Thạc Sĩ Phân công lao động xã hội theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dị

Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Với đà phát triển đi lên của đất nước, đặc biệt là từ sau khi Đảng ta tiến hành
công cuộc đổi mới, chuyển hướng quản lý nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung
bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kết quả là hơn mười
năm qua tình hình kinh tế xã hội của cả nước nói chung và của Bến Tre nói riêng đã có
bước phát triển mới. Đời sống của nhân dân trong tỉnh đã có nhiều khởi sắc, thu nhập
bình quân đầu người từ 101,8 USD năm 1991 tăng lên 187,8 USD năm 1994 và chỉ tiêu
cuối năm 2000 là 280 USD. Tuy nhiên, sự chuyển biến đó đến nay vẫn còn chậm chạp,
đời sống vật chất, văn hóa và tinh thần của nhân dân vẫn ở vào hạng "nghèo" trong khực
vực mặc dù tiềm năng kinh tế - xã hội có thể cho là không thua kém các tỉnh bạn bao
nhiêu; có lẽ đây là tình trạng khá phổ biến ở các tỉnh đa phần là nông nghiệp. Thực tế trên
đã được Đại hội đại biểu lần thứ VI của Đảng bộ tỉnh Bến Tre đánh giá: "nền kinh tế tỉnh
ta phát triển chưa vững chắc một số mặt yếu kém chậm được khắc phục như công nghiệp
chế biến yếu, thiết bị lạc hậu. Cơ sở hạ tầng dù các năm qua ta có nhiều cố gắng để xây
dựng nhưng nhìn chung vẫn còn kém, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Thiếu vốn
đầu tư cho sản xuất và xây dựng. Thiếu đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế, sản xuất kinh
doanh và cán bộ kỹ thuật giỏi" [3, 36]. Sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh còn thấp so với
khu vực đồng bằng sông Cửu Long, theo số liệu thống kê cuối năm 1999, tỉnh Bến Tre có
gần 5,2% lực lượng lao động thất nghiệp, trong khi số lao động tăng bình quân mỗi năm
là 16.500 người và dân số phi nông nghiệp lại giảm từ 8,9% năm 1990 xuống còn 3,2%
năm 1998.
Vậy nguyên nhân từ đâu? Chúng tôi nghĩ rằng có nhiều nguyên nhân, nhưng
quan trọng nhất là lao động, đào tạo nguồn lao động, tổ chức sử dụng nguồn lao động. Do
đó nếu có chủ trương chính sách đúng, thật sự hợp lý về việc phân công lao động vào các
ngành sẽ tạo ra động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội ở Bến tre phát triển nhanh và vững
chắc.
Đảng và Nhà nước ta xuất phát từ mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh" đã quan tâm đến vấn đề sắp xếp, tổ chức lao động để giải quyết
việc làm cho người lao động; khẳng định đây là vấn đề bức bách hiện nay đặt ra cho toàn
Đảng, toàn dân trong cả nước, đặc biệt là đối với nông nghiệp, nông thôn, trong đó có
tỉnh Bến Tre phải thực hiện.
Căn cứ vào vị trí địa lý, vào đặc điểm kinh tế - xã hội, vào thực trạng phân công
lao động thể hiện qua thành quả lao động của từng ngành, dựa vào quy hoạch phát triển
kinh tế - xã hội đến năm 2010 của tỉnh Bến Tre, là phấn đấu để thu nhập bình quân đầu
người 440 USD/năm; muốn thực hiện được các mục tiêu chiến lược đó thì vấn đề "Phân
công lao động xã hội theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công
nghiệp - dịch vụ ở tỉnh Bến Tre (2000 - 2010)" là vấn đề đòi hỏi phải được thực hiện có
hiệu quả. Do đó chúng tôi đã chọn đề tài này.
2. Tình hình nghiên cứu
Phân công lao động xã hội là một vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn kinh tế -
xã hội rất lớn. Từ trước đến nay đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu vấn đề này ở
những góc độ khác nhau, trong đó bàn nhiều về phân công lao động ở phạm vi từng địa
phương, từng ngành, tiêu biểu như: "Bàn về phân công lại lao động xã hội ở Việt Nam"
của Chế Viết Tấn, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1982; "Phân công lại lao động xã hội trong thời
kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và vấn đề lao động quân sự'" của Nguyễn
Đăng Khoa, chuyên ngành kinh tế chính trị, Trường đại học Biên Phòng; "Phân công lại
lao động ngành nông nghiệp trên địa bàn huyện Thái Thụy - tỉnh Thái Bình (1996 -
2000)" của Nguyễn Văn Vọng, chuyên ngành kinh tế chính trị, Học viện Chính trị quốc
gia Hồ Chí Minh; "Về phân công lao động trong các cơ quan hành chính sự nghiệp" của
PTS Hồ Vũ, Lao động và xã hội, tháng 2/1996, tr. 18; "Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong
sự gắn bó với phân công lại lao động xã hội" của PGS.PTS Phan Thanh Phố và Trần Huy
Năng, Lao động và xã hội, 1/1994; ""Thay đổi phân công lao động theo giới" một số vấn
đề đặt ra" của Lê Ngọc Văn, Khoa học về phụ nữ, 2/1999; "Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
Việt Nam nhìn từ phân công lao động xã hội" của Nguyễn Hữu Thảo, Phát triển kinh tế, số
92, 6/1998 . Các công trình nghiên cứu nêu trên đã khai thác, nêu bật những tiềm năng thúc
đẩy phân công lao động xã hội của từng ngành ở từng địa phương trong nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đã phân tích khá sâu sắc thực trạng và
bước đầu nêu ra những giải pháp thúc đẩy phân công lao động xã hội, phát triển ngành
nghề ở nước ta nói chung.
ở Bến Tre, trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bến Tre thời
kỳ 1999 - 2010 đã đề ra "từ nay đến năm 2010 nền kinh tế - xã hội của Bến Tre sẽ tiến tới
hoàn chỉnh dần cơ cấu nông - công nghiệp - dịch vụ góp phần quan trọng trong sự nghiệp
phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long" [26, 19]. Hiện nay,
chúng tôi chưa tìm thấy đề tài nào bàn về phân công lao động theo hướng này; vì vậy,
chúng tôi vận dụng một số hiểu biết của mình để góp phần tìm hiểu thêm về thực trạng
phân công lao động và đề xuất một số giải pháp thúc đẩy phân công lao động xã hội
nhằm hoàn thiện cơ cấu kinh tế ở Bến Tre hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ
3.1. Mục đích nghiên cứu
Xuất phát từ tính cấp bách của đề tài và lịch sử nghiên cứu vấn đề, chúng tôi xác
định mục đích của đề tài là trên cơ sở những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin
về phân công lao động xã hội và khảo sát thực trạng lực lượng lao động, phân công lao
động hiện nay của Bến Tre mà đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy phân công lao
động theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dịch vụ
hiện đại trong vòng mười năm tới của Tỉnh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.2.1. Khái quát lại những vấn đề lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và
quan điểm của Đảng ta về lao động, về phân công lao động về cơ cấu kinh tế làm cơ sở
khoa học cho đề tài.
3.2.2. Phân tích một số đặc điểm cơ bản về tự nhiên, kinh tế - xã hội có quan hệ
trực tiếp đến tiến trình phân công lao động và hoàn thiện cơ cấu kinh tế của Bến Tre.
Những đặc điểm này làm tiền đề cho việc phân công lao động mới. Khảo sát thực trạng
lực lượng lao động và thực chất của việc sử dụng lực lượng lao động hiện nay, trên cơ sở
đó rút ra những kết luận có căn cứ xác thực đề xuất một số giải pháp trước mắt cho việc
phân công lao động theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế mới nói trên của
địa phương.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trong luận văn này chúng tôi không có tham vọng và cũng không có khả năng
nghiên cứu hết những nội dung của phân công lao động xã hội mà chỉ tập trung nghiên
cứu dự kiến phân công lao động đã được đề ra qua các chỉ tiêu kế hoạch của tỉnh, nghiên
cứu phân công lao động theo hướng từng bước hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế
của Bến Tre từ nay đến năm 2010.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài
5.1. Cơ sở lý luận
Đề tài thực hiện trên cơ sở những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta về lao động, phân công lao động và cơ
cấu kinh tế.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Về phương pháp chung: Chúng tôi dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Về phương pháp cụ thể: Chúng tôi sử dụng các phương pháp kết hợp chặt chẽ
lý luận và thực tiễn, phương pháp logic và lịch sử, phân tích và tổng hợp, so sánh và các
phương pháp nghiên cứu khác.
6. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
- Lần đầu tiên thực trạng của việc phân công lao động ở tỉnh Bến Tre được trình
bày một cách có hệ thống.
- Nêu được hệ thống giải pháp có ý nghĩa thực thi thúc đẩy quá trình phân công
lao động trên địa bàn tỉnh theo hướng hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông - công nghiệp - dịch
vụ vào năm 2010.
7. ý nghĩa của luận văn
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề xây
dựng lực lượng lao động, tổ chức phân công lao động xã hội nhằm hoàn thiện cơ cấu kinh
tế mới trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ lãnh đạo tỉnh Bến Tre trong
việc tổ chức phân công lao động theo hướng hình thành và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông
- công nghiệp - dịch vụ của tỉnh đến năm 2010.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn
gồm 3 chương, 7 tiết.