Tiểu Luận Nguồn gốc và quá trình phát triển của kiến trúc nhà ở dân gian truyền thống người việt nam

1. Mở đầu

Cùng với tiến trình phát triển kinh tế và đô thị hoá nông thôn tại Việt Nam,

một số lượng lớn di sản văn hoá vật thể có sở hữu tư nhân như nhà ở dân gian

được xây dựng với vì kèo bằng gỗ đã và đang bị mất đi một cách nhanh chóng. Do

đó, năm 1997 một chương trình “Nghiên cứu điều tra nhà ở dân gian truyền thống

trên toàn quốc Việt Nam” đã được tiến hành giữa sự hợp tác của Cục di sản, Bộ

Văn hoá Thông Tin và Trường đại học nữ Showa-Nhật Bản

1

. Nhờ đó đã mở ra

một cơ hội cho việc đào sâu nghiên cứu nhằm bảo tồn giá trị văn hóa kiến trúc của

loại hình di sản này.

Kết quả của dự án nêu trên đã thu thập được tổng số 4287 ngôi nhà tại 10

tỉnh thành

2

(tính đến thời điểm năm 2002). Đến nay mặc dù đã có một số nghiên

cứu về nhà ở dân gian đã được công bố, nhưng chưa có nghiên cứu nào được dựa

trên một dữ liệu lớn cũng như không gian điều tra rộng và chi tiết, điều này đã thể

hiện được giá trị khoa học của nghiên cứu này. Nhược điểm ở đây là mới chỉ tập

trung vào nhà ở của người Việt tại những khu vực đồng bằng chính của Việt Nam

mà hoàn toàn chưa đề cập đến loại hình nhà ở của các dân tộc thiểu số, cũng như

chưa đề cập đến những mối quan hệ giao lưu văn hóa giữa dân tộc Kinh và các

dân tộc khác trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam và với các vùng văn hóa lân

cận.

Nghiên cứu này đã dựa trên việc phân tích tổng hợp 4287 tư liệu điền giã

nêu trên, thông qua việc phân loại một cách hệ thống các hình thức vì kèo, kết hợp

với những nghiên cứu về ý nghĩa của không gian và kết cấu, đặc trưng kỹ thuật,

ngôn ngữ, so sánh giữa các địa phương, nhằm tìm ra những đặc trưng kiến trúc của

nhà ở dân gian dân tộc Việt và tìm hiểu về nguồn gốc và sự phát triển của nó trong

lịch sử. Một số kết quả nghiên cứu về nhà ở dân gian Việt Nam đã được công bố

trên tạp chí nghiên cứu khoa học của Hiệp hội kiến trúc sư Nhật Bản (AIJ). Trong

bài báo này sẽ tập trung thảo luận và đánh giá về những giá trị kiến trúc và nguồn

gốc của các hình thức kiến trúc vì kèo của nhà dân gian trong bối cảnh lịch sử và

văn hóa của Việt Nam.