Chuyên Đề Phân tích rủi ro trong hoạt động tín dụng trung và dài

GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu
Hơn một năm đã qua đi, từ khi Việt Nam là thành viên chính thức của
WTO, bên cạnh những thuận lợi và thời cơ, vẫn còn nhiều khó khăn và thách
thức mà Việt Nam phải vượt qua để có thể sánh tầm với thế giới. Cho nên, trong
xu hướng tự do hóa, toàn cầu hóa kinh tế và quốc tế hóa các luồng tài chính đã
làm thay đổi căn bản hệ thống ngân hàng, việc gia nhập WTO cùng tham gia sân
chơi thế giới thì việc có các ngân hàng với vốn đầu tư và nhân lực nước ngoài là
những thách thức lớn cho các ngân hàng trong nước. Vì vậy, hoạt động kinh
doanh trở nên phức tạp hơn và áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng lớn hơn và
cùng với nó, mức độ rủi ro cũng tăng lên. Rủi ro hầu như có mặt trong từng
nghiệp vụ ngân hàng. Ngân hàng muốn có lợi nhuận thì NH phải chấp nhận rủi
ro, phải chấp nhận có nghĩa là phải sống chung cùng với những rủi ro phát sinh
trong từng nghiệp vụ của hoạt động tín dụng. Trong hoạt động tín dụng, dựa trên
thời hạn cho vay thì hoạt động tín dụng có sự phân chia ra ba lĩnh vực hoạt động
cụ thể đó là: Hoạt động tín dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trong đó thì
hoạt động tín dụng trung và dài hạn là một hoạt động không thể thiếu vì nó mang
lại nhiều lợi ích. Nhưng hoạt động này mang một mức độ rủi ro cao do thời hạn
hợp đồng mang một thời gian dài có thể có nhiều biến động. Tiêu biểu là trong
điều kiện kinh tế thế giới mà cụ thể là Việt Nam đang thiếu ổn định (nhận định
này được VNCHANEL.NET nói rõ với tình hình lương thực thiếu, giá dầu leo
thang đến mức kỷ lục 200USD/thùng, giá vàng cũng nhiều biến động, thị trường
bất động sản có nhiều biến cố. Vì vây, cho vay trung và dài hạn dễ gặp rủi ro
trong tương lai. Do vậy, hiệu quả kinh doanh của ngân hàng tùy thuộc vào năng
lực quản trị rủi ro. Theo Thanh Phương tác giả của bài báo nói trên trang wed
www.sbv.gov.vn thì hoạt động tín dụng hiện đang chiếm tỷ trọng lớn nhất: từ 60-
70% trong danh mục tài sản có. Đặc biệt, nguồn tín dụng này đang đóng vai trò
kênh dẫn vốn chủ đạo cho các doanh nghiệp.
- 2 -
Mặt khác, trong xu thế kinh doanh hiện đại, các ngân hàng sẽ giảm dần tỷ
trọng tín dụng, tăng tỷ trọng dịch vụ. Như vậy, sự rủi ro trong hoạt động ngân
hàng hầu như có mặt trong từng nghiệp vụ nếu những nghiệp vụ đó không được
quản lý theo một quy trình chặt chẽ.Trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập thị
trường tài chính và nền công nghiệp dịch vụ tài chính - ngân hàng ngày càng phát
triển mạnh mẽ đang đòi hỏi ngành ngân hàng phải có những cải cách mạnh mẽ để
giảm rủi ro trong từng hoạt động dịch vụ.
Vậy, rủi ro và những nội dung của rủi ro là gì? Thực trạng rủi ro hiện nay
và những biện pháp nào được coi là hiệu quả để giảm thiểu rủi ro cho các ngân
hàng Việt Nam? Đặc biệt là hoạt động tín dụng trung và dài hạn hấp dẫn nhưng
mang mức độ rủi ro cao.
Thực tế hoạt động tín dụng của ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua
cho thấy chất lượng tín dụng chưa tốt, hiệu quả tín dụng chưa cao, tỷ lệ nợ quá
hạn còn cao, bình quân những năm gần đây khoảng 5% và chưa có khuynh
hướng giảm vững chắc, khả năng xảy ra rủi ro tín dụng luôn tiềm ẩn. Nguyên
nhân gây ra rủi ro tín dụng rất đa dạng. Đặc biệt, đối với hoạt động tín dụng cho
vay trung và dài hạn nhằm mục đích đầu tư Chứng Khoán và đầu tư bất động sản
mang độ rủi ro cao.
Vì vậy đề tài “Phân tích rủi ro trong hoạt động tín dụng trung và dài
hạn của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Cần Thơ” được
chọn nhằm phản ánh những thực tế mà mỗi NH đã và đang gặp phải.
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn
Trong cơ chế thị trường, hoạt động ngân hàng luôn tiềm ẩn những rủi ro,
nhất là hoạt động tín dụng. Các con số thống kê và nhiều nghiên cứu cho thấy,
rủi ro tín dụng chiếm tới 70% trong tổng rủi ro hoạt động ngân hàng. Trong đó,
tỷ lệ tín dụng trung và dài hạn hiện đang ở mức trên 40% và đang có sức ép tăng
lên với quá trình công nghiệp hóa của đất nước. Thực tế hoạt động tín dụng của
ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam trong thời gian qua là một minh chứng
cho nhận định này: Hiệu quả hoạt động tín dụng chưa cao, chất lượng tín dụng
chưa tốt, thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn còn cao so với khu vực và chưa có khuynh
hướng giảm vững chắc. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tại các
NHTM Việt nam đang là vấn đề bức xúc cả trên phương diện lý thuyết và thực
- 3 -
tiễn. Đặc biệt là hoạt động tín dụng trung và dài hạn mang mức độ rui ro cao. Các
nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách ngân hàng đã đưa ra nhiều giải
pháp để giải quyết vấn đề này.
Với vai trò trung gian trên thị trường tài chính, ngân hàng thực hiện chức
năng “đi vay để cho vay”. Vì thế, ngân hàng gánh chịu rủi ro từ cả 2 phía: Người
đi vay và người cho vay. Đứng trên giác độ là người đi vay, rủi ro tín dụng xảy