Tài liệu Nhà nước pháp quyền là gì?

Nhà nước pháp quyền là một hiện tượng chính trị- pháp lý phức tạp, được hiểu và nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau, song chúng ta có thể hiểu nhà nước pháp quyền theo một cách đơn giản, đó là một nhà nước quản lý kinh tế- xã hôị bằng pháp luật và nhà nước hoạt động tuân theo pháp luật. Nhà nước pháp quyền là nhà nước phục tùng pháp luật, mà chủ thể phục tùng pháp luật trước hết là các cơ quan nhà nước và công chức nhà nước.
Điểm qua tư tưởng về nhà nước pháp quyền trong lịch sử:
1. Thời cổ đại Hy lạp đã xác lập thiết chế nhà nước dân chủ nhân dân mang tính pháp quyền. Tổ chức bộ máy nhà nước lúc bấy giờ gồm: Đại hội nhân dân; Hội đồng bốn trăm (ở Aten lúc bấy giờ tồn tại bốn bộ tộc, mỗi bộ tộc cử 100 Đại biểu vào Hội đồng) và Toà án nhân dân do dân bầu ra theo nguyên tắc nhiều đẳng cấp.
2. Platon ( năm 427 - 374 TCN) coi hoạt động xét xử là để bảo vệ pháp luật và cho rằng nhà nước sẽ ngừng hoạt động nếu toà án không được tổ chức một cách thoả đáng
3. Aristote ( những năm 384- 322 TCN) thì khẳng định yếu tố cơ bản cấu thành phẩm chất chính trị trong các đạo luật là sự phối hợp của tính đúng đắn về chính trị của nó với tính pháp quyền
4. Cireron ( những năm 106- 43) yêu cầu tất cả mọi người đều phải dưới hiệu lực của pháp luật, mà tiêu chuẩn đánh giá công minh của các đạo luật do con người làm ra phải phù hợp với quyền tự nhiên của con người
5. Locke ( những năm 1632-1704) đã xây dựng học thuyết về toàn bộ quyền lực nhà nước là của nhân dân. Ông luận giải: Nguồn gốc và bản chất của nhà nước, quyền lực của nhà nước xuất phát từ quyền tự nhiên của con người, quyền con người là quyền tối cao và bất khả xâm phạm. Quyền sống, quyền tự do, quyền sở hữu là giá trị chủ đạo của quyền con người. Để bảo vệ các quyền tự nhiên của con người, moị người trong xã hội thoả thuận lập ra chính quyền có quyền lực chung để bảo vệ quyền tự nhiên của con người. Chính quyền chính là sự uỷ quyền của mọi thành viên trong xã hội.
Locke đưa ra ba kết luận:
- Quyền lực nhà nước về bản chất là quyền lực của nhân dân, quyền lực của nhân dân là cơ sở, nền tảng của quyền lực nhà nước. Trong quan hệ với dân, nhà nước không có quyền mà chỉ thực hiện sự uỷ quyền của nhân dân
- Nhà nước- xã hội chính trị hoặc xã hội công dân thì thực chất là một khế ước xã hộitrong đó công dân nhượng một phần quyền lực chung cho quyền lực nhà nước
- Bảo toàn quyền tự nhiên của con người là tiêu chí quan trọng để xác định giới hạn và phạm vi hoạt động của nhà nước
6. Montesquieu ( những năm 1698-1755) đã khảng định, nếu như quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp nằm trong tay một người hay một cơ quan thì con người sẽ không có tự do. Nếu quyền tư pháp hợp nhất với với quyền hành pháp thì toà án sẽ trở thành kẻ đàn áp nhân dân và tất cả sẽ bị huỷ diệt
Ngoài ra còn nhiều nhà tư tưởng nhà nước pháp quyền khác như Roussou( năm 1712-1778) Kant (1724-1804) Hêghen (1770-1831) và tiếp đó là nhà tư tưởng nhà nước pháp quyền vĩ đại Mác, Anghen