Luận Văn Những bài học kinh nghiệm rút ra từ vụ kiện bán phá giá cá tra và cá basa vào thị trường Mỹ

Lời nói đầu

Hiệp định thương mại Việt-Mỹ vừa được ký kết đã mở ra những cơ hội làm ăn mới cho các thương nhân của cả hai nước Việt Nam và Mỹ. Đây là một sự kiện hợp với tiến trình toàn cầu hoá và tự do thương mại đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, Hiệp định được ký chưa ráo mực thì chúng ta đã phải chứng kiến những hành động trái ngược hẳn với tinh thần tự do cạnh tranh, tự do thương mại. Đó là việc xảy ra khi cá tra, cá basa nhập khẩu vào thị trường nước Mỹ. Kể từ cuối năm 2000, Hiệp hội các chủ trại nuôi cá nheo Mỹ (CFA) tiến hành chiến dịch chống lại việc nhập khẩu khẩu cá tra, cá basa của Việt Nam vào thị trường này. Chiến dịch này có lúc lắng dịu đi vài tháng, rồi có lúc lại sôi lên. Sự ầm ĩ, nóng bỏng của nó đã khiến người Mỹ gọi nó là "chiến tranh catfish" để so sánh với "chiến tranh Hamburger", "chiến tranh ô tô" và "chiến tranh nước giải khát" đã từng xảy ra trước đây trên thị trường này.
Các cuộc chiến tranh mà ta nhắc đến ở trên, nhìn chung, là biểu hiện bên ngoài của cạnh tranh và xung đột thương mại. Đây là một hiện tượng tự nhiên trong một thị trường cạnh tranh mà các đối thủ có sức mạnh kinh tế. Hiện tượng ít xảy ra nhưng một khi đã diễn ra thì gây thiệt hại vô ích về thời gian và nguồn lực của các bên. Tuy vậy nó cũng là một hiện tượng quan trọng đáng chú ý và cần được nghiên cứu. Vì những lý do như vậy, chuyên đề được cống hiến cho việc nghiên cứu xem xét hiện tượng xung đột thương mại với biểu hiện gần đây nhất của nó là CFA tiến hành cuộc "chiến tranh catfish" chống các nhà xuất khẩu Việt Nam cũng như người nuôi cá Việt Nam.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề mang tính thời sự này trong quá trình phát triển kinh tế thuỷ sản nói riêng cũng như phát triển kinh tế đất nước nói chung, đặc biệt trong tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và kinh tế quốc tế nên em đã chọn đề tài: Những bài học kinh nghiệm rút ra từ vụ kiện bán phá giá cá tra và cá basa vào thị trường Mỹ.
Nội dung chính của đề tài này gồm 3 chương:
Chương I. Đại cương về thương mại quốc tế và tranh chấp thương mại quốc tế
Chương II. Nội dung vụ kiện cá tra, cá basa giữa Việt Nam và Mỹ
Chương III. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ vụ kiện
Do thiếu kinh nghiệm và nguồn thông tin còn hạn hẹp nên đề tài sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn chu đáo và sự giúp đỡ tận tình của cô giáo Lê Thị Thanh trong quá trình thực hiện đề tài này.

Mục lục
Lời nói đầu 4
Chương I. Đại cương về thương mại quốc tế và tranh chấp thương mại quốc tế 6
I. thương mại quốc tế và tranh chấp thương mại quốc tế 6
1. thương mại quốc tế 6
2. Tranh chấp thương mại 6
3. Tranh chấp thương mại quốc tế 8
II. Luật chống bán phá giá của Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU) 9
1. Luật chống bán phá giá của Mỹ 9
2. Luật chống bán phá giá của Liên minh Châu Âu (EU) 10
III. Tranh chấp thương mại giữa Việt Nam với Mỹ và Canada 14
1. Tranh chấp thương mại dệt may Việt Nam–Mỹ 14
2. Tranh chấp thương mại giày Việt Nam–Canada 15

Chương II. Nội dung vụ kiện Cá Tra, Cá Basa giữa Việt Nam và Mỹ 17
I. Thị trường Mỹ trước ngày CFA khởi kiện VASEP (28/6/2002) 17
1. Nguyên nhân của vụ kiện 17
2. Định nghĩa “catfish” 18
3. Những bước suy tính đầu tiên cho vụ kiện 19
II. Hiện trạng vụ kiện và hướng giải quyết đến ngày 15/5/2003 23
1. Bước đi của phía Mỹ trong vụ kiện cá basa 23
2. Vụ kiện cá basa đang có chiều hướng tốt cho Việt Nam 26
3. Mỹ sẽ tiếp tục vụ kiện bán phá giá cá basa 27
4. DOC hoãn thời hạn ra quyết định sơ bộ về vụ kiện cá basa 30
5. DOC cân nhắc xác định cơ chế nền kinh tế Việt Nam 31
6. Đại diện DOC sang Việt Nam 32
7. Việt Nam là nước có nền kinh tế thị trường 32
8. Vụ kiện cá basa tiến triển bất lợi cho Việt Nam 33
9. CFA đưa thêm luận điểm chống lại cá basa Việt Nam 34
10. VASEP chọn Bangladesh làm nước thứ ba cho vụ kiện cá basa 35
11. DOC áp Thuế bán phá giá cá basa Việt Nam 36
12. DOC sửa mức Thuế phá giá đối với cá basa Việt Nam 37
13. DOC điều tra về tình hình nuôi cá basa ở An Giang 38
14. Mỹ đề xuất áp đặt hạn ngạch với cá basa Việt Nam 39
15. VASEP đề xuất áp dụng hạn ngạch đối với cá basa 39
16. Sự từ chối của CFA 40
17. Việt Nam và Mỹ vẫn bất đồng về vụ kiện cá basa 40
III. Lợi thế so sánh cá tra, cá basa của Việt Nam 41 1. Những lý lẽ không thể phủ nhận 41
2. Phân tích giá thành tại hồ nuôi cá tra, cá basa 43
3. Giá thành sản xuất cá tra, cá basa nuôi bè 45
4. Điều kiện nuôi cá và vệ sinh 46
IV. Lý luận và phản bác 48
1. ý kiến của giới chuyên môn 48
2. Việt Nam đã sẵn sàng 49
3. Không thể có chuyện Việt Nam bán phá giá 50
4. Vì sao cá basa Việt Nam rẻ hơn của Mỹ? 52
5. Catfish Mỹ lạm dụng luật chống phá giá 54
6. Cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Ngài Peterson: "Việt Nam không bán phá giá cá basa" 56

Chương III. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ vụ kiện 58
I. Đánh giá tác động của vụ kiện 58
1. Nguyên nhân sâu xa của những cáo buộc 58
2. Những tác động tích cực 59
3. Những tác động tiêu cực 60
II. Những bài học kinh nghiệm 62
1. Những việc cần làm để ngăn chặn các vụ kiện tương tự xảy ra 63
2. Những hoạt động chúng ta cần làm ngay để hạn chế thiệt hại từ vụ kiện 71
Kết luận 76
Tài liệu tham khảo 77
Phụ lục 78
Phụ lục 1. Các giai đoạn chính của cuộc điều tra chống bán phá giá tại Mỹ 78
Phụ lục 2. Danh sách các bên trong vụ kiện 78
Phụ lục 3. Lịch trình cuộc điều tra của Bộ thương mại Mỹ 80
Phụ lục 4. Lịch trình làm việc dự kiến của Uỷ ban Hiệp thương quốc tế Mỹ về đợt điều tra bước 1 mã số 731-TA-1012 liên quan tới loại cá filê đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam 80
Phụ lục 5. Tóm tắt hồ sơ vụ kiện 81
Phụ lục 6. Bảng Questionaires 82
Phụ lục 7. So sánh giữa cá Việt Nam và cá ấn Độ 82
Phụ lục 8. Quy trình kỹ thuật cơ bản nuôi cá tra, cá basa 83
Phụ lục 9. Trích thư của Chủ tịch Hiệp hội Phân phối Thuỷ sản Mỹ gửi Bộ trưởng Bộ thương mại Mỹ Donald L. Evans, ngày 15/11/2002 84