lượng cao đáp
ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Vì thế, ngày nay, hơn bao giờ hết, các quốc
gia trên thế giới đã và đang tích cực lựa chọn các giải pháp phát triển giáo dục
và đào tạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo ở tất cả các cấp học,
bậc học - nơi cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng những đổi thay to lớn trong
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Một trong những giải pháp phát triển giáo
dục và đào tạo được các nước quan tâm nhiều nhất là phát triển chương trình
nhà trường theo hướng tiếp cận năng lực người học.
Đối với một nước đang phát triển như Việt Nam, phát triển giáo dục và
đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước và hội nhập quốc tế càng trở
nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định giáo dục và đào
tạo nước ta trong những năm qua đã đạt được những thành tựu quan trọng góp
phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đồng thời chỉ ra những
hạn chế, yếu kém, bất cập trong hoàn cảnh hiện nay; từ đó Nghị quyết đã thể
hiện quyết tâm của Đảng, Nhà Nước và toàn dân ta về công cuộc đổi mới giáo
dục và đào tạo, hướng đến một nền giáo dục chất lượng cao, hiệu quả hơn, hiện
đại hơn đáp ứng yêu cầu của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại
hóa và hội nhập quốc tế; đó là sự đổi mới toàn diện từ quan điểm, tư tưởng chỉ
đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo
đảm thực hiện. Từ đây việc đổi mới chương trình giáo dục trong các nhà trường
hay trong các cơ sở giáo dục đã trở nên cấp thiết nhằm thực hiện đổi mới căn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29-NQ/TW khóa XI của
Đảng ta.
Trường THPT Chuyên Hùng Vương tỉnh Phú thọ được thành lập từ năm
1982, đến nay đã có hơn 30 năm xây dựng và phát triển. Trong hơn 30 năm
qua, nhà trường đã đào tạo được 9.462 học sinh ra trường, bồi dưỡng được
8.059 học sinh giỏi cấp tỉnh, 909 học sinh giỏi cấp quốc gia và 12 học sinh đạt
huy chương Olympic quốc tế các môn Toán, Vật lí, Hóa học, Sinh học. Các thế
hệ học sinh của nhà trường đã và đang trưởng thành trên những lĩnh vực khác
nhau của đời sống xã hội, đóng góp xứng đáng trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Nhà trường thực sự là cái nôi bồi dưỡng nhân tài cho tỉnh và
cho đất nước, được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý.
Cùng với các trường THPT chuyên khác trong cả nước, trường THPT
chuyên Hùng Vương tỉnh Phú Thọ được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao quyền tự
chủ xây dựng chương trình các môn chuyên trên nền chương trình giáo dục phổ
thông. Từ đó, nhà trường thường xuyên tiến hành điều chỉnh chương trình
giảng dạy các môn chuyên một cách thích hợp nhằm nâng cao chất lượng và
hiệu quả giáo dục, quá trình đó đã giúp nhà trường có được những kinh nghiệm
thực tiễn nhất định trong công tác phát triển chương trình nhà trường. Tuy
nhiên, trước yêu cầu nhiệm vụ đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào
tạo đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại
hóa và hội nhập quốc tế, công tác giáo dục của trường cần phải nâng cao chất
lượng, hiệu quả hơn nữa. Muốn làm được điều đó, đòi hỏi trước hết phải
nghiên cứu, đề xuất các biện pháp phát triển chương trình chuyên một cách
khoa học, có hệ thống, vừa phải kế thừa những thành quả, kinh nghiệm xây
dựng chương trình trước đây, vừa phải tiếp cận những lý thuyết xây dựng, phát
triển chương trình mang tính hiện đại; góp phần đắc lực chuẩn bị đào tạo nguồn
nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
Với các lý do nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển
chương trình nhà trường ở trường trung học phổ thông Chuyên Hùng
Vương, tỉnh Phú Thọ”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng về chương trình giáo dục của
nhà trường, đề xuất một qui trình phát triển chương trình nhà trường nhằm
nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học phổ thông; Chương trình
chuyên sâu các môn chuyên cấp trung học phổ thông.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Qui trình phát triển chương giáo dục nhà trường ở trường THPT Chuyên
Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Chương trình giáo dục ở trường THPT Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú
Thọ trong những năm qua cơ bản đã đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của nhà trường
và đạt được những kết quả rất đáng khích lệ. Song trước yêu cầu đổi mới giáo
dục và đào tạo hiện nay, chương trình giáo dục của trường vẫn còn có những
bất cập và cần phải đổi mới. Nếu có một qui trình phát triển chương trình theo
một quá trình tuần hoàn, liên tục đảm bảo chương trình giáo dục của trường
luôn phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh lại vừa đạt được mục tiêu giáo
dục của trường thì kết quả giáo dục sẽ được nâng cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác định cơ sở lý luận về phát triển chương trình nhà trường phổ thông.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về chương trình giáo dục của trường THPT
Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

4
5.3. Đề xuất một qui trình phát triển chương trình giáo dục ỏ trường THPT
Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ. Vận dụng qui trình đó vào việc thiết kế
chương trình một số môn chuyên, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn
diện giáo dục và đào tạo ngày nay.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu phát triển chương trình các môn chuyên
Toán, Vật lý, Hóa học ở trường THPT Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ.
- Khách thể khảo sát: Cán bộ quản lý, giáo viên có kinh nghiệm lâu năm
ở trường THPT Chuyên Hùng Vương và học sinh tiêu biểu của trường trong 5
năm trở lại đây, bao gồm:
+ Cán bộ quản lý và giáo viên của trường (Ban giám hiệu, tổ trưởng
chuyên môn, giáo viên giỏi): 40- 50 người.
+ Phỏng vấn sâu một số Cán bộ quản lý một số trường THPT chuyên các
tỉnh bạn: 10 - 15 người.
+ Học sinh đã ra trường và học sinh đang học ở trường: 100- 120 em.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Lý luận về quản lý và đổi mới giáo dục và đào tạo.
- Lý luận về chương trình và phát triển chương trình giáo dục
- Nghiên cứu về mục tiêu, nhiệm vụ của trường THPT chuyên.
- Lý luận về học sinh giỏi: Một số quan điểm về học sinh giỏi, đặc điểm
học tập của học sinh giỏi.
- Lý luận về phát triển chương trình giáo dục ở các trường THPT chuyên.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
7.2.2 Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
- Phỏng vấn cán bộ quản lý của trường, một số trường chuyên của các
tỉnh bạn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

5
- Phỏng vấn cán bộ, giáo viên trực tiếp giảng dạy các môn chuyên ở
trường THPT Chuyên Hùng Vương.
- Thăm dò bằng phiếu đối với cán bộ giáo viên có kinh nghiệm dạy học
và bồi dưỡng học sinh giỏi của trường THPT Chuyên Hùng Vương.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
7.3. Sử dụng toán thống kê trong nghiên cứu luận văn
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ
lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển chương trình nhà trường.
Chương 2: Thực trạng về phát triển chương trình nhà trường ở trường
THPT Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ.
Chương 3: Đề xuất một qui trình phát triển chương trình nhà trường ở
trường THPT Chuyên Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ.