Luận Văn Niềm tin tôn giáo trong đạo Phật của người Việt Nam

PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG


1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế –xã hội dường như tôn giáo, tín ngưỡng đang có xu hướng hồi phục và phát triển. Theo khảo sát của các công trình nghiên cứu của ban tôn giáo chính phủ, viện nghiên cứu tôn giáo cho thấy: số lượng các tín đồ của các tôn giáo đang không ngừng tăng lên, hoạt động tín ngưỡng dân gian cũng diễn ra hết sức sôi động ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa lẫn các đô thị lớn (5;1). Lý giải cho điều này, phần lớn các ý kiến đều cho rằng “do đời sống của đa số dân cư ngày càng được cải thiện và nâng cao, người dân có điều kiện tốt hơn để thoả mãn các nhu cầu vật chất và tinh thần. Tuy nhiên kinh tế thị trường cũng tạo ra hàng loạt các vấn đề xã hội khác như: tình trạng thất nghiệp, phá sản, cạnh tranh gay gắt, ô nhiễm môi trường, các tệ nạn xã hội như: ma tuý, mại dâm, làm ăn theo kiểu chụp giật những khó khăn bế tắc đẩy con người đến những stress và khủng hoảng trong cuộc sống. Họ tìm cách giải toả bằng các hình thức khác nhau. Nhu cầu giải toả tâm lý, tìm chỗ dựa tinh thần. Việc cúng lễ của người dân ngày một cao hơn, kể cả những người là tín đồ và không phải là tín đề (Lê Minh Thiện – Viện nghiên cứu tâm lý). Nhưng sự phục hồi và phát triển của tín ngưỡng tôn giáo đang gây ra những vấn đề phức tạp. Bên cạnh những đóng góp tích cực của các tổ chức tôn giáo và các cộng đồng cùng tín ngưỡng vào tín trình bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc, chống lại sự xâm thực của các luồng văn hoá ngoại lai trong xu thế hội nhập quốc tế củng cố tình đoàn kết dân tộc thì vẫn xuất hiện và tồn tại một số nhóm, cộng đồng tín ngưỡng tôn giáo đã bị thế lực thù địch, các tổ chức chính trị phản động lợi dụng để chống phá và chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta và nhằm mục đích tuyên truyền mê tín dị đoan. Mặc dù trong bối cảnh chung đó dưới sự định hướng của Đảng và Chính phủ đạo phật ở nước ta vẫn phát triển mạnh mẽ và có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng, rèn luyện nhân cách con người Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển.

Đạo phật là một trong những tôn giáo rất gần gũi trong hầu hết người dân Châu Á nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Bởi vì nó phù hợp với tâm thức với người gân Châu Á trong đó có Việt Nam. Đạo phật không chỉ thể hiện quan niệm của con người với thế giới quan, nhân sinh quan va số phận của con người trong thế giới ấy ma người ta còn tìm thấy trong tôn giáo này hệ thống giá trị văn hoá, chuẩn mực đạo đức và tính nhân văn cao cả. Chính vì thế, đạo phật không những thoả mãn nhu cầu tu dưỡng phẩm giá nhân cách mà còn đáp ững nhu cầu tâm linh của con người. Do đạo phật có ý nghĩa như vậy nên có thể nói rằng hiện tượng tin tưởng và đi theo đạo phật trong đạo phật hiện nay đã và đang phản ánh những thay đổi về mặt tâm lý – xã hội hiện đang diễn ra ở nước ta hiện nay.

Từ xa xưa, ngay từ những câu chuyện cổ của người Việt, đức phật đã xuất hiện như là những vị thần hộ mệnh cho những kiếp người “đau khổ” những con người thấp cổ bé họng. Do vậy mỗi khi gặp khó khăn, họ thường cầu xin đức phật (tiên ông, tiên bà, bụt, thần ) phù hộ, giúp đỡ cho đến tận bây giờ niềm tin vào đức phật vẫn là niềm tin có sức mạnh thần kỳ giúp con người “dũng cảm” vượt qua những khó khăn.

Có thể nói rằng đạo phật có khả năng đáp ứng nhu cầu của cá nhân nói riêng và xã hội nói chung. Nó chứa đựng những nét đẹp, những nội dung phong phú. Xét ở khía cạnh nhân văn đạo phật giúp con người xây dựng ở con người những nét đẹp của Chân - Thiện – Mỹ, dạy cho con người đạo lý làm người. Còn xét ở khía cạnh tâm linh nó là một tín ngưỡng tôn giáo. mặt đạo lý và tín ngưỡng không tách rời nhau là điều kiện để đạo phật ăn sâu, bám dễ vào tâm thức các thế hệ người dân Việt Nam. Nhìn chung, đạo phật đã có những đóng góp tích cực tới đời sống của cá nhân, cộng đồng và xã hội. Sự ảnh hưởng của đạo phật đã được chứng minh trong suốt quá trình phát triển của lịch sử Việt Nam. Đạo Phật luôn đóng một vị trí quan trọng trong tâm thức của người Việt. Đó là một niềm tin không phải chỉ mang tính chất cá nhân mà đó còn là niềm tin mang tính chung cho đa số cộng đồng người Việt. Tuy nhiên các tín đồ đi theo Đạo Phật có phải vì niềm tin vào sự hiện hữu của đức phật, các bậc thần tiên hay không vẫn là một câu hỏi lớn cho các nhà nghiên cứu cũng như các nhà khoa học quan tâm. nhằm tìm hiểu và trả lời cho câu hỏi này, tôi thực hiện để tài nghiên cứu “Niềm tin tôn giáo trong đạo Phật của người Việt”.

2. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

2.1. Mục đích.

Mục đích của niên luận là đưa ra một kết luận có ý nghĩa về niềm tin tôn giáo của các tín đồ trong Đạo Phật. Từ đó đưa ra kiến nghị một số giải pháp nhằm phát huy những ảnh hưởng tích cực và khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực của niềm tin tôn giáo đỗi với sự phát triển của cá nhân và cộng đồng, xã hội.

2.2 Nhiệm vụ

Để thực hiện được mục đích nêu trên,đề tài cần phải thực hiện được nhữngnhiệm vụ cụ thể sau:

- Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến đề tàI

- Tim hiểu niềm tin tôn giáo biểu hiện trong đạo phật thông qua một số tài liệu có liên quan

- Chỉ ra những ảnh hưởng tích cực va tiêu cực của niềm tin tôn giáo trong đời sống của cá nhân, cộng đồng, xã hội. Từ đó đưa ra nhưng giải pháp cụ thể

3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu của đề tài niên luận này là “ Niềm tin tôn giáo” được biểu hiện trong Đạo Phật.

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Vấn đề niềm tin tôn giáo là một trong những vấn đề được rất nhiều ngành khoa học quan tâm trong đó nổi bật là các ngành khoa học tôn giáo, triết học, dân tộc học, văn hoá học, tâm lý học Do đặc điểm của đề tài này là nghiên cứu niềm tin tôn giáo trong đạo phật thể hiện ở góc độ khoa học tâm lý. Cụ thể là ở khía cạnh niềm tin tôn giáo. Vì vậy, trong quá trình thực hiện đề tài và cũng do yêu cầu khách quan của đề tài nghiên cứu tôi đã sử dụng nhiều kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học này để xây dựng cơ sở cho đề tài. Tuy nhiên không vì thế mà đề tài mất đi tính khách quan của nó. đề tài chỉ tập trung khai thác khía cạnh tâm lý được thể hiện ở “ Niềm tin tôn giáo” trong đạo phật.