Thạc Sĩ Nghiên cứu xây dựng quy trình phát hiện theo dõi các hiện tượng thời tiết nguy hiểm tố, lốc, mưa đá,

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TRUNG TÂM KHÍ TƯỢNG THUỶ VĂN QUỐC GIA

MỞ ĐẦU
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “ Nghiên cứu xây dựng Quy trình phát hiện
theo dõi hiện tượng thời tiết nguy hiểm: tố lốc, mưa đá, mưa lớn cục bộ bằng hệ thống ra
đa thời tiết TRS-2730” được thực hiện ở đài Khí tượng Cao không, Trung tâm Khí tượng
Thuỷ văn Quốc gia Bộ Tài nguyên và Môi trường do TS. Trần Duy Sơn làm chủ nhiệm.
Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu để xây dựng quy trình phát hiện, theo dõi các
hiện tượng thời tiết nguy hiểm liên quan đến mây đối lưu phát triển mạnh như tố, lốc,
mưa đá, mưa lớn cục bộ gọi tắt là hiện tượng thời tiết nguy hiểm cục bộ (HTTTNHCB)
bằng hệ thống ra đa thời tiết TRS-2730 phục vụ cho công tác dự báo cực ngắn và cảnh
báo.
Trong quá trình thực hiện đề tài đã giải quyết được các nội dung sau:
- Tổng quan được các HTTTNH liên quan đến mây đối lưu phát triển mạnh có thể
phát hiện và theo dõi bằng ra đa thời tiết;
- Tổng kết được một số loại hình thế Synop điển hình thuận lợi cho việc xuất hiện
dông mạnh và có khả năng gây nên tố lốc, mưa đá và mưa lớn cục bộ;
- Tổng kết được hoạt động của tố lốc, mưa đá trên lãnh thổ miền Bắc Việt nam ( từ
Quảng Bình trở ra) như: số ngày và số lần xuất hiện theo các tháng trong năm cho cả
vùng và cho các tỉnh trong khu vực;
- Nghiên cứu và rút ra một số kết luận ban đầu về ảnh hưởng của các điều kiện bất
ổn định nhiệt động lực ảnh hướng đến việc xuất hiện các HTTTNHCB;
- Xây dựng được các đặc điểm phản hồi vô tuyến (PHVT) liên quan đến các
HTTTNHCB làm cơ sở cho việc phát hiện và theo dõi các hiện tượng này ở trạm ra đa
thời tiết có trang bị loại ra đ TRS-2730.
- Dự thảo được Quy trình phát hiện và theo dõi các HTTTNHCB bằng hệ thống ra
đa thời tiết TRS-2730;
- Thực hiện việc thử nghiệm quy trình ở 3 trạm ra đa thời tiết và có đánh giả kết
quả.
Trong quá trình thực hiện đề tài chủ nhiệm và các công tác viên gặp nhiều khó
khăn do không lường trước được những sự cố như: hệ thống các ra đa TRS-2730 hoạt
động không ổn định (vào đúng mùa khảo sát ra đa hoạt động không đảm bảo tiêu chuẩn
kỹ thuật để đo định lượng hoặc bị hỏng phải ngừng quan trắc). Số liệu về các
HTTTNHCB không có đầy đủ trong dãy số liệu lưu trữ của các trạm Khí tượng bề mặt
trong mạng lưới quan trắc thời tiết của Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia, đặc biệt
là số liệu về gió tự ghi (liên tục theo thời gian). Rất nhiều số liệu thu thập được từ nguồn
tư liệu quá khứ đã không sử dụng được để phục vụ cho mục tiêu của đề tài. Hơn thế nữa
các HTTTNHCB thường xảy ra trong phạm vi thời gian và không gian nhỏ nên khó có
những ghi nhận đầy đủ để làm căn cứ sử dụng. Vấn đề phân tích thông tin thám không vô
tuyến cũng có những trở ngại do số lượng kỳ quan trắc thám không rất ít (2 kỳ trong
ngày), nên khó phát hiện tính quy luật của các chỉ số nhiệt động lực của khí quyển ảnh
hưởng quyết định đến khả năng hình thành các HTTTNHCB, chỉ phát hiện được có sự
tăng đột biến về giá trị các chỉ số đó trong phần lớn các ngày có hiện tượng so với ngày
trước đó.

Trong thời gian thực hiện đề tài chủ nhiệm đã nhận được sự động viên và tạo điều
kiện thuận lợi của lãnh đạo Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Quốc Gia, lãnh đạo đài Khí
tượng Cao không và các đài Khí tượng Thuỷ Văn Khu vực: Đông Bắc, Việt Bắc, Bắc
Trung Bộ. Xin chân thành cảm sự quan tâm và gúp đỡ quý báu đó.
Chủ nhiệm đề tài cảm ơn tập thể các cán bộ chuyên môn về Khí tượng ra đa của
Đài Khí tượng Cao không đã có những cộng tác tích cực trong quá trình thực hiện đề tài.
Cảm ơn tập thể ba trạm ra đa thời tiết Phù Liễn, Vịêt Trì và Vinh đã cộng tác tích cực
trong việc thu thập tư liệu khảo sát, theo dõi và kiểm chứng kết quả thử nghiệm Quy
trình. Cám ơn phòng Dự báo Hạn ngắn Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Trung
ương đã có những sự cộng tác và giúp đỡ rất hiệu quả.