Tài liệu Nhận diện Độc quyền hành chính trong kinh doanh ở Việt Nam

Nhận diện Độc quyền hành chính


trong kinh doanh ở Việt Nam








Tóm tắt. “Độc quyền hành chính” có thể được hiểu là việc một chủ thể kinh doanh có được vị thế độc quyền nhưng không phải do sức mạnh kinh tế mà do sự tác động của quyền lực nhà nước. Độc quyền hành chính xuất hiện khi nhà nước và các cơ quan nhà nước lạm dụng quyền lực của mình thực hiện những hành vi nhằm phá huỷ và ngăn cản cạnh tranh một cách bình thường, và nó là kết quả của quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường. Bài viết này góp phần nhận diện và phân tích những đặc thù của hiện tượng độc quyền hành chính trong kinh doanh cũng như những ảnh hưởng của hiện tượng độc quyền này tới môi trường kinh doanh ở Việt Nam hiện nay.





1. Khái niệm độc quyền hành chính trong kinh doanh


Từ tự do cạnh tranh dẫn tới độc quyền, theo con đường truyền thống mà kinh tế học chỉ ra thì độc quyền bắt nguồn từ sự tập trung và tích luỹ tư bản. Tuy nhiên, đó chưa phải là con đường duy nhất có thể dẫn tới độc quyền. Trong một số trường hợp, nhờ quyền lực chính trị- xã hội mà một doanh nghiệp, tập đoàn có thể giành được quyền kinh doanh một số mặt hàng nhất định, còn các nhà đầu tư khác muốn tham gia kinh doanh trong những lĩnh vực đó thì không được phép. Như vậy độc quyền luôn gắn với chủ trương của nhà nước với tư cách là người nắm giữ quyền lực chính trị. Trong các nước



đang có nền kinh tế chuyển đổi, độc quyền do chính sách nhà nước tạo ra là tương đối phổ biến.
Theo Hu Agang, một nhà kinh tế nổi
tiếng và là chuyên gia về các vấn nạn quốc
gia Trung Quốc, đã cho rằng độc quyền được phân ra làm hai nhóm. Nhóm thứ nhất là độc quyền thị trường và nhóm thứ hai là độc quyền hành chính nhà nước. Độc quyền thị trường cụ thể được định nghĩa là việc sử dụng sức mạnh kinh tế, quyền lực thị trường và công nghệ mới để điều khiển thị trường. Loại độc quyền này không thể tạo ra tham nhũng vì nó được điều chỉnh bởi luật chống
độc quyền. Tuy nhiên, hầu hết các hiện tượng độc quyền ở Trung Quốc, Việt Nam và một số các quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi khác lại rơi vào nhóm thứ hai. Độc quyền hành chính nhà nước cụ thể được hiểu là việc sử dụng quyền lực nhà nước để đi