Tài liệu Nguồn gốc của chính thể cộng hòa Tổng thống

Nguồn gốc của chính thể cộng hòa Tổng thống




Hình thức chính thể cộng hoà tổng thống được sinh ra muộn hơn so với hình thức chính thể đại nghị và hình mẫu của nó là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Nước Mỹ được hình thành bằng Hiến pháp năm 1787, bản Hiến pháp thành văn đầu tiên của thế giới, do nhu cầu của cuộc phòng thủ chung của 13 tiểu bang vừa giành độc lập muốn cùng đứng ra bảo vệ sự độc lập đã có của mình, vì cấu trúc bang liên lỏng lẻo lúc bấy giờ được hình thành từ “Những điều khoản liên
bang và liên minh vĩnh cửu” năm 1776 đã bộc lộ nhiều điểm yếu.




Từ nguyên nhân lịch sử




Chính phủ quốc gia lúc bấy giờ không có quyền đưa ra các biểu thuế khi cần thiết để điều chỉnh nền thương mại. Họ không có quân đội chung, 9 bang có quân đội riêng và một số bang khác lại có hải quân riêng, tồn tại rất nhiều loại tiền, cả tiền xu lẫn tiền giấy, của cả liên bang và tiểu bang.


Sự kết thúc chiến tranh đã để lại hậu quả nghiêm trọng đối với các nhà buôn, những người đã cung cấp vũ khí và hàng hoá cho quân đội ở cả hai phe, họ đã mất đi những lợi thế có được từ việc tham gia vào hệ thống mậu dịch Anh quốc. Các tiểu bang giành ưu tiên hàng hoá Mỹ trong các chính sách thuế quan của mình, nhưng các biểu thuế quan này lại mâu thuẫn với nhau.


Một chính quyền trung ương yếu kém, không có quyền lực để hỗ trợ chính sách bằng sức mạnh quân sự, thì cũng không thể nào tránh được bị bó buộc trong ngoại giao. Người Anh từ chối rút quân đội ra khỏi các căn cứ và thương cảng
thuộc vùng Tây Bắc (Nortwest Teritory) của quốc gia mới như đã thoả thuận trong Hiệp ước hoà bình năm 1783. Hậu quả là một sự hỗn độn thực sự. Trong bối cảnh đó nảy sinh nhu cầu phải có một chính phủ trung ương mạnh hơn để thực thi một chính sách thống nhất.

Nhưng, vì e ngại trước trước một nhà nước tập trung chuyên chế như của các nhà nước Châu Âu mà họ đã phải rời bỏ để ra đi, nên họ rất thận trọng với mọi sự tập trung quyền lực. Ý thức về thảm hoạ tiềm tàng và sự cần thiết có một sự thay đổi mạnh dạn đã bao trùm bầu không khí Hội nghị lập hiến (được bắt đầu vào ngày 25/5/1787). Tất cả các đại biểu đều tin rằng, phải có một chính quyền trung ương hữu hiệu với những quyền lực khả thi để thay thế cho một Quốc hội yếu kém được hình thành theo Điều lệ Liên bang và Liên minh vĩnh cửu được thông qua năm 1777*.


Tư tưởng chủ đạo của những nhà lập Hiến pháp Hoa Kỳ là rất cần đến một nhà nước đủ mạnh để bảo vệ sự độc lập, phát triển kinh tế, duy trì an ninh quốc gia, nhưng cũng rất sợ sự tập trung quyền lực có thể trở thành sự chuyên chế của nhà nước. Với họ, Chính phủ hành pháp chỉ cần một cá nhân, với Quốc hội lập pháp, mặc dù là tập thể đông người bao gồm những đại diện do nhân dân bầu ra, nhưng rất có thể trở thành độc tài. Mà hậu quả độc tài của tập thể đông người cũng có tác hại không khác gì chế độ độc tài chuyên chế cá nhân của các vị vua chúa phong kiến Châu Âu, nơi mà họ vừa thoát khỏi.




Đến ý nguyện của các nhà lập quốc




Bên cạnh những nhu cầu khách quan, việc hình thành một cách thức tổ chức quyền


lực nhà nước cũng bị ảnh hưởng bởi ý muốn chủ quan của những người sáng lập ra nước Mỹ, do nhu cầu của việc rút kinh nghiệm từ những bài học của lịch sử nhân loại. Các nhà lập quốc của Mỹ cho rằng, Quốc hội mặc dù là một tập thể đông người nhưng cũng không là gì cả, cũng có khi làm sai và nhất là có thể trở thành độc tài. Do đó, cần phải nghĩ ra các biện pháp nhằm kìm chế Quốc hội.