Thạc Sĩ Phát triển cà phê bền vững trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CÁM ƠN ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . iii
MỤC LỤC . v
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU viiii
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ . x
PHẦN MỞ ĐẦU . 1
1. Tính cấp thiết của đề tài . 1
2. Mục tiêu nghiên cứu 2
3. Các câu hỏi nghiên cứu 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
5. Những đóng góp mới của luận án . 4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PTCPBV . 6
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển và phát triển bền vững 6
1.1.1. Khái niệm và lý luận về phát triển cà phê bền vững . 6
1.1.2. Đặc điểm ngành hàng cà phê liên quan đến PTCPBV 27
1.1.3. Nội dung phát triển cà phê bền vững . 30
1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cà phê bền vững . 32
1.2. Cơ sở thực tiễn của phát triển cà phê bền vững 42
1.2.1. Các tổ chức và chương trình thành công trong quản lý về PTCPBV 42
1.2.2. Kinh nghiệm thực tiễn về PTCPBV ở một số nước trên thế giới 44
1.2.3. Khái quát chung tình hình sản SX và XK cà phê trên thế giới và VN 49
1.2.4. Những bài học kinh nghiệm về PTCPBV ở Việt Nam . 50
CHƯƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 54
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Lắk . 54
2.1.1. Vị trí địa lý, địa hình và khí hậu . 54
2.1.2. Tài nguyên thiên nhiên 55
2.1.3. Điều kiện kinh tế-xã hội 57 vi
2.2. Tổng quan về phát triển cà phê ở tỉnh Đắk Lắk .58
2.2.1. Lịch sử phát triển cây cà phê của tỉnh Đắk Lắk . 58
2.2.2. Tình hình chung về phát triển sản xuất cà phê ở tỉnh Đắk Lắk 60
2.3. Tiếp cận nghiên cứu và khung phân tích phát triển cà phê bền vững . 65
2.3.1. Tiếp cận nghiên cứu 65
2.3.2. Khung phân tích phát triển cà phê bền vững . 66
2.4. Phương pháp nghiên cứu . 68
2.4.1. Chọn điểm nghiên cứu 68
2.4.2. Phương pháp thu thập thông tin và số liệu 68
2.4.3. Xử lý số liệu 69
2.4.4. Phương pháp phân tích 69
2.4.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu phát triển cây cà phê bền vững 78
CHƯƠNG 3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PTCPBV Ở TỈNH ĐẮK LẮK 85
3.1. Thực trạng phát triển cà phê bền vững ở tỉnh Đắk Lắk . 85
3.1.1. Phát triển cà phê bền vững về mặt kinh tế ở tỉnh Đắk Lắk . 85
3.1.2. Phát triển cà phê bền vững về mặt xã hội ở tỉnh Đắk Lắk 106
3.1.3. Phát triển cà phê bền vững về mặt môi trường ở tỉnh Đắk Lắk 116
3.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến PTCPBV ở tỉnh Đắk Lắk . 123
3.2.1. Điều kiện tự nhiên 123
3.2.2. Nhóm nhân tố thuộc về chủ thể sản xuất 126
3.2.3. Nhóm nhân tố về thị trường . 132
3.2.4. Tác động của chính phủ và các cơ quan nhà nước . 135
3.3. Đánh giá chung thực trạng phát triển cà phê bền vững ở tỉnh Đắk Lắk . 141
3.3.1. Những thành công trong quá trình PTCPBV ở tỉnh Đắk Lắk . 141
3.3.2. Những mặt tồn tại trong quá trình PTCPBV ở tỉnh Đắk Lắk 143
3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại trong quá trình PTCPBV ở tỉnh ĐL. . 146
CHƯƠNG 4 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PTCPBV Ở TỈNH ĐẮK LẮK . 149
4.1. Những căn cứ của định hướng và đề xuất giải pháp . 149
4.1.1. Bối cảnh phát triển cà phê 149
4.1.2. Thị trường tiêu thụ cà phê 150 vii
4.1.3. Phân tích ma trận SWOT về PTCPBV trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk .153
4.2. Quan niệm và định hướng phát triển cà phê bền vững đến năm 2020 và tầm
nhìn đến năm 2030 155
4.2.1. Quan niệm phát triển cà phê bền vững của Việt Nam 155
4.2.2. Quan điểm, định hướng phát triển cà phê bền vững của tỉnh Đắk Lắk 155
4.3. Các giải pháp đẩy mạnh PTCPBV trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk 160
4.3.1. Nâng cao năng lực của người sản xuất – kinh doanh cà phê 160
4.3.2. Nhóm giải pháp thị trường . 165
4.3.3. Đầu tư, đổi mới công nghệ và kỹ thuật sản xuất – kinh doanh cà phê . 167
4.3.4. Sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên cho phát triển cà phê bền vững . 174
4.3.5. Xây dựng chính sách hợp lý và hỗ trợ đầu tư công cho PTCPBV . 177
KẾT LUẬN . 181
NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN . 185
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 186
PHỤ LỤC 196 viii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Sản lượng cà phê sản xuất của một số quốc gia trên thế giới . 49
Bảng 1.2: Sản lượng cà phê xuất khẩu của một số quốc gia trên thế giới và Việt Nam . 50
Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu kinh tế-xã hội tỉnh Đắk Lắk . 57
Bảng 2.2: Diện tích, năng suất và sản lượng cà phê tỉnh Đắk Lắk từ 2000 – 2010 . 60
Bảng 2.3: Diện tích cà phê Đắk Lắk phân theo độ tuổi 62
Bảng 3.1: Đóng góp của ngành cà phê trong phát triển kinh tế của tỉnh Đắk Lắk . 86
Bảng 3.2: Kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất cà phê của các hộ ở tỉnh Đắk Lắk . 87
Bảng 3.3: Biến động lợi nhuận kinh tế trên một tấn cà phê của hộ 89
Bảng 3.4: Các kịch bản của lợi nhuận kinh tế trên 1 tấn cà phê nhân của tỉnh Đắk Lắk . 90
Bảng 3.5: Kết quả và hiệu quả đầu tư cho một chu kì sản xuất cà phê tỉnh Đắk Lắk
với các mức lãi suất chiết khấu khác nhau 93
Bảng 3.6: Lợi thế so sánh của sản xuất và xuất khẩu cà phê của hộ ở Đắk Lắk 96
Bảng 3.7: Các kịch bản của hệ số chi phí nguồn lực trong nước DRC cà phê tỉnh Đắk Lắk . 97
Bảng 3.8: Biến động hệ số chi phí nguồn lực trong nước DRC cà phê tỉnh Đắk Lắk100
Bảng 3.9: Biến động lao động các ngành của tỉnh Đắk Lắk năm 2005  2010 107
Bảng 3.10: Tình hình giảm nghèo ở tỉnh Đắk Lắk 108
Bảng 3.11: Tình hình thu nhập và kết cấu thu nhập từ SXCP ở tỉnh ĐL năm 2010 . 109
Bảng 3.12: Tình hình vay nợ của hộ sản xuất cà phê ở tỉnh Đắk Lắk 111
Bảng 3.13: Tình hình di dân tự do trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk (1976-2012) . 114
Bảng 3.14: Biến động diện tích cà phê và suy giảm diện tích rừng tự nhiên của tỉnh ĐL . 117
Bảng 3.15: Diện tích cà phê tỉnh Đắk Lắk phân theo loại phát sinh đất năm 2009 119
Bảng 3.16: Một số công trình thủy lợi tỉnh Đắk Lắk đến năm 2011 121
Bảng 3.17: Diện tích cà phê phân theo nguồn nước tưới 122
Bảng 3.18: Mối quan hệ giữa nguồn nước tưới, tuổi cây và chi phí nước tưới CP 124
Bảng 3.19: Bảng kết quả hồi qui theo mô hình CD chuyển Ln-Ln 127
Bảng 3.20: Thu hoạch và sơ chế cà phê của các hộ sản xuất tỉnh Đắk Lắk 130
Bảng 3.21: Biến động sản lượng sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ nội địa sản xuất cà
phê tỉnh Đắk Lắk .