Thạc Sĩ Phân tích nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các doanh nghiệp Việt Nam

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU . 1
2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU . 1
3. PHẠM VI VÀ HẠN CHẾ NGHIÊN CỨU 1
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 2
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 2
6. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI 3
CHƯƠNG I: CÁC LÝ THUYẾT VỀ CẤU TRÚC VỐN 4
I.1. CÁC KHÁI NIỆM . 4
I.1.1. Thâm hụt tài chính và tài trợ doanh nghiệp . 4
I.1.2. Nợ và các vấn đề xung quanh nợ 4
I.1.3. Cấu trúc vốn và cấu trúc vốn tối ưu . 5
I.1.4. Rủi ro kinh doanh, rủi ro tài chính 6
I.2. ĐO LƯỜNG ĐÒN BẨY TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP . 7
I.3. CÁC LÝ THUYẾT VỀ CẤU TRÚC VỐN . 8
I.3.1. Lý thuyết cấu trúc vốn của Modigliani và Miller (“M&M”) 8
I.3.2. Lý thuyết đánh đổi (the trade-off theory) 10
I.3.3. Lý thuyết trật tự phân hạng (the pecking-order theory) 15
I.3.4. Lý thuyết chi phí đại diện (the agency theory) 17
I.3.5. Lý thuyết tín hiệu (the signaling theory) . 19
I.4. CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ CẤU TRÚC VỐN 20
I.4.1. Nhóm các nghiên cứu theo mô hình các vấn đề về đại diện . 20
I.4.2. Nhóm các nghiên cứu theo mô hình thông tin bất cân xứng 22
I.4.3. Nhóm các nghiên cứu theo mô hình về đặc tính của sản phẩm và thị
trường 24


I.4.4. Nhóm các nghiên cứu theo mô hình các vấn đề về kiểm soát doanh
nghiệp 24
I.4.5. Các nghiên cứu khác . 25
CHƯƠNG II: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN
CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM 28
II.1. ĐÔI NÉT VỀ KINH TẾ VIỆT NAM 28
II.2. TÁC ĐỘNG CỦA ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NỀN KINH TẾ ĐẾN CẤU
TRÚC VỐN CỦA DOANH NGHIỆP . 31
II.2.1. Thị trường chứng khoán phát triển mạnh 32
II.2.2. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phải là một kênh huy động vốn
có sức hút 33
II.2.3. Chính sách cổ tức không hợp lý 34
II.2.4. Mối quan hệ giữa Doanh nghiệp Nhà nước và Ngân hàng 35
II.3. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM . 37
II.3.1. Giới thiệu mô hình kinh tế lượng 37
II.3.2. Các giả thiết về mối tương quan giữa cấu trúc vốn và các nhân tố tác
động đến cấu trúc vốn 39
II.3.2.1. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và tỷ suất sinh lợi
(profitability) . 39
II.3.2.2. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và thuế suất biên tế 40
II.3.2.3. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và quy mô doanh nghiệp
(hay mức độ bất cân xứng thông tin) 40
II.3.2.4. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và tấm chắn thuế phi nợ
hay đòn bẩy hoạt động . 42
II.3.2.5. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và tài sản hữu hình
(tangible assets) 43
II.3.2.6. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và tốc độ tăng trưởng
(growth) 43
II.3.2.7. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và rủi ro kinh doanh
(volatility) 44


II.3.2.8. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và đặc tính riêng của sản
phẩm (Uniqueness) 45
II.3.2.9. Tương quan giữa đòn bẩy tài chính và tỷ lệ sở hữu vốn của
nhà nước . 45
II.3.3. Thu thập và xử lý dữ liệu 47
II.4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM . 48
II.4.1. Thống kê mô tả 48
II.4.2. Ước lượng tham số . 49
II.4.3. Kiểm định giả thiết . 52
II.4.4. Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến 53
II.4.5. Kết luận 54
II.4.6. Giới hạn của đề tài . 55
CHƯƠNG III: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TÀI
TRỢ CHO CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM . 58
III.1. PHÂN TÍCH CÁC BẤT CẬP TỪ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
.58
III.1.1. Các bất cập trong mối tương quan giữa các biến 58
III.1.2. Cấu trúc vốn nghiêng nhiều về vốn cổ phần, đồng thời nợ ngắn hạn
được sử dụng nhiều hơn nợ dài hạn 61
III.2. ĐỊNH HƯỚNG CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN 62
III.2.1. Đẩy mạnh phát triển thị trường vốn 62
III.2.2. Về mặt chính sách tài chính của doanh nghiệp 63
KẾT LUẬN CHUNG 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO 72
PHỤ LỤC 75

MỞ ĐẦU
1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về các nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc
vốn của doanh nghiệp;
- Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn của các công ty niêm yết trên
thị trường chứng khoán Việt Nam;
- Đánh giá thực tiễn cấu trúc vốn của các công ty niêm yết trên thị trường chứng
khoán Việt Nam thời gian qua;
- Phân tích các bất cập trong việc lựa chọn cấu trúc vốn tại các doanh nghiệp Việt
Nam và một vài gợi ý cho những quyết định phù hợp hơn với thông lệ quốc tế.
2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết
trên 2 sàn giao dịch chứng khoán của Việt Nam là Sở giao dịch chứng khoán Thành
phố Hồ Chí Minh và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội.
Số liệu của đối tượng nghiên cứu được sử dụng là số liệu tài chính của các năm
2005, 2006 và 2007 được trình bày trong các báo cáo tài chính cung cấp cho các sở
giao dịch chứng khoán.
3. PHẠM VI VÀ HẠN CHẾ NGHIÊN CỨU
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là chỉ giới hạn nghiên cứu ở một số công ty niêm
yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, là một bộ phận rất nhỏ trong nền kinh tế.
Do đặc trưng rất riêng của lịch sử phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam, các
công ty được chọn làm đối tượng nghiên cứu trong đề tài này có thể sẽ không cung cấp
được những thông tin thuyết phục tuyệt đối về thực trạng tài chính chung của các
doanh nghiệp khác trong nền kinh tế.


Trang 2
Thời gian nghiên cứu được giới hạn trong bốn năm 2005, 2006, 2007 và 2008;
ngoài lý do đây là giai đoạn phát triển khá tốt và ổn định của kinh tế Việt Nam, còn vì
nguyên nhân do các năm trước năm 2005, số lượng các công ty niêm yết trên thị trường
chứng khoán không đủ nhiều để đủ số lượng mẫu nghiên cứu đáng tin cậy.
Hạn chế của đề tài này là không thực hiện một cuộc khảo sát nhằm tìm ra nhiều
nhất (có thể) các nhân tố tác động đến quyết định cấu trúc vốn của doanh nghiệp Việt
Nam. Tác giả ứng dụng các kết quả nghiên cứu tương tự tại các nước khác trên thế giới
và khảo sát các kết quả này tại Việt Nam. Điều này có thể khiến cho nhiều nhân tố
khác thực sự có gây tác động đến quyết định cấu trúc vốn của doanh nghiệp Việt Nam
bị bỏ lỡ. Ngoài ra, những giới hạn trong việc thu thập dữ liệu cũng khiến cho kết quả
nghiên cứu không được trọn vẹn.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu của đề tài là kết hợp giữa phân tích định tính và phân
tích định lượng. Tác giả sử dụng mô hình kinh tế lượng để khảo sát sự ảnh hưởng các
các nhân tố đến tỷ lệ đòn bẩy tài chính trong doanh nghiệp, trên cơ sở phân tích các kết
quả nghiên cứu của các lý thuyết cấu trúc vốn và các nghiên cứu thực nghiệm đã thực
hiện ở các nước khác trên thế giới.
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế đang tạo ra những thay đổi nhanh chóng trong
nền kinh tế Việt Nam và ở bản thân trong các doanh nghiệp trong nước. Sức ảnh hưởng
của công ty nước ngoài, các công ty đa quốc gia ngày càng rõ nét hơn và sâu rộng hơn.
Các doanh nghiệp Việt Nam đòi hỏi cần có sự thích nghi tương ứng với những thay đổi
đang dần lớn để có được kết quả hoạt động tốt và khả năng tăng trưởng bền vững.
Lĩnh vực tài chính cũng phải chịu những sức ép lớn của quá trình hội nhập. Các
quan điểm tài chính truyền thống, hay thậm chí là những tồn tại, trong nước đang bị
cạnh tranh gay gắt bởi những giá trị đã được chứng minh ở biết bao đất nước và nền
kinh tế khác trên Thế giới; và rõ ràng hơn cả là những thành công của các công ty nước


Trang 3
ngoài tại Việt Nam đang diễn ra trước mắt. Tài chính doanh nghiệp đứng trước đòi hỏi
cần phải tăng cường tính hiệu quả hơn nữa nhằm hỗ trợ tốt nhất có thể cho kết quả hoạt
động kinh doanh của các công ty Việt Nam.
Đi tìm những nhân tố có tác động đến cấu trúc vốn của các doanh nghiệp Việt
Nam và đưa ra một vài gợi ý hoàn thiện, ý nghĩa của đề tài nghiên cứu này là nhằm
mục đích cung cấp thêm cơ sở cho các quyết định tài trợ của các doanh nghiệp Việt
Nam, hướng các quyết định tài trợ đến mục tiêu xây dựng một cấu trúc vốn tối ưu cho
doanh nghiệp.
Ở Việt Nam, đề tài nghiên cứu này đã được thực hiện bởi Thạc sỹ Trần Hùng
Sơn (năm 2008); tuy nhiên bài nghiên cứu còn khá cô động và chủ yếu tập trung giải
quyết vấn đề định lượng. Ở các nước khác trên Thế giới, đây dường như là một đề tài
có sức hấp dẫn khá lớn. Ngoài những nghiên cứu lý thuyết cấu trúc vốn đã quá nổi
tiếng, còn có rất nhiều các nghiên cứu thực nghiệm được thực hiện với nội dung tương
tự đề tài nghiên cứu này.
6. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI
Chương I : Các lý thuyết về cấu trúc vốn
Chương II : Phân tích nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các doanh nghiệp Việt Nam
Chương III : Các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách tài trợ cho các doanh
nghiệp Việt Nam