Thạc Sĩ Phân công lao động xó hội theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dị

Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Với đà phát triển đi lên của đất nước, đặc biệt là từ sau khi Đảng ta tiến
hành công cuộc đổi mới, chuyển hướng quản lý nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch
hóa tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
kết quả là hơn mười năm qua tình hình kinh tế xã hội của cả nước nói chung và
của Bến Tre nói riêng đã có bước phát triển mới. Đời sống của nhân dân trong
tỉnh đã có nhiều khởi sắc, thu nhập bình quân đầu người từ 101,8 USD năm 1991
tăng lên 187,8 USD năm 1994 và chỉ tiêu cuối năm 2000 là 280 USD. Tuy nhiên,
sự chuyển biến đó đến nay vẫn còn chậm chạp, đời sống vật chất, văn hóa và tinh
thần của nhân dân vẫn ở vào hạng "nghèo" trong khực vực mặc dù tiềm năng
kinh tế - xã hội có thể cho là không thua kém các tỉnh bạn bao nhiêu; có lẽ đây là
tình trạng khá phổ biến ở các tỉnh đa phần là nông nghiệp. Thực tế trên đã được
Đại hội đại biểu lần thứ VI của Đảng bộ tỉnh Bến Tre đánh giá: "nền kinh tế tỉnh
ta phát triển chưa vững chắc một số mặt yếu kém chậm được khắc phục như công
nghiệp chế biến yếu, thiết bị lạc hậu. Cơ sở hạ tầng dù các năm qua ta có nhiều
cố gắng để xây dựng nhưng nhìn chung vẫn còn kém, chưa đáp ứng được yêu cầu
phát triển. Thiếu vốn đầu tư cho sản xuất và xây dựng. Thiếu đội ngũ cán bộ
quản lý kinh tế, sản xuất kinh doanh và cán bộ kỹ thuật giỏi" [3, 36]. Sự tăng
trưởng kinh tế của tỉnh còn thấp so với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, theo
số liệu thống kê cuối năm 1999, tỉnh Bến Tre có gần 5,2% lực lượng lao động
thất nghiệp, trong khi số lao động tăng bình quân mỗi năm là 16.500 người và
dân số phi nông nghiệp lại giảm từ 8,9% năm 1990 xuống còn 3,2% năm 1998.
Vậy nguyên nhân từ đâu? Chúng tôi nghĩ rằng có nhiều nguyên nhân,
nhưng quan trọng nhất là lao động, đào tạo nguồn lao động, tổ chức sử dụng
nguồn lao động. Do đó nếu có chủ trương chính sách đúng, thật sự hợp lý về việc
phân công lao động vào các ngành sẽ tạo ra động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội ở
Bến tre phát triển nhanh và vững chắc.
Đảng và Nhà nước ta xuất phát từ mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh" đã quan tâm đến vấn đề sắp xếp, tổ chức lao động
để giải quyết việc làm cho người lao động; khẳng định đây là vấn đề bức bách
hiện nay đặt ra cho toàn Đảng, toàn dân trong cả nước, đặc biệt là đối với nông
nghiệp, nông thôn, trong đó có tỉnh Bến Tre phải thực hiện.
Căn cứ vào vị trí địa lý, vào đặc điểm kinh tế - xã hội, vào thực trạng
phân công lao động thể hiện qua thành quả lao động của từng ngành, dựa vào
quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010 của tỉnh Bến Tre, là phấn đấu
để thu nhập bình quân đầu người 440 USD/năm; muốn thực hiện được các mục
tiêu chiến lược đó thì vấn đề " Phân công lao động xó hội theo hướng hỡnh
thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dịch vụ ở tỉnh Bến
Tre (2000 - 2010)" là vấn đề đòi hỏi phải được thực hiện có hiệu quả. Do đó
chúng tôi đã chọn đề tài này.
2. Tình hình nghiên cứu
Phân công lao động xã hội là một vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
kinh tế - xã hội rất lớn. Từ trước đến nay đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu
vấn đề này ở những góc độ khác nhau, trong đó bàn nhiều về phân công lao động
ở phạm vi từng địa phương, từng ngành, tiêu biểu như: "Bàn về phân công lại lao
động xã hội ở Việt Nam" của Chế Viết Tấn, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1982; "Phân
công lại lao động xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và
vấn đề lao động quân sự'" của Nguyễn Đăng Khoa, chuyên ngành kinh tế chính
trị, Trường đại học Biên Phòng; "Phân công lại lao động ngành nông nghiệp trên
địa bàn huyện Thái Thụy - tỉnh Thái Bình (1996 - 2000)" của Nguyễn Văn Vọng,
chuyên ngành kinh tế chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; "Về
phân công lao động trong các cơ quan hành chính sự nghiệp" của PTS Hồ Vũ,
Lao động và xã hội, tháng 2/1996, tr. 18; "Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong sự
gắn bó với phân công lại lao động xã hội" của PGS.PTS Phan Thanh Phố và
Trần Huy Năng, Lao động và xã hội, 1/1994; ""Thay đổi phân công lao động theo
giới" một số vấn đề đặt ra" của Lê Ngọc Văn, Khoa học về phụ nữ, 2/1999; "Công
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam nhìn từ phân công lao động xã hội" của
Nguyễn Hữu Thảo, Phát triển kinh tế, số 92, 6/1998 . Các công trình nghiên cứu
nêu trên đã khai thác, nêu bật những tiềm năng thúc đẩy phân công lao động xã
hội của từng ngành ở từng địa phương trong nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa Việt Nam, đã phân tích khá sâu sắc thực trạng và bước đầu nêu ra
những giải pháp thúc đẩy phân công lao động xã hội, phát triển ngành nghề ở
nước ta nói chung.
ở Bến Tre, trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bến
Tre thời kỳ 1999 - 2010 đã đề ra "từ nay đến năm 2010 nền kinh tế - xã hội của
Bến Tre sẽ tiến tới hoàn chỉnh dần cơ cấu nông - công nghiệp - dịch vụ góp phần
quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng đồng bằng sông
Cửu Long" [26, 19]. Hiện nay, chúng tôi chưa tìm thấy đề tài nào bàn về phân
công lao động theo hướng này; vì vậy, chúng tôi vận dụng một số hiểu biết của
mình để góp phần tìm hiểu thêm về thực trạng phân công lao động và đề xuất
một số giải pháp thúc đẩy phân công lao động xã hội nhằm hoàn thiện cơ cấu
kinh tế ở Bến Tre hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ
3.1. Mục đích nghiên cứu
Xuất phát từ tính cấp bách của đề tài và lịch sử nghiên cứu vấn đề, chúng
tôi xác định mục đích của đề tài là trên cơ sở những luận điểm cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin về phân công lao động xã hội và khảo sát thực trạng lực lượng
lao động, phân công lao động hiện nay của Bến Tre mà đề xuất một số giải pháp
nhằm thúc đẩy phân công lao động theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu
kinh tế nông - công nghiệp - dịch vụ hiện đại trong vòng mười năm tới của Tỉnh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.2.1. Khái quát lại những vấn đề lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác -
Lênin và quan điểm của Đảng ta về lao động, về phân công lao động về cơ cấu
kinh tế làm cơ sở khoa học cho đề tài.
3.2.2. Phân tích một số đặc điểm cơ bản về tự nhiên, kinh tế - xã hội có
quan hệ trực tiếp đến tiến trình phân công lao động và hoàn thiện cơ cấu kinh tế
của Bến Tre. Những đặc điểm này làm tiền đề cho việc phân công lao động mới.
Khảo sát thực trạng lực lượng lao động và thực chất của việc sử dụng lực lượng
lao động hiện nay, trên cơ sở đó rút ra những kết luận có căn cứ xác thực đề xuất
một số giải pháp trước mắt cho việc phân công lao động theo hướng hình thành
và hoàn thiện cơ cấu kinh tế mới nói trên của địa phương.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trong luận văn này chúng tôi không có tham vọng và cũng không có khả
năng nghiên cứu hết những nội dung của phân công lao động xã hội mà chỉ tập
trung nghiên cứu dự kiến phân công lao động đã được đề ra qua các chỉ tiêu kế
hoạch của tỉnh, nghiên cứu phân công lao động theo hướng từng bước hình thành
và hoàn thiện cơ cấu kinh tế của Bến Tre từ nay đến năm 2010.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài
5.1. Cơ sở lý luận
Đề tài thực hiện trên cơ sở những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta về lao động, phân công lao
động và cơ cấu kinh tế.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Về phương pháp chung: Chúng tôi dựa trên phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Về phương pháp cụ thể: Chúng tôi sử dụng các phương pháp kết hợp
chặt chẽ lý luận và thực tiễn, phương pháp logic và lịch sử, phân tích và tổng
hợp, so sánh và các phương pháp nghiên cứu khác.
6. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
- Lần đầu tiên thực trạng của việc phân công lao động ở tỉnh Bến Tre
được trình bày một cách có hệ thống.
- Nêu được hệ thống giải pháp có ý nghĩa thực thi thúc đẩy quá trình
phân công lao động trên địa bàn tỉnh theo hướng hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông -
công nghiệp - dịch vụ vào năm 2010.
7. ý nghĩa của luận văn
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn
đề xây dựng lực lượng lao động, tổ chức phân công lao động xã hội nhằm hoàn
thiện cơ cấu kinh tế mới trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ lãnh đạo tỉnh Bến
Tre trong việc tổ chức phân công lao động theo hướng hình thành và hoàn thiện
cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dịch vụ của tỉnh đến năm 2010.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm 3 chương, 7 tiết.