Thạc Sĩ Phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay

Môc lôc



Trang
më ®Çu
1
CHƯƠNG 1: NGƯỜI VIỆT NAM Ở NƯỚC NGOÀI VÀ NHỮNG YÊU
CẦU ĐẶT RA ĐỐI VỚI CÔNG TÁC VẬN ĐỘNG, PHÁT HUY VAI TRÒ
CỦA NGƯỜI VIỆT NAM Ở NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI CÔNG CUỘC ĐỔI
MỚI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 11
1.1 Tình hình cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài 11
1.2 Tình hình cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong giai
đoạn hiện nay 19
1.3 Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về Người Việt
Nam ở nước ngoài 31
1.4 Những yêu cầu đặt ra đối với công tác vận động, phát huy vai
trò của người Việt Nam ở nước ngoài với công cuộc đổi mới
ở nước ta hiện nay 37
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC VẬN ĐỘNG, PHÁT HUY VAI
TRÒ CỦA NGƯỜI VIỆT NAM Ở NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI CÔNG
CUỘC ĐỔI MỚI TỪ NĂM 1986 ĐẾN NĂM 2010
45
2.1 Công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt Nam ở
nước ngoài từ năm 1986 đến năm 1993 50
2.2 Công tác vận động phát huy vai trò của người Việt Nam ở
nước ngoài từ năm 1993 đến 2003 53
2.3 Công tác phát huy vai trò vủa người Việt Nam ở nước ngoài
từ năm 2004 đến 2010
65
2.4 Một số nhận xét và bài học kinh nghiệm về công tác phát huy
vai trò NVNONN từ 1986 - 2010
94
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NGƯỜI VIỆT
NAM Ở NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA NƯỚC
TA HIỆN NAY
101
3.1 Dự báo tình hình cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài
trong thời gian tới 101
3.2 Định hướng và những giải pháp chủ yếu đối với công tác phát huy
vai trò người Việt Nam ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới của
nước ta trong thời gian tới 105
KẾT LUẬN 123
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 126
KIẾN NGHỊ 136 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiện có khoảng gần 4 triệu
người, cư trú trên 103 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đây là một cộng
đồng phức tạp về thành phần xã hội, xu hướng chính trị, địa vị pháp lý, đa dạng
về ngành nghề, tôn giáo, dân tộc. Bên cạnh phần lớn luôn hướng về Tổ quốc với
tinh thần xây dựng còn một số không nhỏ vẫn mặc cảm về quá khứ “vượt biên”,
thành kiến hoặc thiếu hiểu biết về chế độ mới, thậm chí còn có tư tưởng hận thù
cách mạng . Đây là nét riêng biệt của cộng đồng người Việt ở nước ngoài so với
cộng đồng kiều bào khác trên thế giới. Thực tế đó đặt ra rất nhiều khó khăn đối
với công tác vận động, tập hợp, phát huy vai trò, sự đóng góp của người Việt
Nam ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới đất nước hiện nay.
Công tác vận động, phát huy vai trò của các cộng đồng người Việt Nam ở
nước ngoài đối với sự nghiệp chung đã và đang là nhiệm vụ được các cấp, các
ngành, các đoàn thể chú trọng thực hiện. Từ năm 1986 đến nay, cùng với quá
trình đổi mới toàn diện, “mở cửa”, hội nhập quốc tế, công tác vận động và phát
huy vai trò của Việt kiều đối với đất nước đã được quan tâm, thúc đẩy hơn
trước. Bước đột phá lớn trong tư duy về công tác này là Đảng ta đã khẳng định:
cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận không thể tách rời
trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là đối tượng quan trọng của công tác vận
động, tập. Trên nền tảng quan điểm đó, nội dung và phương thức vận động, tập
hợp, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài đối với công cuộc đổi
mới đất nước đã có nhiều đổi mới. Những chuyển biến lớn trong việc phát huy
vai trò của kiều bào đối với các lĩnh vực phát triển chính của đất nước những
năm gần đây là minh chứng thực tế cho thành công của công tác này. Người
Việt Nam ở nước ngoài đã tích cực tham gia nhiều hoạt động mang tính hướng
về cội nguồn, thể hiện tình cảm, sự quan tâm đối với Tổ quốc. Hàng năm nguồn
kiều hối được huy động về nước là tương đối lớn để đầu tư phát triển kinh tế,
phát triển khoa học công nghệ, giáo dục, văn hóa, hỗ trợ nâng cao đời sống
người dân . Tiềm năng của đội ngũ trí thức Việt kiều được phát huy phục vụ
thiết thực cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được, việc vận động, phát huy vai
trò của người Việt Nam ở nước ngoài những năm qua còn gặp nhiều khó khăn 2
và có những hạn chế cần khắc phục. Công tác tuyên truyền quan điểm, đường
lối đúng đắn của Đảng về công tác vận động, phát huy vai trò người Việt Nam ở
nước ngoài chưa được quán triệt đầy đủ, sâu sắc trong bộ máy Đảng, Nhà nước,
các đoàn thể nhân dân. Trong quá trình xây dựng hệ thống chính sách về công
tác này đôi khi bị ảnh hưởng bởi "ban phát quyền lợi" cho kiều bào, chưa thể
hiện rõ trên thực tế quan điểm chiến lược của Đảng về phát huy sức mạnh đại
đoàn kết toàn dân tộc và kiều bào là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc.
Trong quá trình triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách về vận động,
phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài, nhiều cơ quan chức năng
chưa thực sự nhạy bén trong phân tích những diễn biến mới của tình hình để chủ
động ứng phó đối với những thách thức đang đặt ra. Công tác vận động, tuyên
truyền chưa tính toán tới việc cần thiết phải khu biệt từng nhóm đối tượng kiều
bào để có nội dung và phương pháp phù hợp; nhiều lúc, nhiều nơi công tác này
còn bó hẹp trong các hội đoàn và cá nhân tích cực, chưa đủ sức nhân rộng ra
cộng đồng. Các hình thức, phương pháp vận động, phát huy thiếu linh hoạt, sáng
tạo, còn có khuynh hướng nặng về khai thác, tranh thủ sự đóng góp vật chất của
kiều bào hơn là quan tâm tới tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, hỗ trợ và bảo vệ
quyền lợi chính đáng của kiều bào ở các nước sở tại cũng như khi họ về nước.
Nhiều tổ chức hữu quan chưa thực sự thể hiện vai trò là chỗ dựa cần thiết cho
các đối tượng kiều bào gặp nhiều khó khăn của cuộc sống tha hương. Công tác
thông tin văn hóa mới chỉ đáp ứng được nhu cầu một bộ phận kiều bào, chưa
phát huy tốt tác dụng trong ngăn ngừa, đấu tranh với những luận điệu của bọn
phản động luôn chống phá công cuộc đổi mới trên nhiều phương diện . Những
hạn chế lớn nêu trên đã ảnh hưởng lớn tới chất lượng của việc phát huy đóng
góp của kiều bào đối với đất nước, nhiều tiềm năng, sự tâm huyết của kiều bào
chưa thực sự được phát huy; thậm chí còn hạn chế đối với việc tạo cơ sở, động
lực trong xây đắp mối quan hệ tình nghĩa, gắn bó giữa người Việt Nam trong
nước với các thế hệ kiều bào.
Trong bối cảnh hiện nay, công tác vận động, phát huy vai trò của người
Việt Nam ở nước ngoài đang đặt ra nhiều vấn đề lớn cần nghiên cứu, lý giải sâu
sắc và tìm ra các giải pháp hữu hiệu như: sự phát triển về vị thế kinh tế, về sự
phân hoá về thái độ chính trị của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có
liên quan đến công tác vận động, tập hợp. Những vấn đề đặt ra về cơ chế, chính
sách, phương thức tập hợp, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài. 3
Cần phải chi tiết hóa trong xây dựng nội dung, phương thức vận động tập hợp
cho phù hợp với đặc điểm của cộng đồng người Việt Nam ở từng quốc gia, khu
vực, thậm chí từng vùng trong một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ như thế nào.
Đổi mới công tác tuyên truyền, đặc biệc là mạng thông tin, truyền thông để hỗ
trợ có hiệu quả công tác vận động, tập hợp kiều bào. Giải quyết một cách hài
hoà giữa việc phát huy, khai thác với việc tôn vinh, khẳng định vai trò của kiều
bào với tư cách là bộ phận không thể tách rời trong khối đoàn kết toàn dân tộc.
Phát huy vai trò của các tổ chức hữu quan trong bảo vệ quyền, lợi ích chính
đáng của kiều bào tại các nước sở tại sao cho có hiệu quả? Giữ gìn bản sắc văn
hoá dân tộc trong cộng đồng người Việt để tạo ra các thế hệ người Việt Nam gắn
bó hơn nữa với dân tộc như thế nào trong giai đoạn hiện nay. Phát huy vai trò
của người Việt Nam trong phá vỡ các âm mưu, thủ đoạn của các lực lượng phản
động chống phá sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay như thế nào. Phương thức
huy động sức mạnh tổng hợp và nâng cao chất lượng sự liên kết giữa các tổ chức
hữu quan đối với công tác này .
Từ những vấn đề đặt ra ở trên, nghiên cứu đề tài “Phát huy vai trò của
người Việt Nam ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay" có
ý nghĩa khoa học thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Thực tiễn hoạt động của công tác vận động, phát huy vai trò của người
Việt Nam ở nước ngoài đối với công cuộc xây dựng đất nước những năm qua
đạt được nhiều thành tựu quan trọng nhưng việc nghiên cứu về vấn đề này chưa
thực sự được quan tâm tương xứng. Cho đến nay có không nhiều các công trình
nghiên cứu về vấn đề này kể cả ở trong nước và nước ngoài, chưa có chuyên
khảo chuyên sâu. Tổng hợp về lịch sử nghiên cứu vấn đề này trên sách, báo tạp
chí có thể khái quát thành một số nhóm nghiên cứu sau:
Thứ nhất, các chuyên khảo về ngoại giao Việt Nam trong thời kỳ đổi mới
đã phản ánh công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước
ngoài như một mảng trong hoạt động ngoại giao. Tiêu biểu là các công trình
nghiên cứu: Bộ Ngoại giao, "Ngoại giao Việt Nam 1945-2000”, Nxb. CTQG, H,
2002; Vũ Dương Huân, "Ngoại giao Việt Nam hiện đại vì sự nghiệp đổi mới
(1975-2002)”, Học Viện Quan hệ Quốc tế, lưu hành nội bộ, năm 2002; Lưu Văn
Lợi, "Năm mươi năm ngoại giao Việt Nam 1945-1995", tập 2 (Ngoại giao Việt
Nam 1975-1995), Nxb. Công an Nhân dân, H, 1998 . Trong các chuyên khảo 4
này, bên cạnh những vấn đề lớn như: chủ trương của Đảng đối với ngoại giao
Việt Nam qua các thời kỳ, đặc biệt là thời kỳ đổi mới; thành tựu và những vấn đề
đặt ra đối với việc tăng cường mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các khu
vực, quốc gia cụ thể . vấn đề người Việt ở nước ngoài được đề cập trên những
nét chính như tình hình biến đổi về cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong quá
trình đổi mới, hội nhập; vai trò, đóng góp của cộng đồng người Việt Nam ở nước
ngoài trong củng cố, tăng cường quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các quốc
gia, vùng lãnh thổ sở tại; những hoạt động của ngành ngoại giao Việt Nam đối với
việc bảo vệ lợi ích, quyền lợi hợp pháp cho cộng đồng người Việt ở nước ngoài .
Những vấn đề nêu trên được đề cập bên cạnh những nội dung nghiên cứu chủ đạo
của các công trình trên như: chủ trương của Đảng đối với ngoại giao Việt Nam
qua các thời kỳ, đặc biệt là thời kỳ đổi mới; thành tựu và những vấn đề đặt ra đối
với việc tăng cường mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các khu vực, quốc
gia cụ thể
Thứ hai, những nghiên cứu về lịch sử hình thành, đặc điểm của cộng đồng
người Việt ở nước ngoài đã phác họa được những nét cơ bản về bức tranh tổng
thể của người Việt ở nước ngoài với những thuận lợi, thế mạnh và khó khăn
riêng. Đây là những vấn đề phục vụ trực tiếp cho đề tài khi triển khai nội dung
nghiên cứu, đặc biệt là về thực trạng tình hình người Việt ở nước ngoài trong
lịch sử và hiện nay. Cụ thể như các công trình:
+ Vũ Ngọc Bình, "Thuyền nhân Việt Nam định cư hay hồi hương",
Nxb.CTQG, H, 1996. Tác giả nghiên cứu chủ yếu về những vấn đề về người tị
nạn trên thế giới, về “thuyền nhân Việt Nam” và quá trình ra đi cũng như hồi
hương của họ; về pháp luật quốc tế và luật phát Việt Nam đối với thuyền nhân.
Tác giả thống kê nhiều số liệu về người tị nạn trên thế giới và thuyền nhân Việt
Nam. Những số liệu về người Việt Nam vượt biên bằng đường biển, số người
hồi hương, số người còn trong các trại tị nạn ở Hồng Công và ở một số nước
Đông Nam Á, số người được định cư tại các nước thứ ba từ năm 1975 đến 1996
đã được tác giả thống kê khá chi tiết.
+ Trần Trọng Đăng Đàn, "Người Việt Nam ở nước ngoài", Nxb. CTQG,
H, 1997. Đây là chuyên khảo nghiên cứu công phu với hệ thống tư liệu phong
phú, sinh động đề cập đến nhiều vấn đề trên các mặt, các lĩnh vực khác nhau
trong đời sống kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội . của người Việt ở
nước ngoài từ trước cho đến những năm đầu thập kỷ 90 thế kỷ XX. Tác giả đã 5
trình bày bản khảo cứu khá cụ thể về người Việt Nam ở nước ngoài theo từng
vùng: Tây Âu, Bắc Mỹ, Liên Xô trước đây và Đông Âu, Ôxtrâylia và Đông Nam
Á; theo từng nhóm người: trí thức, sinh viên, doanh nghiệp, văn nghệ sĩ, lao
động .
+ Nguyễn Văn Phẩm, "Tri thức kiều bào "nguồn nội lực" phát triển khoa
học và công nghệ nước nhà", Tạp chí Quê hương, năm 2003. Trong bài viết này,
tác giả đã nêu và phân tích về số lượng, chất lượng đội ngũ trí thức khoa học
công nghệ là người Việt Nam ở nước ngoài. Trên cơ sở đánh giá về thực trạng
việc khai thác nguồn lực này đối với sự phát triển của đất nước những năm qua,
tác giả đã khuyến nghị những giải pháp hữu hiệu để Đảng và Chính phủ tăng
cường việc thu hút, sử dụng nguồn lực có giá trị này đối với sự nghiệp CNH,
HĐH của Việt Nam hiện nay.
+ Nguyễn Thanh Sơn: Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tạp chí Cộng sản online, ngày
1-3- 2010, tác giả khái quát quá trình vận động người Việt Nam ở nước ngoài
từ 1945 đến thời kỳ đổi mới.
+ Các báo cáo, tài liệu tham khảo của các tổ chức hữu quan như: Ban Việt
Kiều Trung ương (nay là Ủy ban người Việt Nam ở nước ngoài), Bộ Nội vụ .,
đã cung cấp những số liệu cụ thể cũng như những đánh giá khách quan về tình
hình người Việt ở nước ngoài qua từng năm, hoặc một số giai đoạn cụ thể và
trên nhiều phương diện. Tiêu biểu như: Ban Việt kiều Trung ương, Báo cáo số
158/VK ngày 7-8-1990 Về tình hình người Việt Nam định cư ở nước ngoài (Tài
liệu lưu tại ủy ban về NVNONN); Ban Việt kiều Trung ương, Báo cáo số
105/VK ngày 13-3-1993 Về ban hành Nghị quyết của Đảng về công tác vận
động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (Tài liệu lưu tại Ủy ban về
NVNONN); Ban Việt kiều Trung ương, Báo cáo số 432/VK, ngày 28-12-1988
Về tình hình Hội người Việt Nam ở Canada (Tài liệu lưu tại Ủy ban về
NVNONN); Bộ Nội vụ, Tổng cục V (1997), Cộng đồng người Việt Nam ở nước
ngoài, Tài liệu tham khảo nội bộ, Hà Nội; ; Tổng kết hoạt động của Ủy ban
người Việt Nam ở nước ngoài được đăng trên tạp chí Quê Hương. Tiêu biểu
như: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, 50 năm – một chặng
đường vẻ vang, tạp chí Quê Hương số tháng 11 -2009, Nguyễn Thanh Sơn, Trí
thức người Việt Nam ở nước ngoài với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
và hội nhập quốc tế, tạp chí Quê Hương số tháng 11 -2008; Kết quả 6 năm triển 6
khai Nghị quyết 36/ NQ – TW của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt
Nam ở nước ngoài, tạp chí Quê Hương số tháng 10 -2010; Phạm Gia Khiêm,
Đảng và Nhà nước tiếp tục chăm lo quyền lợi chính đáng của người Việt Nam ở
nước ngoài, tạp chí Thông tin đối ngoại số tháng 5 -2007; Phạm Gia Khiêm,
Tiếp tục đẩy mạnh công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài vì sự nghiệp
đại đoàn kết dân tộc và chấn hưng đất nước, tạp chí Quê Hương số tháng 11 -
2008
Thứ ba, một số công trình nghiên cứu đã đề cập một cách trực tiếp hoặc
gián tiếp về một vài khía cạnh trong công tác vận động, phát huy vai trò của
cộng đồng người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới toàn diện đất
nước những năm qua. Tiêu biểu như:
+ Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài, "Thực trạng và giải pháp thu
hút đầu tư của người Việt Nam định cư ở nước ngoài" - Đề tài nghiên cứu khoa
học của ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài năm 2001. Đề tài này tập trung
nghiên cứu về tiềm năng và môi trường đầu tư liên quan tới người Việt định cư
ở nước ngoài, kinh nghiệm một số nước trong thu hút đầu tư của kiều dân. Các
chuyên đề của đề tài đã phân tích thực trạng đầu tư của người Việt ở nước ngoài
về trong nước. Qua đó, đề tài đánh giá những thành tựu đạt được và nêu lên
những hạn chế, thiếu sót cần khắc phục và kiến nghị các nhóm giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng hoạt động thu hút nguồn kiều hối của người Việt kiều đối
với sự phát triển nền kinh tế đất nước.
+ Nguyễn Đình Bin, "Người Việt Nam ở nước ngoài hội nhập và hướng
về quê hương", Tạp chí Cộng sản năm 2003. Bài viết này khái quát về quá trình,
thực trạng sự "hội nhập" của người Việt ở nước ngoài đối với xã hội và đất nước
mà họ đang định cư; về đóng góp của họ mang ý nghĩa "hướng về quê hương"
trên một số lĩnh vực chủ yếu của đất nước những năm qua.
+ Nguyễn Phú Bình, "Công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài
và những bài học thực tế"- Tạp chí Cộng sản số tháng 2 năm 2005 và "Những
chuyển biến tích cực trong công tác vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước
ngoài năm 2005" - Tạp chí Cộng sản năm 2006; "Tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa
công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài" - Tạp chí Thông tin Đối ngoại
năm 2006. 7
+ Đặng Thế Hùng, Tiếng Việt và cộng đồng người Việt Nam ở nước
ngoài, tạp chí Quê Hương số tháng 11 - 2008.
+ Nguyễn Thế Cường, Kiện toàn bộ máy công tác về người Việt Nam ở
nước ngoài : Thực tiễn và yêu cầu đạt ra, tạp chí Quê Hương, số tháng 10-
2010.
+ Nguyễn Dy Niên, 50 năm đôi điều suy nghĩ, tạp chí Quê Hương số
tháng 11 -2009.
+ Phạm Trường Giang, Hội nghị người Việt Nam ở nước ngoài lần thứ
nhất, tạp chí Quê Hương tháng 11- 2009.
+ Tạ Nguyên Ngọc: Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước
ngoài trong sự nghiệp phát triển đất nước, Tạp chí Quê Hương số 11- 2009.
+ Vũ Lê Hà, Bảo hộ công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài:
Quán triệt phương châm chủ động kịp thời, nhanh chóng, hiệu quả, tạp chí Quê
Hương, số tháng 10 - 2010.
Mặc dù dung lượng các bài viết không lớn nhưng tác giả đã khái lược,
tổng kết được những nét chính của công tác vận động người Việt Nam ở nước
ngoài và phân tích những chuyển biến tích cực của công tác này trong năm 2005
trên các mặt chủ yếu. Tác giả đã khái quát những đổi mới về nội dung, phương
pháp tuyên truyền, vận đồng kiều bào qua hệ thống thông tin, văn hóa văn nghệ;
trong kết hợp vận động mang tính tổ chức với vận động bằng ảnh hưởng của các
cá nhân có uy tín trong cộng đồng; phát huy vai trò của Hội thân nhân Việt kiều
để tạo cầu nối cho các hoạt động có liên quan . Trên cơ sở phân tích thực trạng
công tác trên, tác giả đã đưa ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hơn nữa
chất lượng công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt ở nước ngoài đối
với sự phát triển của nước ta.
Thứ tư, vấn đề người Việt Nam ở nước ngoài cũng thu hút sự quan tâm
nghiên cứu của nhà khoa học nước ngoài. Tiêu biểu như: Thanya Thip Sriphana,
"Cộng đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan", Nghiên cứu Đông Nam Á, 2004.
Bài viết có giá trị nghiên cứu về cộng đồng người Việt ở vùng cụ thể là vùng
Đông Bắc Thái Lan; phác họa những nét chính trong quá trình hình thành, phát
triển và vị trí của cộng đồng người Việt ở đây. Nhà dân tộc học người Pháp -
Georges Boudarel đã công bố nhiều công trình nghiên cứu về người Việt Nam ở
nước ngoài và hoàn cảnh lưu vong của họ. ở Mỹ, ký giả Sonni Efron đã thực 8
hiện một phóng sự điều tra với quy mô lớn về thực trạng cộng đồng người Việt
ở Mỹ sau 15 năm và đăng tải liên tiếp các bài viết trên tờ "Los Angeles Times"
năm 1990. Tại nước Nga có GS.TS, nhà Việt Nam học nổi tiếng - N.I.Niculin đã
công bố nhiều công trình nghiên cứu về cộng đồng người Việt Nam ở Liên Xô
cũ và Đông Âu . Những bài viết của các tác giả nước ngoài mặc dù đã đề cập
khá sát về tình hình người Việt ở nước ngoài và cụ thể ở một số khu vực hoặc
một quốc gia nào đó nhưng nhìn chung chưa thực sự phản ánh toàn diện và
khách quan về những thuận lợi, khó khăn, những thế mạnh và vai trò, vị thế của
cộng đồng người Việt tại các nước sở tại.
Như vậy, cho đến nay đã có một số công trình có giá trị nhất định cho
việc thực hiện đề tài, nhất là cung cấp tư liệu và cách tiếp cận đối tượng nghiên
cứu. Tuy vậy, đến nay vẫn thiếu những nghiên cứu toàn diện, có hệ thống về
công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài đối với sự
nghiệp đổi mới đất nước hơn 25 năm qua và các biện pháp tăng cường hơn nữa
công tác này thời gian tới. Kế thừa các kết quả nghiên cứu trên, đi sâu nghiên
cứu một cách hệ thống toàn diện về vấn đề đã nêu là nhiệm vụ khoa học có giá
trị thực tế của đề tài.
3. Mục tiêu và giới hạn phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục tiêu của đề tài
- Luận chứng cơ sở khoa học về việc tăng cường và phát huy vai trò của
người Việt Nam ở nước ngoài trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất những định hướng và giải pháp vào việc phát huy vai trò của
cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước
trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
3.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Đề tài nghiên cứu về đường lối, chủ trương của Đảng và
Nhà nước trong việc vận động, phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam
ở nước ngoài ở tất cả các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới và sự đóng góp của
kiều bào trên một số lĩnh vực chủ yếu, như kinh tế, y tế - giáo dục, văn hóa -xã
hội, đấu tranh chống phá Nhà nước ta.
Về thời gian: Nghiên cứu việc đóng góp và phát huy vai trò của người
Việt Nam ở nước ngoài từ năm 1986 đến năm 2010. Tuy nhiên, để tìm hiểu về 9
cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và quá trình nhận thức của Đảng, đề
tài có nghiên cứu những vấn đề trên thời gian trước năm 1986.
4. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu về đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về
người Việt Nam ở nước ngoài trong việc vận động và phát huy người Việt Nam
ở nước ngoài trong công cuộc đổi mới đất nước.
5. Phương pháp luận và Phương pháp nghiên cứu
- Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở vận dụng phương pháp luận chủ nghĩa
Mác - Lênin, phép biện chứng duy vật lịch sử
- Đề tài sử dụng chủ yếu phương pháp lịch sử và phương pháp lô gic,
ngoài ra đề tài kết hợp các phương pháp:
- Thu thập và phân tích tài liệu: phương pháp này được sử dụng để thu
phân tích các nguồn dữ liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài.
- Phương thức nghiên cứu định tính: Được sử dụng để xây dựng các câu
hỏi mở, tìm kiếm các nguồn thông tin ẩn thông qua nghiên cứu tổng hợp, phỏng
vấn sâu về Bao gồm các tài liệu như: Nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà
nước; sách, báo chí đề cập đến nội dung nghiên cứu; các báo cáo của các các cơ
quan, tổ chức hữu quan đến công tác vận động, phát huy vai trò người Việt ở
nước ngoài đối với công cuộc đổi mới nhận và những vấn đề liên quan đến đề
tài. Cụ thể, đề tài sẽ xây dựng các câu hỏi mở dưới dạng điều tra xã hội học đối
với các tổ chức, cá nhân hữu quan chịu trách nhiệm hoạch định, triển khai công
tác vận động, phát huy vai trò người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc đổi
mới đất nước những năm qua. Bên cạnh đó, đề tài sẽ tiến hành phỏng vấn trực
tiếp một số nhân vật đại diện cho cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang về
Việt Nam tìm cơ hội hợp tác, kinh doanh hoặc đang thực hiện các dự án trên
một số lĩnh vực ở trong nước để tìm hiểu về tâm tư, nguyện vọng, những đề xuất
của họ đối với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lãnh đạo
thực hiện công tác vận động, phát huy vai trò của kiều bào đối với đất nước.
- Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo: Thông qua các cuộc hội thảo,
các cuộc toạ đàm, phỏng vấn các nhà khoa học, các chuyên gia có kiến thức lý
luận và thực tiễn, các nhà hoạch định và thực thi đường lối, chính sách về vận
động, phát huy vai trò của người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới
hiện nay. Đề tài thu nhập thông tin và ý kiến đánh giá về thực trạng công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc xây dựng
và bảo vệ đất nước hiện nay. Từ đó, đề tài dự báo các xu hướng, các yếu tố có
khả năng ảnh hưởng đến công tác này trong những năm tiếp theo.
- Phương pháp thống kê toán học: Phương pháp này được sử dụng để xử
lý các số liệu có liên quan đã được tập hợp, phân tích trong các báo cáo của các
cơ quan hữu quan, sách, báo, tạp chí và trong quá trình khảo sát thực tiễn.
Đề tài sẽ chuyển giao trực tiếp kết quả nghiên cứu cho Bộ Ngoại giao,
Ban Đối ngoại Trung ương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Học viện Chính trị –
Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh và những cơ quan có liên quan
6 . Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ cung cấp luận cứ khoa học cho các bộ,
ban, ngành, các tổ chức có liên quan tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp vận
động, phát huy vai trò của người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới
đất nước hiện nay.
- Khuyến nghị sửa đổi, bổ sung những cơ chế còn bất cập hiện nay về
công tác quản lý, phát huy vai trò, sự đóng góp của người Việt đối với sự nghiệp
đổi mới đất nước hiện nay.
7. Kết cấu của tổng quan
Tổng quan khoa học của đề tài được kết cấu thành 3 phần với những nội
dung nghiên cứu sau đây:
Chương 1: Người Việt Nam ở nước ngoài và những yêu cầu đặt ra đối với
công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài đối với
công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay
Chương 2: Thực trạng công tác vận động, phát huy vai trò của người Việt
ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới từ năm 1986 đến năm 2010
Chương 3: Định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác vận
động, phát huy vai trò của người Việt ở nước ngoài đối với công cuộc đổi mới.