Thạc Sĩ Phát triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii
LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này với sự cố gắng của bản thân, tôi luôn
được sự giúp đỡ các tập thể, cá nhân đóng góp nhiều ý kiến quí báu, nên
bản luận văn này được hình thành.
Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng quản lý sau đại học, các
Khoa chuyên môn của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh
Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và
nghiên cứu tại trường.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Cảnh Toàn,
đã dành nhiều thời gian và tận tình giúp đỡ, hướng dẫn giúp tôi thực hiện
hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan đã quan tâm cử
tôi đi học, tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa đào tạo này.
Chân thành cảm ơn các đồng nghiệp tại Ban quản lý các KCN Thái
Nguyên và Công ty phát triển hạ tầng KCN tỉnh Thái Nguyên đã hỗ trợ,
cung cấp nhiều thông tin, tư liệu có giá trị để tôi hoàn thành bản luận văn
tốt nghiệp này.
Xin chân thành cảm ơn và tiếp thu mọi ý kiến đóng góp của các
thày, cô, của các nhà khoa học để luận văn hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Thái nguyên, ngày 10 tháng 3 năm 2015
Tác giả luận văn


Lâm Thúy Mai
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT . vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
DANH MỤC CÁC HÌNH . vii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài . 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của luận văn 3
5. Bố cục của luận văn 3
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN BỀN
VỮNG CÁC KHU CÔNG NGHIỆP . 4
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển bền vững các KCN . 4
1.1.1.Một số vấn đề cơ bản về . 4
1.1.2. Phát triển bền vững các KCN . 11
1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển bền vững các KCN 21
1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển bền vững các KCN 24
1.2.1. Kinh nghiệm phát triển bền vững các KCN của Thái Lan . 24
1.2.2. Kinh nghiệm PTBV các KCN của Trung Quốc . 27
1.2.3. Những kinh nghiệm được rút ra đối với KCN Thái Nguyên 33
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 37
2.1. Câu hỏi nghiên cứu 37
2.2. Phương pháp nghiên cứu 37
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu . 37
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin 39
2.2.3. Phương pháp chuyên gia . 39
2.2.4. Phương pháp tổng hợp thông tin . 39
2.2.5. Phương pháp phân tích thông tin 40
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu về phát triển bền vững khu công nghiệp Sông Công . 40
2.3.1. Các chỉ tiêu về kinh tế . 40
2.3.2. Các chỉ tiêu về xã hội 41
2.3.3. Các chỉ tiêu về môi trường 41
Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC KHU
CÔNG NGHIỆP TỈNH THÁI NGUYÊN . 42
3.1. Khái quát về tỉnh Thái Nguyên 42
3.1.1. Điều kiện địa lý tự nhiên và tiềm năng . 42
3.1.2. Tóm tắt tình hình phát triển kinh tế - xã hội và triển vọng đến
năm 2020 45
3.2. Thực trạng phát triển bền vững các KCN 48
3.2.1. Tổng quát các KCN Tỉnh Thái Nguyên 48
3.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới PTBV các KCN của tỉnh Thái Nguyên 55
3.3.1. Thực trạng về cơ cấu vốn và tỷ lệ lấp đầy tại các KCN . 55
3.3.2. Sự dịch chuyển cơ cấu ngành nghề kinh tế trong các KCN . 69
3.4. Đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội thách thức và thuận lợi
khó khăn đối với sự phát triển bền vững các KCN tỉnh Thái Nguyên . 71
3.4.1. Đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội thách thức . 71
3.4.2. Những thuận lợi và khó khăn 72
Chương 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC KHU CÔNG
NGHIỆP TỈNH THÁI NGUYÊN 75
4.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển bền vững KCN Thái Nguyên 75
4.1.1. Quan điểm . 75
4.1.2. Mục tiêu 75
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
4.2. Những giải pháp chủ yếu phát triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh
Thái Nguyên 76
4.3. Các giải pháp phát triển bền vững các KCN tỉnh Thái Nguyên 76
4.3.1. Giải pháp thu hút đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho các KCN . 76
4.3.2. Giải pháp hoàn chỉnh, hoàn thiện việc thực hiện quy hoạch các
KCN trong tỉnh 78
4.3.3. Tạo quỹ đất sẵn sàng phục vụ nhà đầu tư . 80
4.3.4. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu chuyển
hướng thu hút đầu tư và chuyển dịch cơ cấu kinh tế 81
4.3.5. Hoàn thiện cơ chế quản lý “một cửa - tại chỗ - đa ngành” của BQL 83
4.3.6. Giải pháp đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng kinh tế, giá trị gia tăng và
đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương . 85
4.3.7. Về vấn đề ô nhiễm môi trường . 85
4.4. Một số kiến nghị . 86
4.4.1. Đối với Chính phủ . 86
4.4.2. Đối với cấp tỉnh . 86
KẾT LUẬN 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO 88


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BQL : Ban quản lý
BTGPMB : Bồi thường giải phóng mặt bằng
CCKT : Cơ cấu kinh tế:
CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
DN : Doanh nghiệp
GPMB : Giải phóng mặt bằng
GTSX : Giá trị sản xuất
KCN : Khu công nghiệp
KCNC : Khu công nghiệp cao
KCX : Khu chế xuất
KKT, CCN : Khu kinh tế, cụm công nghiệp
KTXH : Kinh tế xã hội
PTBV : Phát triển bền vững
TTKT : Tăng trưởng kinh tế


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Thực hiện vốn đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở các KCN tỉnh Thái
Nguyên (31/12/2014) 55
Bảng 3.2. Tình hình xây dựng cơ sở hạ tầng tại các KCN (tính đến
31/12/2004) . 56
Bảng 3.3. Tình hình đền bù giải tỏa, thu hồi đất, cho thuê đất tại các KCN
Thái Nguyên tính đến tháng 12/2014 . 60
Bảng 3.4. Tình hình lao động - việc làm của các KCN Tỉnh Thái Nguyên . 62
Bảng 3.5. Tình hình nộp ngân sách của các DN trong KCN 63
Bảng 3.6. Thu hút các dự án đầu tư của các KCN đến năm 2014 65
Bảng 3.7. Tình hình xây dựng công trình xử lý môi trường trong KCN 67
Bảng 3.8. Phân tích SWOT về phát triển bền vững KCN của tỉnh Thái Nguyên . 71


DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Mô hình phát triển bền vững . 41










Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay tại nhiều quốc gia trên thế giới đang hình thành và phát
triển nhiều mô hình khu công nghiệp (KCN), đặc biệt là các đặc khu kinh
tế, khu kinh tế mở, khu kinh tế tự do, hoặc chuyển đổi những khu chế xuất,
khu công nghiệp truyền thống thành những khu công nghiệp đa năng, gắn
kết giữa khu vực sản xuất công nghiệp tập trung với phát triển khu đô thị
hoặc gắn kết khu vực sản xuất công nghiệp với khu thương mại - dịch vụ
và khu dân cư. Đi kèm với đó là tạo hành lang pháp lý thông thoáng, các
chính sách ưu đãi, hạ tầng cơ sở kỹ thuật - xã hội hoàn thiện và nhiều loại
hình dịch vụ phong phú, đa dạng nhằm tạo hấp lực thu hút các nguồn vốn
FDI và công nghệ kỹ thuật tiên tiến phục vụ cho chiến lược Công nghiệp
hóa hiện đại hóa nền kinh tế xã hội của các quốc gia.
Trong khi đó ở Việt Nam nói chung và các khu công nghiệp tỉnh Thái
nguyên nói riêng, hầu như các KCN vẫn tồn tại dạng truyền thống của thời kỳ
đầu, việc quy hoạch đất chỉ đơn thuần dành cho khu vực sản xuất công
nghiệp, nhà nước vẫn chưa có hành lang pháp lý, chính sách ưu đãi, cơ chế
quản lý thích hợp đúng mức với các mô hình kinh tế đặc thù này. Vì thế, sau
13 năm hình thành và phát triển, các KCN tỉnh Thái nguyên dù đã đạt được
những thành quả nhất định, nhưng thực tế đã và đang phát sinh những mâu
thuẫn, những sự kiện bức xúc, phức tạp cần được báo động và sớm có giải
pháp hữu hiệu để phát triển bền vững, đạt kết quả kinh tế ngày càng cao trong
các KCN tỉnh Thái Nguyên.
Tại sao Thành phố Thái nguyên có nguồn lao động dồi dào, có trình độ
tay nghề và có các trường đào tạo nguồn nhân lực đứng thư ba trên cả nước,
nhưng số lao động của Thành phố làm trong các KCN TP lại rất ít, đa số lao
động phải tuyển từ các tỉnh, địa phương khác?
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
Tại sao tình hình kinh tế một tỉnh trung du miền núi nhiều tài nguyên
khoáng sản, nhiều trường đại học, trường nghề cùng với điều kiện địa lý
thuận lợi cách thủ đô Hà nội không xa mà các KCN của tỉnh vẫn chưa phát
triển mạnh. Đời sống của đa số công nhân trong KCN còn kham khổ, có thu
nhập thấp, điều kiện làm việc, ăn ở, sinh hoạt thiếu thốn, chủ yếu các công
nhân phải đi thuê nhà dân để ở, chưa xây nhà ở cho công nhân, các chủ đầu tư
hạ tầng không chủ động được nguồn vốn để phát triển, vốn đầu tư chủ yếu là
nguồn vốn Trung ương cấp hỗ trợ và vốn ứng trước của nhà đầu tư.
Trước thực trạng kể trên cùng với xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc
tế, sự cạnh tranh giữa các nước trên thế giới trên mọi lĩnh vực, đặc biệt trong
lĩnh vực thu hút nguồn vốn FDI thông qua các mô hình kinh tế đặc thù đã và
đang diễn ra vô cùng gay gắt, quyết liệt. Chính những yếu tố trên đã thôi thúc
tác giả - người làm công tác quản lý nhà nước trong các KCN Tỉnh Thái Nguyên
nghiên cứu đề tài “Phát triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên”
để làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở lý luận phát triển bền vững các khu công nghiệp và thực
tiễn, luận văn phân tích giá thực trạng để từ đó đề xuất các giải pháp phát
triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển bền vững các
khu công nghiệp.
- Trên cơ sở lý luận, luận văn phân tích thực trạng phát triển bền vững
các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên.
- Đề xuất giải pháp cùng kiến nghị phát triển bền vững các khu công
nghiệp tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng phát triển các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Nghiên cứu thực trạng phát triển bền vững các khu công
nghiệp tỉnh Thái Nguyên.
- Về không gian: Các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Về thời gian: Các số liệu từ năm 2010 - 2014.
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của luận văn
4.1. Ý nghĩa khoa học của luận văn
Luận văn góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển
bền vững các khu công nghiệp. Từ đó đánh giá thực trạng và đề xuất giải
pháp nhằm phát triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên
4.2. Những đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa lý luận về phát triển bền vững khu công nghiệp, từ đó
áp dụng vào đánh giá thực trạng phát triển để đề xuất phát triển bền vững các
khu công nghiệp của tỉnh Thái Nguyên.
- Luận văn là tài liệu tham khảo đối với những nhà quản lý các khu
công nghiệp ở địa phương khác và những người quan tâm đến sự phát triển
khu công nghiệp.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển bền vững các khu
công nghiệp
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Phân tích thực trạng phát triển các khu công nghiệp tỉnh
Thái Nguyên
Chương 4: Giải pháp phát triển bền vững các khu công nghiệp tỉnh
Thái Nguyên