Luận Văn Phân bố hàm lượng muối dinh dưỡng (NO2, NO3, NH4, PO4, SiO4) khu vực cửa sông Mêkông

Khóa luận tốt nghiệp năm 2012
Đề tài: Phân bố hàm lượng muối dinh dưỡng (NO2, NO3, NH4, PO4, SiO4) khu vực cửa sông Mêkông


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .i
MỤC LỤC ii
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT .iv
DANH MỤC BẢNG v
DANH MỤC HÌNH vi
PHẦN I: MỞ ĐẦU 1
PHẦN II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN. 3
2.1.1. Sông MêKông. . 3
2.1.2. Khu vực cửa sông Mêkông . 5
2.2. MUỐI DINH DƯỠNG, VAI TRÒ CỦA MUỐI DINH DƯỠNG. . 9
2.2.1 Muối dinh dưỡng Nitơ 10
2.2.2. Muối dinh dưỡng Photpho. 15
2.2.3. Muối dinh dưỡng Silicate . 17
2.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN PHÂN BỐ MUỐI DINH
DƯỠNG KHU VỰC CỬA SÔNG. 18
PHẦN III: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU 21
3.1 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU . 21
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu. . 21
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu. 21
3.1.3. Địa điểm nghiên cứu 21
3.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 21
3.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22
3.3.1. Phương pháp thu mẫu. 22
3.3.2. Phương pháp lấy mẫu và xử lý mẫu. 23
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
iii
3.3.3. Phương pháp phân tích 23
3.4 PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 27
PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 28
4.1. CÁC YẾU TỐ THỦY LÝ KHU VỰC VEN BIỂN CỬA SÔNG
MÊKÔNG THÁNG 12/2011 VÀ THÁNG 03/2012. 28
4.1.1. Phân bố nhiệt độ (
o
C). 28
4.1.2. Phân bố độ mặn (
0
/
00
). 29
4.1.3. Phân bố độ đục (đơn vị: NTU) . 30
4.2. PHÂN BỐ HÀM LƯỢNG MUỐI DINH DƯỠNG KHU VỰC VEN
BIỂN CỬA SÔNG MÊKÔNG . 31
4.2.1. Phân bố hàm lượng nitrate (N-NO3
-). 31
4.2.2. Phân bố hàm lượng nitrite (N-NO2
-). . 34
4.2.3. Phân bố hàm lượng ammonia (N-NH4
+
). . 37
4.2.4. Phân bố hàm lượng photpho (P-PO4
3-). . 40
4.2.5. Phân bố hàm lượng Silicate (Si-SiO
3
-). 43
4.3. BIẾN ĐỘNG MUỐI DINH DƯỠNG KHU VỰC VEN BIỂN CỬA
SÔNG MÊKÔNG NĂM 2009 - 2012. 45
4.4. BIẾN ĐỘNG MUỐI DINH DƯỠNG TẠI TRẠM 7 (CỬA ĐỊNH
AN) KHU VỰC VEN BIỂN CỬA SÔNG MÊKÔNG TỪ NĂM 2005 – 2012.
50
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN 55
KẾT LUẬN 55
ĐỀ XUẤT Ý KIẾN 56
TÀI LIỆU THAM KHẢO 57


PHẦN I: MỞ ĐẦU
Môi trường ngày nay không chỉ là vấn đề quan tâm của mỗi quốc gia mà đã
trở thành vấn đề toàn cầu. Đặc biệt môi trường nước là mộtvấn đề được quan tâm
hàng đầu vì chúng rất dễ bị ô nhiễm và gây ra những ảnh hưởng trực tiếp cho con
người, các quần thể sinh vật đồng thời dễ lan truyền những tác động xấu ra những
vùng lân cận. Trong nuôi trồng thủy sản, kiểm tra, đánh giá và xử lí nướcđầu vào là
đặc điểm cơ bản để xác định tiềm năng của sự phát triển NTTS.
Ở nước ta, nhìn chung môi trường nước còn tương đối tốt, nhưng ở một số
thủy vựcđã xảy ra tình trạng ô nhiễm nặng nề do nhiều nguyên nhân mà phần lớn
trong số đó có nguồn gốc từ các hoạt động của con người.
Đặc biệt trong mấy năm gần đây, ở các tỉnh ven biển Nam Bộ nói chung và
Đồng Bằng Sông Cửu Long nói riêng, việc phát triển mạnh mẽ nuôitrồng thủy sản
và các hoạt động kinh tếđã mang lại nhiều lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, mặt trái của
nó là các động tiêu cực tới môi trường cũng đã diễn ra do sự phát triển thiếu quy
hoạch, tự phát và trình độ dân trí chưa cao.
Vùng ven biển cửa sôngMêkông là vùng rất nhạy cảm và đang tiếp tục hình
thành [1]. Khu vực ven biển cửa sôngMêkôngcó vị trí quan trọng, nênđược nghiên
cứu nhiều từ đầu thế kỷ XX. Chất lượng môi trường nước khu vực cửa sông
Mêkông còn tương đối tốt, nhưng ở một số vùng đã xảyra trình trạng ô nhiễm.
Muối dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong hệ sinh thái nói chung và hệ sinh
thái cửa sôngnói riêng. Muối dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến sức sản xuất sơ
cấpcủa thủy vực. Chính vì vậy, phân bố hàm lượngmuối dinh dưỡng trong vùng
cửa sông ảnh hưởng đến chu trìnhvật chất trong hệ sinh thái cũng như gây ra những
hiện tượngbất thường ví dụ: sự mất cân bằng dinh dưỡng, nở hoa của tảo, yếm khí
trong khu vực.
Các quá trình tự nhiên: chế độ thủy triều, hoạt động sóng gió,dòng chảy cũng
góp phần làm biến đổi muối dinh dưỡng ở khu vực này.
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
2
Vấn đề cấp thiết là tìm hiểu quy luật phân bố của muối dinh dưỡng tại vùng
cửa sông. Nên tôi chọn đề tài: “Phân bố hàm lượngmuối dinh dưỡng (NO2, NO
3
,
NH4, PO
4
, SiO4
-) khu vực cửa sông Mêkông”, góp phần tìm hiểu về quy luật phân
bố của muối dinh dưỡng tại vùng cửa sôngvà đề xuất một số biện pháp có thể cải
thiện chất lượng môi trườnghiện nay.
Đề tài được thực hiện với các nội dung:
1. Phân tích các yếu tố thủy lý(nhiệt độ, độ mặn, độ đục) vàmuối dinh
dưỡng khu vực ven biển cửa sông Mêkông.
2. Phân bố hàm lượng muốidinh dưỡng (NO
2, NO
3
,NH4, PO
4
, Si) ở khu vực
ven biển cửa sông Mêkông.
Với đề tài này hy vọng sẽ cung cấp được những thông tin có ích, góp phần
vào việc bảo vệ môi trường khu vực nguyên cứu.Hiểu hơn về quy luật phân bố hàm
lượng muối dinh dưỡng (NO
2, NO
3, NH
4, PO
4
, Si) ở khu vực ven biển cửa sông.


PHẦN II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN.
2.1.1. Sông MêKông.
Sông MêKông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn
từ Trung Quốc, chảy qua Lào, Myanma, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển Đông
ở Việt Nam.
Hình 2.1: Bản đồ lưu vực sông Mêkông vi.wikipedia.org
Độ dài đứng thứ 12trên thế giới(thứ 7 tại châu Á),lưu lượng nước đứng thứ
10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 500 –550 tỉ m
3
/năm). Lưu lượng
trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s. Lưu vực sông
rộng khoảng 795.000 km² (theo số liệu của Ủy ban sông Mêkông) hoặc hơn
810.000 km² (theo số liệu của Encyclopaedia Britannica 2004). Đầu nguồnxuất
phát từ vùng núi cao tỉnh Thanh Hải, băng qua Tây Tạng theo suốt chiều dài tỉnh
Vân Nam (Trung Quốc), qua các nước Myanma, Thái Lan, Lào, Campuchia trước
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
4
khi vào Việt Nam. Các quốc gia kể trên (trừ TrungQuốc) nằm trong Ủy ban sông
Mêkông
Đặc điểm thủy văn nổi bậtsông Mêkông là vai trò điều tiếtdòng nước bởi hồ
Tonlé Sap ở Campuchia, đây là hồ thiên nhiên lớn nhất Đông Nam Á màngười
Việt thường gọi là "Biển Hồ". Biển Hồ có vai trò rất quan trọng trong việc giảm lũ
ở hạ lưu, nhiều nhất là tháng 8 giảm lưu lượng nước hạ lưu đến 7290 m
3
/s, tuy
nhiên tháng 12 lại bổ sung nước cho hạ lưu là 6690 m
3
/s nên lũ ở ĐBSCL rút chậm
hơn ở Phnom-Penh. Mùa khô tháng 4 lưu lượng bổ sung của biển Hồ cho hạ lưu là
427 m
3
/s nên hạ lưu thiếu nước ngọt và nước biển xâm nhập sâu vào đất liền.
ĐBSCL là phần cuối của châu thổ sông Mêkông có diện tích 39000 km
2
chiếm 5% diện tích toàn lưu vực [1]. Ngoài sông Tiền và sông Hậu, các sông còn lại
của ĐBSCL chỉ giữ nhiệm vụ tiêu nước,mùa mưa lưu lượng không đáng kể so với
sông Tiền và sông Hậu. Lưu lượng nước sông Mêkông từ 500 –550 tỉ m
3
/năm
nhưng lưu lượng các tháng không đều, như tháng 4 chiếm 1.6% lượng nước cả năm,
tháng 10 chiếm 17.3% lượng nước cả năm. Lượng nước mùa mưa đạt 25800 m
3
/s
tháng 10, lượng nước mùa khô chỉ có 2340 m
3
/s tháng 4.
Sự phân bố lưu lượng nước giữa sông Tiền và sông Hậu trong năm không
đều. Tại điểm Tân Châu (sông Tiền) lưu lượng bình quân chiếm từ 76 –85% và
Châu Đốc (sông Hậu) chiếm 15-24 % tùy theo mùa [1].
Dòng chảy của sông Mêkông chia ra hai nhánh,nhánh tây bắc và nhánh
bắc. Nhánh tây bắc được biết đến nhiều hơn, vị thế gần đèo Lungmug với chiều dài
87,75 km. Nhánh bắc chảy xuống từ rặng núi Guosongmucha, từ độ cao 5224 m -kinh tuyến đông 94°41'44", vĩ tuyến bắc 33°42'41", gồm hai nhánh phụ có chiều dài
91,12 km và 89,76 km [19]. Năm 1999, dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ
và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Cửu Long thuộc nhánh bắc
[16].Các con số về độ dài của sông dao động trong khoảng 4.200 km đến 4.850 km
[19].
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
5
Gầnmột nửa chiều dài con sông chảytrên lãnh thổ Trung Quốc, đoạn đầu
nguồnđược gọi là Lan Thương Giang. Đoạn sông Lan Thương Giang thườngcó
các hẻm núi sâu, và con sông này rời Trung Quốc khi độcao chỉ còn khoảng 500 m
so với mực nước biển.
Bắt đầu từ Phnôm Pênh, sông Mêkôngchia thành 2 nhánh: bên phải là sông
Ba Thắc sang Việt Nam gọi là Hậu Giang (sông Hậu)và bên trái của sôngMêkông
sang Việt Nam gọi là Tiền Giang(sông Tiền)cả hai đều chảy vào khu vực đồng
bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam(Đồng Bằng Sông Cửu Long), dài
khoảng220 - 250 km mỗi sông. Tại Việt Nam, sông Mêkông còn có tên gọi là sông
Lớn, sông Cái hay sông Cửu Long.
2. 1.2. Khu vực cửa sông Mêkông .
Đồng Bằng Sông Cửu Long (vùng cửa sông Mêkông) có diện tích tự nhiên
khoảng 39747km
2
, chiếm 12% diện tích cả nước, diện tích vùng biển đặc quyền
kinh tế rộng khoảng 360000 km
2
, chiếm 37% tổng diện tích vùng đặc quyền kinh tế
của cả nước và hàng trăm đảo lớn nhỏ thuộc hai ngư trường trọng điểm là Đông và
Tây Nam Bộ [1]. Toàn vùng có khoảng 750 km chiều dài bờ biển (chiếm khoảng
23% tổng chiều dài bờ biển toàn quốc ) với 22 cửa sông, cửa lạch và hơn 800.000
ha bãi triều (70-80% là bãi triều cao).
Điều kiện như vậy đã tạo nên những vùng đất ngập nước qui mô lớn với bản
chất lầy mặn và đadạng về kiểu môi trường sinh thái (mặn, lợ, ngọt), cũng như các
hệ thống canh tác tương đối đồng nhất, đôi khi không phân biệtđược bằng địa giới
hành chính như: vùng tứ giác Long Xuyên, Đồng Tháp Mười, bán đảo Cà Mau .
Điều kiện giao thoa mặn, lợ, ngọt cũng đã tạo nên một vùng sinh thái đặc thù, hiếm
thấy trên thế giới, rất thuận lợi cho phát triển sản xuất thủy sản [7].
Địa hình:Vùng cửa sông ven biển ĐBSCL khá bằng phẳng, cao trình nhất
khoảng 1.81 mét đo được ở các khu vực giồng cát, cửa sông và thấp nhất dưới 0.25
mét ở khu vực bán đảo Cà Mau [1].


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài Liệu Tiếng Việt
1. Bộ Thủy Sản Viện Nghiên Cứu Nuôi Trồng Thủy Sản II, 1998. Báo cáo đề
tài điều tra nghiên cứu sử dụng hợp lý hệ sinh thái vùng cửa sông ven biển thuộc hệ
thống sông Cửu Long để bảo vệ nguồn lợi và phát triển nuôi trồng thủy sản. Bộ
Thủy Sản.
2. BTNMT, 2009. Báo cáo môi trường Quốc gia năm Những thách thức lớn
về môi trường khu công nghiệp Việt Nam. Bộ Tài Nguyên & Môi Trường.
3. Đoàn Văn Bộ,2001. Các phương pháp phân tích hóa học nước biển. NXB
Đại Học Quốc Gia Hà Nội.
4. Lê Văn Cát, 2007. Xử lý nước thải giàu hợp chất N&P. NXB Khoa Học
Tự Nhiên và Công Nghệ. Tr 32-39.
5. Lê Văn Cát, Đỗ Thị Hồng Nhung, Ngô Ngọc Cát, 2000. Nước nuôi thủy
sản, chất lượng & giải pháp cải thiện chất lượng. NXB Khoa học & Kĩ thuật.
6. Viện Hải Dương Học, Báo cáo tổng kết kết quả quan trắc môi trường vùng
biển phía nam. Bộ Tài Nguyên Và Môi Trường. 2005-2011.
7. Nguyễn Thanh Sơn, 2005. Đánh giá tài nguyên nước Việt Nam. NXB
Giáo Dục.
8. Phạm Thị Thùy Trang, 2007. Ảnh hưởng của việc sử dụng phân đạm đến
khả năng tích lũy hàm lượng NO
3
-, NH
4
+
trong nước mặt và nước ngầm tại xã Đặng
Xá huyện Gia Lâm tp. Hà Nội. Luận văn tốt nghiệp.
9. Vũ Trung Tạng, 1997. Sinh thái học các thủy vực. Đại học Quốc gia VN,
Hà Nội. Tr 370.
10. Lê Thị Vinh, Dương Trọng Kiểm, Nguyễn Hồng Thu, Phạm Hữu Tâm,
Phạm Hồng Ngọc, 2008. Ảnh hưởng của các hoạt động kinh tế -xã hội đến chất
lượng thủy vực khu vực cửa Bé Nha Trang. Tạp chí khoa học công nghệ biển 8(4).
Tr 67-81.
11. Lê Thị Vinh, 2011. Sự phân bố của các muối dinh dưỡng tại vùng ven
biển cửa sông Mêkông. Tạp chí khoa học công nghệ biển XVIITr 67-81.
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
58
Tài Liệu Tiếng Anh
12. Alonso, A., Camargo, J.A., 2003. Short-term toxicity of ammonia, nitrite,
and nitrate to the aquatic snail Potamo-pyrgus antipodarum (Hydrobiidae,
Mollusca). Bull. Environ. Contam. Toxicol. 70, 1006–1012.
13. Bricker,S.B., J.G.Ferreira, andT.Simas, 2003. An integrated
methodology for assessment of estuarine trophic status.Ecological Modelling 169,
pp 39-60.
14. Boyd, C.E.1990. Wanter quality in p onds aquaculture. Ala. Agr. Exp.
Sta., Auburn Univer., Ala.462 pp.
15. Coope, G.R.; Lemdahl, G.; Lowe, J.J.; Walkling, A. (4 tháng 5 năm
1999). "Temperature gradients in northern Europe during the last glacial-Holocene
transition(14–9 14 C kyr BP) interpreted from coleopteran assemblages". Journal of
Quaternary Science 13 (5): 419-433.doi:10.1002/(SICI) 1099-1417(1998090)13:5<419::AID-JQS410>3.0.CO;2-D. Article first published online.
16. http://www.jac.or.jp/english/jan/vol2/mekong.pdf .
17. Knepp, G.L., Arkin, G.F., 1973. Ammonia toxicity levels and nitrate
tolerance of channel catfish (Ictalurus punctatus). Prog. Fish-Cult. 35, 221–224.
18. M.C.Th. Scholten, E.M. Foekema, H.P. Van Dokkum, N.H.B.M. Kaag
and R.G. Jak Eutrophication Management and Ecotoxicology.
http:www.scribd.com/doc/49443054/EUTROPHICATION-CHAP-1.
19. Masayuki Kitamura, Vol. 1, October 2001. The source of the Mekong
River, Qinghai, China Discovery and First Descent of the Mekong Headwaters.
Exploration Club of the Tokyo University of Agriculture Japanese Alpine News.
20. Maren Voss, Deniz Bombar, Joachim Dippner, Đoan Nhu Hai, Julia
Grosse, Nguyen Ngọc Lan, Iris Liskow, Natalie Loick và Rolf Peinert , 2007.
Special feature of the nitrogen cycle in the south china sea of south Vietnam. Báo
cáo tóm tắt hội nghị khoa học quốc gia “Biển Đông -2007”.Tr 45-46.
Luận văn tốt nghiệp khóa 2008-2012 SVTH: Nguyễn Hữu Thắng
59
21. Oldham, R.S., Lathan, D.M., Hilton-Brown, D., Towns, M., Cooke, A.S.,
Burn, A., 1997. The effect of ammonium nitrate fertilizer on frog (Rana temporaria)
survival. Agric. Ecosys. Environ. 61, 69-74.
22. Poxton.M.G., Lloyd, N.T., 1989, Fluctuations in ammonia production by
eels( ngulla amilla L.) as a result of feeding strate by.In: De Pauw, No, Jacpers, E;
Ackefors, H.J Wilkins,N.(Eds), Aquaculture-aBiotechnology in progress. Vol.2.
European Aquaculture Society, Brenlence, Belgium, pp 1125-1135.
23. Sharma, B., Ahlert, R.C., 1977. Nitrification and nitrogen removal. Water
Res. 11, 897–925.
24. Snow, A.M.and Ghaly, A.E, 2008. Use of Barley for the Purification of
Aquaculrure wastewater in a Hydroponics system. American Journal of
Environmental Sciences 4, pp: 97-98.
25. Smith, V.H., Tilman, G.D., Nekola, J.C., 1999. Eutrophication: impacts
of excess nutrient inputs on freshwater, marine, and terrestrial ecosystems. Environ.
Pollut. 100, 179–196.
26. Technical Bulletin 038 –12/04/00, Plant Health Care Inc.
27. TimonthyR. Parsons, Yoshiaki maita and carol M. Lawi, 1989.
Amannual of chemical and biological methods for seawater analysis.
28. Tsai, S.-J., Chen, J.-C., 2002. Acute toxicity of nitrate on Penaeus
monodon juveniles at different salinity levels. Aquaculture 213, 163-170.
29. Westin, D.T., 1974. Nitrate and nitrite toxicity to salmonid fishes. Prog.
Fish-Cult. 36, 86–89.
Tài liệu web:
30. Thông tin về khí tượng –thời tiết khu vực ĐBSCL (cửa sông Mêkông).
http://fsiu.mard.gov.vn/data/khituong-htm.