Tài liệu Những quan điểm cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam về bộ máy nhà nước trong quá trình phát triển đất

Những quan điểm cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam về bộ máy nhà nước


trong quá trình phát triển đất nước




1. Quan điểm của Đảng về Nhà nước thời kỳ trước đổi mới đất nước




Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời. Đó là một Nhà nước kiểu mới, Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. “Cách mạng tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần một trăm năm, đã đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây dựng nền tảng cho nước Việt Nam dân chủ cộng hoà độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử nước nhà”1.


Đảng ta khẳng định, nhiệm vụ lịch sử của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà là “bảo toàn lãnh thổ, giành độc lập hoàn toàn và kiến thiết quốc gia trên nền tảng dân chủ”. Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng về Nhà nước, tổ chức bộ máy nhà nước đã được thể chế hoá trong bản Hiến pháp đầu tiên - Hiến pháp 1946. Với Hiến pháp này, Đảng ta chủ trương thực hiện “chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân” nhằm đoàn kết toàn dân, không phân biệt giống nòi, gái trai, giai cấp, tôn giáo, đảm bảo các quyền tự do dân chủ.


Do các điều kiện lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mô hình bộ máy nhà nước theo quy định của Hiến pháp 1946 đã không được tổ chức trong thực tiễn. Tuy nhiên, những nhiệm vụ, mục tiêu của Nhà nước dân chủ nhân dân vẫn được thực hiện nhất quán trong quá trình “kháng chiến, kiến quốc”. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, trong bối cảnh mới của cách mạng Việt Nam, Đảng ta đề ra hai nhiệm vụ chiến lược: “tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa (XHCN) ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thực hiện thống nhất nước nhà, hoàn thành độc lập và dân chủ trong cả nước”. Trong điều kiện đó, Đảng chủ trương ở miền Bắc “phải sử dụng chính quyền dân chủ nhân dân làm

nhiệm vụ lịch sử của chuyên chính vô sản”, “Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng


hoà làm nhiệm vụ của chuyên chính vô sản”2.




Như vậy, tại Đại hội lần thứ III của Đảng, vấn đề chuyên chính vô sản đã được đặt ra trong điều kiện Nhà nước ta vẫn là Nhà nước dân chủ nhân dân. Đảng ta cho rằng “khi nào cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân tiến triển thành cách mạng XHCN, thì chuyên chính dân chủ nhân dân sẽ trở thành chuyên chính vô sản. Lúc đó nhiệm vụ cơ bản của chính quyền chuyên chính đã thay đổi, cho nên thực chất của nó cũng thay đổi.


Hình thức Nhà nước cộng hoà dân chủ nhân dân vẫn có thể tồn tại khi nội dung của nó đã chuyển đổi thành chuyên chính vô sản. Nhưng nếu nhiệm vụ và yêu cầu là cách mạng XHCN và xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) thì về thực chất chế độ dân chủ nhân dân sẽ trở thành chế độ dân chủ XHCN”3.


Đại hội lần thứ IV của Đảng (1976) đã xác định: “Nhà nước XHCN là Nhà nước chuyên chính vô sản, một tổ chức thực hiện quyền làm chủ tập thể của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, một tổ chức thông qua đó Đảng thực hiện sự lãnh đạo của mình đối với tiến trình phát triển xã hội”4.


Quan điểm của Đảng về Nhà nước chuyên chính vô sản đã được thể chế hoá trong Hiến pháp 1980 “Nhà nước Cộng hoà XHCN Việt Nam là Nhà nước chuyên chính vô sản. Sứ mệnh lịch sử của Nhà nước đó là thực hiện quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động, động viên và tổ chức nhân dân tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng: cách mạng về quan hệ sản xuất, cách mạng khoa học kỹ thuật, cách mạng tư tưởng và văn hoá, trong đó cách mạng khoa học kỹ thuật là then chốt, xoá bỏ chế độ người bóc lột người, đập tan mọi sự chống đối của bọn phản cách mạng trong nước, mọi hành động xâm lược và phá hoại của kẻ thù bên ngoài, xây dựng thành công XHCN, tiến tới chủ nghĩa cộng sản; góp phần củng cố hoà bình và đẩy mạnh sự nghiệp cách mạng của nhân dân thế giới” (Điều 2 Hiến pháp 1980).